Devekuşu Yetiştiriciliği ve Endüstrisi
İlk ticari devekuşu çiftliği 1865 yılında Güney Afrikada sadece tüyü için kurulmuştur. Devekuşları genellikle Afrika orijinli olup 1990da Avrupaya, Orta Asyaya, Avusturalyaya ve A.B.D.ye götürülmüştür. Son yıllarda sığır yetiştiriciliğinde yaşanan finans sıkıntılarına karşın, devekuşunda sağlanan finans rahatlıkları, Avrupada, A.B.D.de ve Kanadada bazı yetiştiricilerin Ticari Devekuşu Yetiştiriciliğine yönelmesine neden olmuştur. Başlangıçta devekuşları tüyleri için yetiştirilirken, daha sonra derisi için yetiştirilmiş, son zamanlarda ise eti dünya pazarlarında değişik ürünlerle yerini almıştır.
Yetiştirme sistemlerine baktığımızda;
Ekstansif Yetiştirme Sistemi; bu sistem için 40 hektar araziye ihtiyaç vardır. Doğal ve suni kuluçkalı olarak ikiye ayrılır. Devekuşlarının doğal ortam da yetiştirilmeleri esas alınır. En avantajlı tarafı ergin hayvanların muhafazası için gereken masraf çok düşüktür. Dezavantajı; hayvanların takibi ve kontrolü zordur.
Yarı-Entansif Yetiştirme Sistemi; bu sistem için 20-60 hektar araziye ihtiyaç vardır. Hayvanlar besin ihtiyaçların bir kısmını meradan bir kısmını ilave yem ile karşılar. O nedenle ilave yemlemeye ihtiyaç vardır. İlave yemleme toplam yem ihtiyacının % 40-60nı oluşturur.
Entansif Yetiştirme Sistemi; bu sistem için 20 hektardan daha az araziye ihtiyaç vardır. Tahsis edilen arazi 1-2 hektarlık padoklara bölünerek yapılır. Popüler bir sistem olmakla beraber yemlemede hayvanlar doğal ortamdan faydalanamayacağı için sürekli hayvanların tüm yem ihtiyacı karşılanmak zorundadır, hazır yem verme mecburiyeti olduğu için yem maliyeti büyük bir dezavantaj oluşturur.
Yapılacak ticari faaliyete ve yetiştirilecek türe göre yetiştirme sistemlerinde tercih yapılır.
Devekuşunu geleneksel evcil hayvanlarla karşılaştıralım:
En iyi kalitede et sığırı, gebelikten itibaren 645 gün sonra pazarlama ağırlığına ulaşıp 250 kg et verirken, ergin bir devekuşu yılda 40 civcivden az olmamak üzere kuluçka (inkübasyon) gününden itibaren sadece 407 günde (42 gün inkübasyon + 365 gün bir yıllık yaş) pazarlama ağırlığına ulaşarak 1800 kg et, 50 m2 deri, 36 kg tüy vermektedir. (Bu değerler 1 devekuşunun yıllık 40 yumurtasının toplam geliri olarak alınmıştır). Oysaki sığır 2.7 m2 deri verebilmektedir. Sığırın azami damızlık yaşı 10-12 yıl iken devekuşunun azami damızlık yaşı 40 yıldır.
Devekuşunda net et ağırlığı canlı ağırlığının yaklaşık %40ını oluştururken, bu oranın sığır, koyun gibi çiftlik hayvanlarından çok daha yüksek oranda olduğu görülür. Ayrıca dişi bir devekuşu bu yıllık üretimini 40 yıl kadar sürdürür. Bir devekuşunun (Modern çiftlik teknikleri ve doğru yönetimin kullanılmasıyla) ekonomik ömrü boyunca tüm üretimi 72 ton et, 2000 m2 deri ve 1450 kg tüy gibi çok fazla olabilmektedir.
Kuşların maliyeti normal olarak değişken masrafların parçası olarak hesaplanır. Proje yada yatırımın devamı ve başarılı olması için değişken masraflar ve sabit masraflar kısmı yavruların ve/veya yumurtaların her yıl veya her kümede satışı ile karşılanmalıdır. Brüt kâr devekuşu ürünlerinin satışından elde edilen gelir ve değişken masraflarla ilgili gider arasındaki fark olarak hesaplanırken, net kâr ise satışlardan elde edilen gelir ve her iki değişken ve sabit masrafların toplamı arasındaki farktır.
Devekuşu Çiftliklerinin Karlılığını Etkileyen Faktörler
Devekuşu işletmelerinin kârlılık (parasal geri dönüş) derecesini pek çok faktör etkiler. Gelecek uluslararası pazar güçleri kuşlar ve kuş ürünleri fiyatları üzerinde baskılar uygulayabilir. Yatırımın başarısı veya başarısızlığını sağlayan finans yada fonun asıl komponenti veya parçası şüphesiz üretim etkisinin kalitesidir.
