Ülkemiz hububat ambarı Konya diye ilkokuldan itibaren öğretirler, buğdayında en çok üretildiği ildir, peşisıra Diyarbakır, Ankara, Şanlıurfa, Tekirdağ, Mardin, Yozgat illerini Adana, Çorum, Sivas illeri takip eder.Haliyle bu illerde buğday üretiminden mütevellt sapı samanıda bol olur.
Şimdi aşağıda 8 bin tonluk buğday üretim noktalarını gösteren Türkiye haritasına iyi bakalım, yoğunluk nerelerde görebiliriz böylece.
Şimdi bu haritada üretimin az olduğu noktalar var, karadeniz kıyı şeridi, doğu Anadolü, güneydoğu Anadolunun en doğusu, Toroslar, Ege bölgesi, haliyle bu bölgelerde buğday üretimin azlığından buğdayın sapı samanıda diğer bölgelere göre bol değil.
Şimdi bölgelerin harman zamanlarıda biraz farklılıklar gösteriyor haliyle, bunu herkes bilir, zamanlama dışında konumuz hayvancılık yapılan yerlerde sapın samanın bol olmamasından mütevellit, yıl içinde zaten bol olan bölgelerden saman tedariği yani saman alımı gerçekleşiyor, bu yıllardır böyle ve değişmez, neden? çünkü bazı bölgelerde bol bazı bölgelerde az üretim oluyor ve saman bol değil, hatta yetersiz.
Neye göre yetersiz? hayvan varlığına göre.Misal ege bölgesinde Denizli yada Manisa dağlık bölgelerinde köylerde yaşayanların geçim kaynaklarından biriside 1-5 adet büyükbaş hayvan, veya 10-20 baş büyükbaş hayvan yetiştiriciliği yapmak, Karadenizde var bu ülkenin en güneYdoğusundada ama ben örnek olarak Ege de buraları örnek vericem, küçük aile işletmesi diye geçer ama bunların sayısı dağ köylerinde epey olduğu için geçinmeyede başka önemli bir iş kolu olmadığı için yapılmakta ve sayıları epey fazla.Zaten Denizlide misal çok olsa bir elin parmakları kadar 5 tane büyük işletme yani 200 adetten fazla büyükbaş hayvancılığı yapan işletme vardır.Esas konumuz küçük aile işletmesi ama sayı olarak toplarsanız bölgede hatırı sayılır miktarlarda büyük baş hayvan varlığından bahsediyoruz.
Haliyle bunların dağ köyleri olması, bölgedede samanın yeterli olmamasından mütevellit, bizim bölgeden veya çoğunluk kısmı Konya taraflarından sağlanan saman oluyor, nerden biliyorum? çünkü bende bizzat gönderdiğimden, başka uzak yerlerden geldiği oluyor tabi, ama en çok Konyadan gider o bölgeye, burası net
Şimdi birde yukarıdaki harita üzerinde, Türkiyedeki üretimin bol olduğu 3 bölgeyi farklı renklerle çizerek sınırlandırdımki anlaşılsın olay, oklarlada bol olan bölgelerden nerelere saman gittiğini göstermeye çalıştım, Türkiyede kimi bölgelerde üretimi balya olarak, kimi yerlerdede ince samanı sıkıştırılmış paketler halinde yapıp bol olmayan bölgelere gönderirler, bişekilde ihtiyacı karşılarlar diyelim, bakınız aşağıdaki şekilde oklar.
