Kamu tüzel kişiliğe sahip olmaları paraları her istedikleri yere harcama yetkisi vermiyor.
Bir malı alacaksan en uygun fiyata almalısın. İhaleye çıkmalısın, vs.
Bakın
19 Ekim 2006 gün ve 26324 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Kamu Zararlarının Tahsiline İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin 6’ncı maddesinin c ve ç fıkralarına bakıldığında TMO'dan ucuz buğday almak yerine piyasayı yükseltecek adımlar atarak, Yüksek fiyattan buğday alınması kamu zararı oluşturmaya giriyor.
İyi fiyat verdi diye belediyeye satarsanız ileride o paralar sizden bile tahsil edilebilir. İyi bir hukukçaya danışmak lazım bu konuyu. Benim gözümde belediye TMO'dan ucuz ekmeklik buğday almayarak Kamu zararına sebep olacaktır.
İl özel idaresi ve belediyeler kamu idaresi niteliğindeki kamu kuruluşlarıdır. Dolayısı ile bu idarelerin kaynaklarının da kamu kaynağı olduğunda tereddüt yoktur.
5018 sayılı Kanunun 71’inci maddesi sadece kamu kaynağında usulsüz azaltma yapmayı kamu zararı olarak tanımlamamış, kamu kaynağında artışa engel olmayı da kamu zararı olarak kabul etmiştir. Örneğin, bir kamu görevlisi idarenin bir alacağını eksik tahsil ederse ya da alacağın tahsilini imkansız hale getirirse bu durum da kamu zararı olarak değerlendirilecektir.
Kamu zararına sebep olan işlemler:
5018 sayılı Kanunun 71’inci maddesi kamu zararının belirlenmesinde esas alınacak kıstasları şıklar halinde saymıştır. Yönetmeliğin[2] 6’ncı maddesi ise bu şıkları genişleterek açıklamıştır.
Yönetmeliğin 6’ncı maddesine göre, kamu zararının belirlenmesinde;
a) Yapılan iş, alınan mal veya hizmet karşılığı olarak ilgili mevzuatında belirtilen ya da mevzuatında öngörülen karar, onay, sözleşme ve benzeri belgelerde belirlenen tutardan fazla ödeme yapılması,
b) İlgili mevzuatında öngörülen haller dışında, iş yaptırılmadan, mal veya hizmet alınmadan önce ödeme yapılması,
c) Transfer niteliğindeki giderlerde, fazla veya yersiz ödemede bulunulması,
ç) İlgili mevzuatı gereğince görevlendirilen komisyon veya kişilerce rayiç bedelinden daha yüksek fiyatla iş yaptırılması, mal veya hizmet alınması,
d) Kamu idarelerine ait malların kiraya verilmesi, tahsisi, yönetimi, kullanımı ve elden çıkarılması işlemlerinin mevzuata uygun bir şekilde yapılmaması,
e) Görevlilere teslim edilen taşınırların zarara uğraması,
f) İdare gelirlerinin tarh, tahakkuk veya tahsil işlemlerinin mevzuata uygun bir şekilde yapılmaması,
g) Kamu idaresinin yükümlülüklerinin mevzuatına uygun bir şekilde yerine getirilmemesi nedeniyle kamu idaresine faiz, tazminat, gecikme zammı, para cezası gibi ek malî külfet getirilmesi,
ğ) Mevzuatında öngörülmediği halde ödeme yapılması,
Esas alınır.
Yukarıda sayılan koşulları taşımayan işlemlerden dolayı kamu zararı çıkarılması mümkün değildir.
Kamu zararı nasıl tespit edilir:
5018 sayılı Kanunun 71 ve Kamu Zararlarının Tahsiline İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin 7’nci maddesinde, kamu zararının nasıl tespit edileceği belirtilmiştir.