Devekuşu üretiminin etki kalitesi basitçe aşağıdaki parametrelerle değerlendirilir.
Ergin devekuşlarının üretim parametreleri:
Her bir dişiden her yıl üretilen yumurta sayısı
Her bir dişiden her yıl elde edilen döllü yumurta sayısı
Her bir dişiden her yıl üretilen döllü yumurtadan çıkan civciv sayısı
Damızlık kuşların yemden yararlanma oranı (üretilen her bir yumurta ve civciv için tüketilen yem miktarı erkek ve dişiler tarafından tüketilen yerleri kapsar)
Dünya Devekuşu Eti Pazarı
Global ve Avrupa pazarları değerlendirildiği zaman, devekuşu etinin bütünüyle yeni bir genel kavram olduğu hatırlanmalıdır. Devekuşu pazarı uzun vadede ise muhtemelen ileriye doğru, ancak daha yavaş bir şekilde genişleyecektir. Avrupa Birliği devekuşu tüketimi esasına göre bir kısım kategorilere ayrılabilir. Birincisi şimdiden belirli bir ölçüde devekuşu eti tüketen Fransa, Belçika daha az yoğunlukta tüketen İtalya ve Hollanda gibi ülkeler ikincisi ispanya, Portekiz, Yunanistan, Türkiye gibi henüz devekuşu pazarının tam gelişmediği ülkeler ve son olarak da potansiyel pazarı mevcut olan fakat hayvansal veya halk sağlığı engelleri veya hijyenik düzenlemelere uymayan kesim haneler sebebiyle zorlukların yaşandığı İngiltere, Almanya, Danimarka ve İrlanda gibi ülkeler.
Avrupa Birliğinin belli başlı potansiyel tüketici ülkeleri göz önüne alınarak orta vadede devekuşu eti tüketimi aşağıdaki gibi tahmin edilmektedir.
Belçika
212 ton
Danimarka
107 ton
Fransa
3608 ton
Almanya
1686 ton
İrlanda
35 ton
İtalya
1787 ton
Hollanda
317 ton
İngiltere (Birleşik Krallık)
1129 ton
ABD muhtemelen dünyada en büyük tek devekuşu pazarıdır. İlk tahminler pazarın kısa vadede yılda 15.000 tondan fazla olduğudur
Uzakdoğu pazarı
Japonya
1190 ton
Kore Cumhuriyeti
290 ton
Çin, Hong Kong SAR
181 ton
Yakındoğu pazarı küçük fakat potansiyel olarak dini kesim tekniklerinin adapte edilebileceği kârlı bir pazar sunabilir. Potansiyel Pazar kısa ve orta vadede 285 ton/yıl olarak tahmin edilmektedir.
Devekuşu eti ve yumurtası gıda sanayiinde
İç yağı kozmetik sanayiinde
Yumurta kabuğu ve kemikleri hediyelik eşya yapımında
Derisi timsah ve yılan derisine eşdeğerde olup,ayakkabı,çanta ve elbise yapımında
Tüyleri süs eşyası olarak ve mikroçiplerin temizlenmesinde
Devekuşu gözünün kornea tabakası tıp da
Gagası ve tırnakları da ilaç sanayiinde kullanılmaktadır.
Devekuşu derisi, güçlü ve iyi gelişmiş bir fiyatlandırma yapısına sahiptir. Devekuşu derisine talep gelecek yıllarda daha da güçlenecektir.
Günümüzde devekuşu tüyü fiyatları kalite ve tüylerin vücut üzerindeki pozisyonuna göre değişir.Kanat tüylerinin fiyatları kuyruk tüylerininkinden daha fazladır.
Devekuşu Endüstrisinin Geleceği
1992de Avrupa ve Amerikada devekuşu endüstrisi küçük ticari işleme sahip damızlık safhasındayken günümüzde büyük ticari işleme sahip olmuştur. Fiyatlar sunnî olarak çok yüksektir. Fiyatlar kesim pazarını desteklemek amacıyla devekuşu sayısının yüksek seviyelere ulaşması halinde fiyatlar düşme eğilimi göstermektedir.
Günümüzde devekuşu popülasyonunun tüketici talebine yaygın olarak cevap verecek düzeyde olabileceği düşünülmektedir. Bu gün dünyada devekuşu üretimi turizme entegre olmuş yeni bir turizm türü olan çiftlik turizmi halinde cazibe merkezlerini oluşturmuştur. Çiftlik turizmi, turizm endüstrisinin vazgeçilmez nüvesi olacaktır.
