Ekber Yıldırım
Yılın son yazısı. Gelenek olduğu üzere tarımda bir yıla damgasını vuran gelişmeleri paylaşıyoruz. Ne yazarsak yazalım mutlaka eksik kalacak. Ancak, bu yıla damgasını vuran ve gelecekte de hatırlanacak gelişmeleri özetliyoruz:
1- Türkiye İstatistik Kurumu yılsonu büyüme rakamlarını yakın zamanda açıklayacak. İlk 3 çeyrekteki veriler ışığında tarım sektörün 2012’yi yüzde 4 civarında büyüme ile kapatacak.
2-Dış ticaretteki açık büyüdü. Standart Uluslararası Ticaret Sınıflaması(SITC)’na göre 2011 yılında 15.3 milyar dolar ihracatı olan tarım sektörünün aynı dönemde ithalatı 17.5 milyar dolara ulaştı.Uluslararası Standart Sanayi Sınıflaması(ISIC Rev.3)’na göre ise, 2011’de 8.9 milyar dolar olan ithalat 2012’nin Ocak-Ekim döneminde 6.2 milyar dolar oldu. Tarım ürünleri ihracatı ise, 2011’de 5.3 milyar dolar olurken bu yılın Ocak-Ekim döneminde ihracat 4.1 milyar dolar oldu. Yılsonu itibariyle tarımda dış ticaret açığının en az 2 milyar dolar olacak. Dış ticaret açığı bitkisel üretim ve hayvancılık ithalatındaki artışlardan kaynaklanıyor.
3-Bu yıl devlet bütçesinden tarıma 7.7 milyar lira destek verildi. Bu desteğin yüzde 28’i olan 2.1 milyar lira hayvancılığa verildi.
4-Amerika’da son 50 yılın en şiddetli kuraklığı yaşandı. Ülkedeki mısır üretim alanlarının yüzde 69’u soyanın yüzde 66’sı kuraklıktan olumsuz etkilendi. Kuraklık dünya piyasalarını ve Türkiye’yi de olumsuz etkiledi
5- Geçen yıl 30.9 milyar lira olan tarımsal kredi hacmi 38 milyar lira olarak gerçekleşmesi bekleniyor.
6-Tarım ülkesi Türkiye, cumhuriyet tarihinde ilk kez saman ithal etti. Dünyanın yedinci, Avrupa’nın bir numaralı tarım ülkesi olmakla övünen Türkiye, sap ve saman ithal edecek duruma geldi.
7-Hayvancılıkta traji komik olaylar yaşandı. Besicilere, Avustralya’dan ithal ettikleri besi danalarının 300 kilo sınırını aştığı için milyonlarca lira ceza kesildi. Olay mahkemelik olunca Bakanlık 300 kilo sınırına esneklik getirdi. Damızlık gebe düve alarak hayvancılık işletmesi kuran Diyarbakırlı iki girişimci, inekleri doğurunca kayıt için Bakanlığa başvurdu. Ancak, “Sizin hayvanlar erkek, doğurmuş olamaz” denildi. Hayvanların cinsiyetini belirlemek için komisyon kuruldu. Komisyon “bunlar süt ineği” diye rapor verince, Bakanlık hatasını kabul etmek yerine hayvanların hemen kesilmesini istedi. İşletme sahipleri hakkında soruşturma açıldı.
8-Devletin verdiği sıfır faizli kredinin yapısı değiştirildi. Kredinin kapsamı daraltıldı ve kademeli sisteme geçildi. Ziraat Bankası’nın geçmişe yönelik uyguladığı ve her yıl aldığı komisyon bu krediyi sıfır faizli olmaktan çıkardı
9- Gıda,Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı,Sağlık Bakanlığı ve Milli Eğitim Bakanlığı işbirliği ile okul sütü programı başlatıldı. 2011-2012 eğitim ve öğretim yılının son bir aylık döneminde 25 gün süre ile 7 milyon 185 bin öğrenciye haftanın 5 günü 200 mililitre uzun ömürlü(UHT) süt verildi. İlk hafta binlerce öğrenci dağıtılan bu sütten hastanelik oldu. Okul sütü programı 2012-2013 eğitim öğretim yılının ilk döneminde uygulanmadı. İkinci yarıyılda haftada 3 gün okullarda süt dağıtımı öngörülüyor.
10- Balıkesir ve bir çok ilde ölmüş, kesilmiş hayvanları yaşıyor gibi göstererek devletten haksız yere destek alan bir çete ortaya çıkarıldı.Ayrıca, Lüleburgaz Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından yürütülen soruşturma kapsamında Et ve Balık Kurumu, Hijaji ve Lüleburgaz’da faaliyet gösteren Büyükkarıştıran Kesimhanesi yöneticileri tüketiciye hastalıklı ve ölü hayvan eti satmak ve daha bir dizi suçlama ile haklarında iddianame hazırlandı ve bazıları tutuklandı.