Gelelim olayımıza, dedikki örneğimizde Konyadan Manisanın dağlık köylerine gidiyor saman, Konyada buğday üreticisi bu yıl tarlanın sapını kilosu 40 kuruştan verdi balya işi yapan adama, 25 kilo balya 40 kuruştan 10 TL. ettimi, balya makinesiyle mazot yaktı ip harcadı işçilik yaptı bağladı 25 kiloluk balyayı 10 liradan, maliyet oldumu 25 kilosu 20 lira, kamyoncu geldi tarladan dolaşa dolaşa topladı kamyonuna yükletti, bu yükleme işini yapanlar tanesi 3 liradan yükledimi, kamyonumuz 750 adet alıyor bu arada büyük yani, 3 liradan 750 tanesi 2250 lira tuttumu yükleme işi, yani 20 lira balyanın maliyeti oldu 23 lira kamyonun üstünde, kamyoncu Manisada götüreceği dağ köyüne 15 bin lira aldı nakliyeye, yani 750 adet vurduğunuzda baLya başına 20 lira aldı, balya varış noktasında oldu 43 lira, 3 lirada indİren hamallar aldı alıcıya, balya 25 kiloluk oldumu sana 46 lira, bunu sağlayan anlaşan ggetirtende aldımı aracılığını 4 liradan, etti 25 kiloluk balyayı alan hayvancıya ücret 50 lira, bu yıl olan fiyat buydu 50 TL. den sahip oldu o bölgedeki hayvancı, tabi parası varsa böyle oldu.
Demeki üreticinin tarladan 40 kuruşa sattığı sap uzak müşteriye balya olarak ulaştığında 2 lira oldu kilosu, yani tam 5 kat arttı.
Yerinde konyada bu kadar yol masrafı olmadığı için alana 20 lira artı indi bindi hamaliyesi artı kısa mesafe nakliye ücreti ile 30 liraya bilemedin 35 liraya maloldu, yani kilosu 1,2 ile 1,4 lira, nasıl? ingiltere ve ABD deki fiyat değilmi
Harman zamanı bu forumdada yazmış olmam lazım, 2 liraya ucuz bakın sakla samanı gelir zamanı, zenginlerden vergi alamayan devlet dolaylı vergiden kasayı doldurmak için bastı zammı mazota mazot oldu 25-27 lira, kamyoncu mecbur alacak 15 bini, bağlayan mecbur alacak ücretini makul kazancını yapacak, buna rağmen 2 lira ucuz bazı bölgeler için dedik, ama alamayan alamadı parası yoktu çünkü, üzerine birde fiyat zaten artmış kışın artmaz param olunca alırım dedi, neden? olayı bilmediğinden tabiykide, yada bildiği halde süt fiyatı artırmadı hazine ve maliye bakanlığı süt fiyatını artırmadı süt artarsa eflasyon artar dedi üretici sütten para kazanamadı hayvancı parası yok alamadı.
Peki olay ne, harman zamanı oluşan fiyattan daima fazla olur kışın her bölgede farklı olur bu fiyat artışı, ama Trakyada çok fazla olmaz, çünkü o bölgede bol, harmanda 30 ise şimdide 30 yada olsun 40-45 herneyse, ama bol olmayan yerde kışın neden harman zamanı 2 liralık mal 3-4 lira olur? bol olan bölgede artan fiyata yine yol artı hamaliye hepsi binecek, harmanda 26 liranın üzerine binen 24 liraydı, kışın 45 liranın üzerine binen yine en az 26 hatta 30 lira yol indibindi hamaliye artı 10 lira aracılık binecek haliyle olacak 75, bundan kaçış varmı?
Hadi herkesin bildiğini bilenlere soruyorum şimdi, bombayı patlatalım, kilosu 1,5 liradan konyada verdim bugün sana bir kamyon 750 adet, götür şimdi bunu Manİsanın dağlık köyünde harmanda almamış tedarik etmemiş ihtiyacı olan hayvancıya verde göreyim ben seni.
Ne yapacaksın? 750 çarpı 25 kilo oda çarpı 1,5 lira eşittir ? ben yazıyım zahmet etme kaleme kağıda davranma = 28125 lira ödedinmi bana, gittin hamal buldunmu şimdi tanesini 4 liradan yükledinmi kamyona, kamyona 15 bin verdinmi, oraya götürdün kış günü dağ köy yollarına kamyonla giremeyecen kardeş al diyecen 750 adet balyayı aracıya 46125 liraya verecen 5 kuruşta para almayacaksın bak onu söyliim bu parada hakkın yok hesabımızda, sadece 28125 + 15000 kamyoncuya+3000 hamaliye=46125 liraya vereceksin.