İlk ticari devekuşu çiftliği 1865 yılında Güney Afrikada sadece tüyü için kurulmuştur. Devekuşları genellikle Afrika orijinli olup 1990da Avrupaya, Orta Asyaya, Avusturalyaya ve A.B.D.ye götürülmüştür. Son yıllarda sığır yetiştiriciliğinde yaşanan finans sıkıntılarına karşın, devekuşunda sağlanan finans rahatlıkları, Avrupada, A.B.D.de ve Kanadada bazı yetiştiricilerin Ticari Devekuşu Yetiştiriciliğine yönelmesine neden olmuştur. Başlangıçta devekuşları tüyleri için yetiştirilirken, daha sonra derisi için yetiştirilmiş, son zamanlarda ise eti dünya pazarlarında değişik ürünlerle yerini almıştır.
Yetiştirme sistemlerine baktığımızda;
Ekstansif Yetiştirme Sistemi; bu sistem için 40 hektar araziye ihtiyaç vardır. Doğal ve suni kuluçkalı olarak ikiye ayrılır. Devekuşlarının doğal ortam da yetiştirilmeleri esas alınır. En avantajlı tarafı ergin hayvanların muhafazası için gereken masraf çok düşüktür. Dezavantajı; hayvanların takibi ve kontrolü zordur.
Yarı-Entansif Yetiştirme Sistemi; bu sistem için 20-60 hektar araziye ihtiyaç vardır. Hayvanlar besin ihtiyaçların bir kısmını meradan bir kısmını ilave yem ile karşılar. O nedenle ilave yemlemeye ihtiyaç vardır. İlave yemleme toplam yem ihtiyacının % 40-60nı oluşturur.
Entansif Yetiştirme Sistemi; bu sistem için 20 hektardan daha az araziye ihtiyaç vardır. Tahsis edilen arazi 1-2 hektarlık padoklara bölünerek yapılır. Popüler bir sistem olmakla beraber yemlemede hayvanlar doğal ortamdan faydalanamayacağı için sürekli hayvanların tüm yem ihtiyacı karşılanmak zorundadır, hazır yem verme mecburiyeti olduğu için yem maliyeti büyük bir dezavantaj oluşturur.
Yapılacak ticari faaliyete ve yetiştirilecek türe göre yetiştirme sistemlerinde tercih yapılır.
Devekuşunu geleneksel evcil hayvanlarla karşılaştıralım:
En iyi kalitede et sığırı, gebelikten itibaren 645 gün sonra pazarlama ağırlığına ulaşıp 250 kg et verirken, ergin bir devekuşu yılda 40 civcivden az olmamak üzere kuluçka (inkübasyon) gününden itibaren sadece 407 günde (42 gün inkübasyon + 365 gün bir yıllık yaş) pazarlama ağırlığına ulaşarak 1800 kg et, 50 m2 deri, 36 kg tüy vermektedir. (Bu değerler 1 devekuşunun yıllık 40 yumurtasının toplam geliri olarak alınmıştır). Oysaki sığır 2.7 m2 deri verebilmektedir. Sığırın azami damızlık yaşı 10-12 yıl iken devekuşunun azami damızlık yaşı 40 yıldır.
Devekuşunda net et ağırlığı canlı ağırlığının yaklaşık %40ını oluştururken, bu oranın sığır, koyun gibi çiftlik hayvanlarından çok daha yüksek oranda olduğu görülür. Ayrıca dişi bir devekuşu bu yıllık üretimini 40 yıl kadar sürdürür. Bir devekuşunun (Modern çiftlik teknikleri ve doğru yönetimin kullanılmasıyla) ekonomik ömrü boyunca tüm üretimi 72 ton et, 2000 m2 deri ve 1450 kg tüy gibi çok fazla olabilmektedir.
Kuşların maliyeti normal olarak değişken masrafların parçası olarak hesaplanır. Proje yada yatırımın devamı ve başarılı olması için değişken masraflar ve sabit masraflar kısmı yavruların ve/veya yumurtaların her yıl veya her kümede satışı ile karşılanmalıdır. Brüt kâr devekuşu ürünlerinin satışından elde edilen gelir ve değişken masraflarla ilgili gider arasındaki fark olarak hesaplanırken, net kâr ise satışlardan elde edilen gelir ve her iki değişken ve sabit masrafların toplamı arasındaki farktır.
Devekuşu Çiftliklerinin Karlılığını Etkileyen Faktörler
Devekuşu işletmelerinin kârlılık (parasal geri dönüş) derecesini pek çok faktör etkiler. Gelecek uluslararası pazar güçleri kuşlar ve kuş ürünleri fiyatları üzerinde baskılar uygulayabilir. Yatırımın başarısı veya başarısızlığını sağlayan finans yada fonun asıl komponenti veya parçası şüphesiz üretim etkisinin kalitesidir.
