Ben anaçlı besi taraftarıyım. Yani üretim odaklıyım. Sanılanın aksine et sorunu erkek hayvan ile değil dişi hayvan ile çözülür. Ben böyle düşünüyorum. Bu sadece dişi hayvan sayısıyla değil, aynı zamanda bu hayvanların etkin kullanımıyla da alakalı. Bizde bana göre dişi hayvan sayısında ve etkin kullanımında, yani üretimde sıkıntı var. Dışarıdan erkek besilik dana ithal etmek yerine dişi hayvan ithal edilse daha mantıklı, uzun vadeli bir strateji olurdu. İthalata karşıyım ama olacaksa da böyle olmalıydı bana göre. Devletin, ırkı ne olursa olsun, dişi hayvanları korumaya yönelik bir çalışma yapması lazım. Ha yapmıyorsa da biz kendi çapımızda elimizdekileri koruyacağız. Biraz sıkıntıya girecek olsak da dişi hayvan sayımızı yükseltip, düvelerin hepsini kurbana veya kesime götürmeyeceğiz. Kendi bünyemizde damızlık adayı olarak bir kısmını bakacağız. Tabi bütün dişileri kendimize ayırmalıyız gibi bir algı oluşmasın. Dişi sayısı çoktur ya da damızlığa uygun dişi sayısı azdır o zaman fazlalıklar yine kurbanda veya kesimde ya da satılarak değerlendirebilir. Sanırım anlatmak istediğimi anlamışsınızdır
.
Anaçlı beside bence iki alternatif var. Bu tamamen imkanlar ile alakalı. Her iki tarafın da birbirine üstün yanları var. Her iki şartta da kaliteli besi materyali oluşturmak mümkün.
Etçi ırk anaç kadro oluşturmak ise bana göre mantıksız şuan için. Bunun sebebi öncelikle saf anaç hayvanların bulunabilirliği düşük, sayısı yetersiz ve maliyetli. Ülkemiz şartlarına uyum sağlamada sıkıntılar olabilir. Hemen hemen aynı özelliklerde yavrular melezlemeyle de elde edilebiliyorken bence gerek yok. Bu sebeple alternatifler arasında yer almıyor benim için.
1. Kombine Irk Anaç Kadro(Özellikle simental): Avantajı; piyasadaki dalgalanmalara cevap verme kabiliyeti kazandırır. Yani et fiyatlarında aşırı düşmede süte, sütteki düşüşlerde de ete yönelmeyi kolaylaştırır. Süt düşük olduğu zamanlarda angus, hereford, piedmentosa gibi ırklar ile melezleme yapılarak etçi özellikte dişi ve erkek yavrular elde edilir. Dişisi de erkeği de kesime gider. Süt sağımı şart. Ya da fazla sütü değerlendirmek için dışarıdan buzağı alınıp, 1 ineğe kendi buzağısı dışında da ekstra buzağı verebilirsiniz. İleride besiye gireceği zaman sütünü yeteri kadar içmiş, kemikleri doymuş yavrular elde edersiniz (Bu double ekstra bir avantaj bana göre
). Anaç kadro kalitesini korumak için de anaçların bir kısmı kendi ırkından kaliteli boğaların sperması ile tohumlanır ve çıkan erkek yavrular kesime, dişiler ise damızlığa ayrılır. 2. avantajı; satış kolaylığı. Özellikle simental için geçerli bu durum. Dezavantajı ise; kadro oluşturma maliyetli. Mera kullanımı ya da meradan faydalanma daha az. Anaçların sağlıklı olabilmesi için yem kalitesi önemli. Bu sebeple beslenme maliyeti de yüksek. Hastalıklara karşı hassasiyet vs. sayılabilir.