Kamu zararı; 5018 sayılı Kanunun 71 ve Yönetmeliğin[3] 6’ncı maddesinin birinci fıkrasındaki kamu zararının belirlenmesindeki kıstaslar esas alarak;
a) Kontrol, denetim veya inceleme,
b) Sayıştay’ca kesin hükme bağlama,
c) Adlî, idarî veya askerî yargılama,
Sonucunda tespit edilir. Kontrol, denetim veya inceleme kavramları üzerinde biraz durmak gerekir. İl özel idareleri üzerinde yapılacak denetim 5302 sayılı Kanunun 38’inci, belediyelere üzerinde yapılacak denetim ise 5393 sayılı Kanunun 55’inci maddesinde açıklanmıştır.
Buna göre il özel idareleri ve belediyeler üzerinde iç ve dış denetim yapılmakta, ayrıca, belediyenin malî işlemler dışında kalan diğer idarî işlemleri, hukuka uygunluk ve idarenin bütünlüğü açısından İçişleri Bakanlığı tarafından da denetlenmektedir.
İşte bu kontrol, denetim ve inceleme sürecinde kamu zararı tespit edilebilir. Diğer bir ifade ile kamu zararı, Sayıştay’ın dış mali denetimi, İçişleri Bakanlığının idari işlemlerin hukuka uygunluk ve idarenin bütünlüğü açısından denetimi, il özel idaresi ve belediyelerin kendi iç denetim birimleri ya da teftiş birimlerinin denetimi sırasında tespit edilebilir.
Konusu suç teşkil eden kamu zararları:
5018 sayılı Kanunun 71’inci maddesinin dördüncü fıkrasında; alınmamış para, mal ve değerleri alınmış; sağlanmamış hizmetleri sağlanmış; yapılmamış inşaat, onarım ve üretimi yapılmış veya bitmiş gibi gösteren gerçek dışı belge düzenlemek suretiyle kamu kaynağında bir artışa engel veya bir eksilmeye neden olanlar ile bu gibi kanıtlayıcı belgeleri bilerek düzenlemiş, imzalamış veya onaylamış bulunanlar hakkında Türk Ceza Kanunu veya diğer kanunların bu fiillere ilişkin hükümlerinin uygulanacağı belirtilmiştir.
Eğer anılan şekilde bir kamu zararından doğan alacak söz konusu ise, sorumlular hakkında ayrıca, suçun ve sorumluların niteliğine göre, 3628 sayılı Kanun, 4483 sayılı Kanun veya genel hükümlere göre yapılacak soruşturma ve ön inceleme raporları yetkili makamlara iletilmelidir.
5018 sayılı Kanunun 71’inci maddesinin beşinci fıkrasında ayrıca, bu fiilleri işleyenlere her türlü aylık, ödenek, zam, tazminat dahil yapılan bir aylık net ödemelerin iki katı tutarına kadar para cezası verileceği belirtilmiştir.
5018 sayılı Kanunun 73’üncü maddesi; para cezalarının, karar verilmesini izleyen ay başından başlamak üzere ve herhangi bir hüküm almaya gerek kalmaksızın; ilgililerine yapılan her türlü aylık, ödenek, zam, tazminat dahil bir aylık net ödemelerin dörtte biri oranında kesilerek tahsil olunacağını hükme bağlamıştır.
Kamu zararının bildirilmesi:
Yönetmeliğin[4] 7’nci maddesinin ikinci fıkrasına göre;
Kontrol, denetim veya inceleme,
Sayıştay’ca kesin hükme bağlama,
Adlî, idarî veya askerî yargılama,
Sonucu tespit edilen kamu zararına ilişkin yazı, tutanak, rapor, ilâm ve benzeri belgeler ilgili il özel idaresi ve belediyeye gönderilir.
Kontrol, denetim ve inceleme sonucunda tespit edilerek kamu idarelerine bildirilen kamu zararlarına ilişkin belgelerde yer alan hususlar, ilgili harcama yetkilisinin de görüşleri alınmak suretiyle il özel idarelerinde “vali” ve belediyelerde “belediye başkanı” tarafından değerlendirilir. Yönetmeliğin 7’nci maddesinin ikinci fıkrasının son paragrafı, yapılan değerlendirme sonuçlarının dosyasına konulacağını belirtmektedir.