11- Kurulduğunda Türkiye’nin en büyük hayvancılık işletmesi olan Şanlıurfa’daki Koç Ata Çiftliği ve dünyanın en büyük fast-food mağazalar zinciri McDonalds ithalata ve yüksek girdi maliyetleri nedeniyle hayvancılık sektöründen çekildi. Küçük ve orta ölçekli birçok besi işletmesi ithalata dayanamayarak sektörden çıktı. Gazetelerde “satılık çiftlik” ilanları arttı.
12-Fransa Hükümeti, Gıda,Tarım ve Hayvancılık Bakanı Mehdi Eker’e ‘Tarım Alanında Şövalye Liyakat Nişanı’ (Chevalier dans l-Ordre du Merite Agricole.) verdi. İki yılda Fransa’dan 250 milyon dolarlık canlı hayvan ve et ithal eden Türkiye’nin bir bakanına ilk kez şövalye unvanı verildi.
13-Et ve Balık Kurumu Genel Müdürlüğü görevini 4.5 yıl sürdüren ve hayvancılık sektörünün en zor döneminde görev yapan Bekir Ulubaş, yılbaşına sayılı günler kala görevinden ayrıldı.
14- Gıda mevzuatı yeniden yazıldı. 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Yasası’na dayanarak gıda ile ilgili 100’den fazla yönetmelik ve kodeks çıkarıldı.
15-Gıdada tağşiş ve hileli gıda üretenlerin kamuoyuna teşhir edilmesi uygulaması başlatıldı. Büyük bölümü bal, et ürünleri ve süt ürünleri üreticisi 50’den fazla firma teşhir edildi. Teşhir edilen et ve süt firmaları arasında çok köklü ve marka olmuş firmalar da yer aldı
16-Et ve et ürünleri tebliğinde yapılan değişiklikle salam, sosis, sucuk ve benzeri ürünlerin imalatında kırmızı et ve beyaz et karışımı yasaklandı.
17- Gıda,Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı 2012-2016 Organik Tarım Stratejik Planını açıkladı. Plan ile organik tarımda güçlü ve zayıf yönler belirlendi.
18- Zeytinciliğin Islahı, Yabanilerinin Aşılattırılmasına Dair Yönetmelikte Değişiklik yapılarak zeytin alanları madencilik ve enerji yatırımlarına açıldı
19-Birleşmiş Milletler kararı ile 2012 “Dünya Kooperatifçilik Yılı” ilan edildi.“Kooperatifçilik Stratejisi ve Eylem Planı- 2012-2016” belgesi Başbakan Erdoğan tarafından açıklandı. Türkiye’nin ilk köy kalkınma kooperatifi Bademler Köyü Tarımsal Kalkınma Kooperatifi’nin 50.yılı ve kurucusu eski bakan Mahmut Türkmenoğlu, ölümünün 20.yılında anıldı.
20- Genetiği değiştirilmiş (GDO) gıda amaçlı ürün ithalatına kapılar kapatıldı.Türkiye Gıda ve İçecek Sanayi Dernekleri Federasyonu (TGDF), 2010 yılında Biyogüvenlik Kurulu’na gıda amaçlı 29 GDO’lu genin ithalatı için yaptığı başvuruyu geri çekti.
21- Fındıkta 2009’dan beri uygulanan dekar başına 150 lira alan bazlı desteğin 3 yıl daha uygulanmasına karar verildi.
22- Dünyada televizyon ekranlarında 22 yıldır aralıksız devam eden tek tarım kuşağı olan “Bu Toprağın Sesi” programı TRT tarafından yayından kaldırıldı.
Yılın son yazısı. Gelenek olduğu üzere tarımda bir yıla damgasını vuran gelişmeleri paylaşıyoruz. Ne yazarsak yazalım mutlaka eksik kalacak. Ancak, bu yıla damgasını vuran ve gelecekte de hatırlanacak gelişmeleri özetliyoruz:
1- Türkiye İstatistik Kurumu yılsonu büyüme rakamlarını yakın zamanda açıklayacak. İlk 3 çeyrekteki veriler ışığında tarım sektörün 2012’yi yüzde 4 civarında büyüme ile kapatacak.