Devekuşu üretiminin etki kalitesi basitçe aşağıdaki parametrelerle değerlendirilir.
Ergin devekuşlarının üretim parametreleri:
Her bir dişiden her yıl üretilen yumurta sayısı
Her bir dişiden her yıl elde edilen döllü yumurta sayısı
Her bir dişiden her yıl üretilen döllü yumurtadan çıkan civciv sayısı
Damızlık kuşların yemden yararlanma oranı (üretilen her bir yumurta ve civciv için tüketilen yem miktarı erkek ve dişiler tarafından tüketilen yerleri kapsar)
Dünya Devekuşu Eti Pazarı
Global ve Avrupa pazarları değerlendirildiği zaman, devekuşu etinin bütünüyle yeni bir genel kavram olduğu hatırlanmalıdır. Devekuşu pazarı uzun vadede ise muhtemelen ileriye doğru, ancak daha yavaş bir şekilde genişleyecektir. Avrupa Birliği devekuşu tüketimi esasına göre bir kısım kategorilere ayrılabilir. Birincisi şimdiden belirli bir ölçüde devekuşu eti tüketen Fransa, Belçika daha az yoğunlukta tüketen İtalya ve Hollanda gibi ülkeler ikincisi ispanya, Portekiz, Yunanistan, Türkiye gibi henüz devekuşu pazarının tam gelişmediği ülkeler ve son olarak da potansiyel pazarı mevcut olan fakat hayvansal veya halk sağlığı engelleri veya hijyenik düzenlemelere uymayan kesim haneler sebebiyle zorlukların yaşandığı İngiltere, Almanya, Danimarka ve İrlanda gibi ülkeler.
Avrupa Birliğinin belli başlı potansiyel tüketici ülkeleri göz önüne alınarak orta vadede devekuşu eti tüketimi aşağıdaki gibi tahmin edilmektedir.
Belçika
212 ton
Danimarka
107 ton
Fransa
3608 ton
Almanya
1686 ton
İrlanda
35 ton
İtalya
1787 ton
Hollanda
317 ton
İngiltere (Birleşik Krallık)
1129 ton
ABD muhtemelen dünyada en büyük tek devekuşu pazarıdır. İlk tahminler pazarın kısa vadede yılda 15.000 tondan fazla olduğudur
Uzakdoğu pazarı
Japonya
1190 ton
Kore Cumhuriyeti
290 ton
Çin, Hong Kong SAR
181 ton
Yakındoğu pazarı küçük fakat potansiyel olarak dini kesim tekniklerinin adapte edilebileceği kârlı bir pazar sunabilir. Potansiyel Pazar kısa ve orta vadede 285 ton/yıl olarak tahmin edilmektedir.
Devekuşu eti ve yumurtası gıda sanayiinde
İç yağı kozmetik sanayiinde
Yumurta kabuğu ve kemikleri hediyelik eşya yapımında
Derisi timsah ve yılan derisine eşdeğerde olup,ayakkabı,çanta ve elbise yapımında
Tüyleri süs eşyası olarak ve mikroçiplerin temizlenmesinde
Devekuşu gözünün kornea tabakası tıp da
Gagası ve tırnakları da ilaç sanayiinde kullanılmaktadır.
Devekuşu derisi, güçlü ve iyi gelişmiş bir fiyatlandırma yapısına sahiptir. Devekuşu derisine talep gelecek yıllarda daha da güçlenecektir.
Günümüzde devekuşu tüyü fiyatları kalite ve tüylerin vücut üzerindeki pozisyonuna göre değişir.Kanat tüylerinin fiyatları kuyruk tüylerininkinden daha fazladır.
Devekuşu Endüstrisinin Geleceği
1992de Avrupa ve Amerikada devekuşu endüstrisi küçük ticari işleme sahip damızlık safhasındayken günümüzde büyük ticari işleme sahip olmuştur. Fiyatlar sunnî olarak çok yüksektir. Fiyatlar kesim pazarını desteklemek amacıyla devekuşu sayısının yüksek seviyelere ulaşması halinde fiyatlar düşme eğilimi göstermektedir.
Günümüzde devekuşu popülasyonunun tüketici talebine yaygın olarak cevap verecek düzeyde olabileceği düşünülmektedir. Bu gün dünyada devekuşu üretimi turizme entegre olmuş yeni bir turizm türü olan çiftlik turizmi halinde cazibe merkezlerini oluşturmuştur. Çiftlik turizmi, turizm endüstrisinin vazgeçilmez nüvesi olacaktır.