2. Yerli Melez veya Saf Anaç Kadro: Bölgeye göre tercih edilebilecek boz, yerli kara veya melez hayvanlar kullanılır. Avantajı; kadro maliyeti daha düşük. Yem maliyeti daha düşük. Dayanıklılık daha yüksek. Meraya daha uygun. Neredeyse karın tokluğuna bakım... Tamamen etçi ırklar ile tohumlama yapılır. Yerli karada angusu kesinlikle tavsiye ederim. Angus iç anadolunun kuzeyi ve karadeniz bölge iklimlerine daha uygun bir ırk. Bu sebeple yerli karada veya o bölgedeki diğer melez ineklerde kullanıbilir. Satış kolaylığı olması açısından (simentale benzerliğinden dolayı) hereford kullanılabilir. Dezavantajı ise piyasa şartlarına karşı esnek değil. Yani süte yönelme şansı yok. Sütü sadece kendi yavrusuna yeter, ekstra buzağı da veremezsiniz. Ayrıca anaçlar satılmak istendiğinde de düşük fiyatlara veya kasaplık olarak gider. Yerli ırkın bozulması gibi bir riski de var, tabi kişi için önemliyse... Bir kısmını kendi ırkından hayvanlarla çiftleştirip ırkı koruyabiliriz fakat bu da risktir. Bundan yola çıkarak yerli ırk melezi, eli ayağı düzgün ve sütü yerli ırklara göre biraz daha fazla hayvanlardan anaç kadro oluşturmak en mantıklısı. Ha ırk korumak benim işim mi derseniz, istediğinizi beslersiniz
. Bu alternatif özellikle köyde, küçük çaplı uğraşanlar ve mera kullananlar için uygun.
Sen ne yaparsın dersen? Ben her ikisini de kullanmaya çalışırım. Yani 10 inek varsa, 2-3 tanesi kombine, saf, süt verimi yüksek inekler olur. Bu altına ekstradan buzağı koyma ve damızlık yetiştirmek için avantajlı olur. Bu 2-3 ineğe sperma olarak sadece kendi ırkının kaliteli boğalarını kullanırım. Dişileri kendime ayırır, erkekleri besiye hazırlarım. Diğer inekler eğer ırkını korumak istediğim yerli ırklar değillerse, melez hayvanlarsa bazı dişileri yine kendime ayırıp onları da ihtiyacıma göre çoğaltırım. Bu oranları ayarlamak biraz da mera kullanımıyla da alakalı.
Ayrıca melezleme sonucunda elde edilecek buzağılar benzer özellikte olacaktır. Yani bir simentalden alacağınız angus melezi yavru ile yerli karadan alacağınız angus melezi yavru arasında aşırı bir fark olacağını düşünmüyorum (Dişi yavrular hariç). Bu dediğim mantıksız gelebilir ancak bunun sebebini şöyle açıklayayım. Angusun genleri çok baskın. Yavrular boynuzsuz ve siyah ağırlıklı doğuyor. Neredeyse safkan angusun verim özellikleri kadar verime sahipler. Simental ile angus melezlemesinde dişi yavrular için süt verimi açısından etkili olur. Fakat erkek yavruda bu etki çok daha düşüktür. Bunun sebebi de simentalin zaten angusa katabileceği et kabiliyetleri sınırlı. Zaten angus etçi bir ırk ve bu özellikleri bünyesinde barındırıyor. Bunu şöyle açıklayayım. Dikkat ettiyseniz etçi ırklar birbirleri ile pek melezlenmez. Çünkü zaten etçi bu özellikleri birbirlerine çok yakındır. Birbirlerinin özellikleri üst üste eklenmez. Böyle olsaydı dünyada et sorunu kalmazdı
.
Tabi burada söylediğim şeyler tamamen kendi gözlemlerime dayalı. Bilimsel bir desteğim yok. Çevremden gördüğüm, internetten araştırdığım kadarı ile edindiğim bilgiler doğrultusunda bir şeyler yazmaya çalıştım. Eksik, hata olabilir. Mantıksız olan yerler olabilir. Bu gibi durumlar varsa lütfen belirtin, tartışalım. Doğru bilgiye ulaşmak için tartışma şart
.
Biraz uzun yazdım yine. Aslında sorunuzu başta yanlış anlayıp daha uzun bir yazı yazmıştım ama sonradan fark edip düzelttim
.