46125 maliyet / 750 adet= 61,5 TL oldu 25 kiloluk balyanın maliyeti
bunu alan aracı köylere 75 liradan götürecek küçük aile işletmesine paramı kazanacak, hamaliyesi zaten senin kamyondan indi 4 lira, tekrar işletmeye götür nakliye 10 lira artı indirme hamaliyesi 4 lira 61,5+10+4+4=79,5 lira, nakliyeye 5 buçuk lira alsa 75 liraya olur küçük aile işletmesine..75 lira bölü 25 kilo yazı ile yazalım sonucu ÜÇ (3) lira, sanada beş kuruş yok heberin olsun.
Hah tamam şimdi ABD ve ingilteredeki fiyatları yakalarsın artık, herkesin anladığı kadar anlıyorsun ya otur hesapla yap göriim seni.
demekki samanın içeriğindeki değerler eşittir fiyatın oluşmasını belirlemiyormuş.
samanın değerlerini oturduğu yerden herkes biliyor, hele bu işi yapanlar senden benden iyi biliyor, ne işe yaradığınıda senden benden çok çok iyi biliyor.
Lakin bu duruma küçük aile işletmesi kışın günü niçin düşüyor yazdık, haa bazen büyük işletmelerde hata yapabilir ayrı mesele, ama genelde büyükler zamanında kuru yemini samanını alır koyar.
Üülkede zaten bol yerinde harmanda ABD ve ingiltereden ucuzdu yazdık, hazine ve maliyedeki yönetimin yaptıkları mlletin ekonomisinii nasıl vurdu yazdık, tarladaki üreticinin sattığı malın harman zamanı bile bazı bölgelerde nasıl ve ne sebeplerle 5 katına çıktığını yazdık, bu kışın yok zamanda tarladaki üreticinin harmanda çıplak fiyat sattığı 40 kuruş fiyatın nasıl 8 katından fazla olabildiğini yazdık, daha ne yazalım istersin?
Birde gençlere şunu belirteyim yeri gelmişken, tarlanızdaki sapın para edeceği umuduyla her yıl samanı balya yapıp kışın bu 3-4 liralık bazı bölgelerde oluşan fiyatları duyarak, yazın harmanda beklentiyle bu işi yapmak hatadır, sonra ben hiçbir yıl tutturamıyorum serzenişi yaparsınız, olabilir kaç yılda bir kuraklık olur, diğer bölgeler bunun farkına varır ve bazı yıllarda yaşandı misal hayvancıların özellikle kazandığı yıllarda kuraklık olunca sapsız kalırım korkusuyla harman zamanı aşırı talep göstererek saman balyası kapma yarışına girdikleri oldu, ama tabi sapın yokluğu ve hayvancının kazandığı yıla denk gelince oldu, ondada bikaç iyi kazana olur fazla olamaz, yani bu durumda bu işi her yıl yapıpda tüh bende şans yok tutturamıyorum diyerek kendinize haksızlık etmeyin, işi yaparsınız hakkıyla amenna ama gel gelelim bunu tutturmak diye bişey bilinçli olarak yapılması imkansızdır, çünkü piyaasaların doğası gereği dinamıklerini çözüp anladığınız an zaten yaşanan andır görünen bilinen andır ve öncesinde kimse bilemez bunu, nasibiniz varsa olur, yoksa hususi gayret nafiledir, saman piyasasıda yazın ucuz olması gereken makul fiyatta ve kışın yüksektir bu çok açık ve net bir olaydır.
Bu kış günü samanın bol olduğu yerlerde elinde olan yerinde fazla fiyata veremez, ama uzak bölgeye mecbur maliyeti koyacak verecek, alanda buna katlanacak mecbur, çünkü maliyete etki eden faktörler var, bu maliyet artışından olan fiyatı kışın günü duyan sanmasın fiyat durduk yere artıyor, hiçde öyle değil yukarıda bahsettim olanı biteni işte.