2-Dış ticaretteki açık büyüdü. Standart Uluslararası Ticaret Sınıflaması(SITC)’na göre 2011 yılında 15.3 milyar dolar ihracatı olan tarım sektörünün aynı dönemde ithalatı 17.5 milyar dolara ulaştı.Uluslararası Standart Sanayi Sınıflaması(ISIC Rev.3)’na göre ise, 2011’de 8.9 milyar dolar olan ithalat 2012’nin Ocak-Ekim döneminde 6.2 milyar dolar oldu. Tarım ürünleri ihracatı ise, 2011’de 5.3 milyar dolar olurken bu yılın Ocak-Ekim döneminde ihracat 4.1 milyar dolar oldu. Yılsonu itibariyle tarımda dış ticaret açığının en az 2 milyar dolar olacak. Dış ticaret açığı bitkisel üretim ve hayvancılık ithalatındaki artışlardan kaynaklanıyor.
3-Bu yıl devlet bütçesinden tarıma 7.7 milyar lira destek verildi. Bu desteğin yüzde 28’i olan 2.1 milyar lira hayvancılığa verildi.
4-Amerika’da son 50 yılın en şiddetli kuraklığı yaşandı. Ülkedeki mısır üretim alanlarının yüzde 69’u soyanın yüzde 66’sı kuraklıktan olumsuz etkilendi. Kuraklık dünya piyasalarını ve Türkiye’yi de olumsuz etkiledi
5- Geçen yıl 30.9 milyar lira olan tarımsal kredi hacmi 38 milyar lira olarak gerçekleşmesi bekleniyor.
6-Tarım ülkesi Türkiye, cumhuriyet tarihinde ilk kez saman ithal etti. Dünyanın yedinci, Avrupa’nın bir numaralı tarım ülkesi olmakla övünen Türkiye, sap ve saman ithal edecek duruma geldi.
7-Hayvancılıkta traji komik olaylar yaşandı. Besicilere, Avustralya’dan ithal ettikleri besi danalarının 300 kilo sınırını aştığı için milyonlarca lira ceza kesildi. Olay mahkemelik olunca Bakanlık 300 kilo sınırına esneklik getirdi. Damızlık gebe düve alarak hayvancılık işletmesi kuran Diyarbakırlı iki girişimci, inekleri doğurunca kayıt için Bakanlığa başvurdu. Ancak, “Sizin hayvanlar erkek, doğurmuş olamaz” denildi. Hayvanların cinsiyetini belirlemek için komisyon kuruldu. Komisyon “bunlar süt ineği” diye rapor verince, Bakanlık hatasını kabul etmek yerine hayvanların hemen kesilmesini istedi. İşletme sahipleri hakkında soruşturma açıldı.
8-Devletin verdiği sıfır faizli kredinin yapısı değiştirildi. Kredinin kapsamı daraltıldı ve kademeli sisteme geçildi. Ziraat Bankası’nın geçmişe yönelik uyguladığı ve her yıl aldığı komisyon bu krediyi sıfır faizli olmaktan çıkardı
9- Gıda,Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı,Sağlık Bakanlığı ve Milli Eğitim Bakanlığı işbirliği ile okul sütü programı başlatıldı. 2011-2012 eğitim ve öğretim yılının son bir aylık döneminde 25 gün süre ile 7 milyon 185 bin öğrenciye haftanın 5 günü 200 mililitre uzun ömürlü(UHT) süt verildi. İlk hafta binlerce öğrenci dağıtılan bu sütten hastanelik oldu. Okul sütü programı 2012-2013 eğitim öğretim yılının ilk döneminde uygulanmadı. İkinci yarıyılda haftada 3 gün okullarda süt dağıtımı öngörülüyor.
10- Balıkesir ve bir çok ilde ölmüş, kesilmiş hayvanları yaşıyor gibi göstererek devletten haksız yere destek alan bir çete ortaya çıkarıldı.Ayrıca, Lüleburgaz Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından yürütülen soruşturma kapsamında Et ve Balık Kurumu, Hijaji ve Lüleburgaz’da faaliyet gösteren Büyükkarıştıran Kesimhanesi yöneticileri tüketiciye hastalıklı ve ölü hayvan eti satmak ve daha bir dizi suçlama ile haklarında iddianame hazırlandı ve bazıları tutuklandı.
11- Kurulduğunda Türkiye’nin en büyük hayvancılık işletmesi olan Şanlıurfa’daki Koç Ata Çiftliği ve dünyanın en büyük fast-food mağazalar zinciri McDonalds ithalata ve yüksek girdi maliyetleri nedeniyle hayvancılık sektöründen çekildi. Küçük ve orta ölçekli birçok besi işletmesi ithalata dayanamayarak sektörden çıktı. Gazetelerde “satılık çiftlik” ilanları arttı.
12-Fransa Hükümeti, Gıda,Tarım ve Hayvancılık Bakanı Mehdi Eker’e ‘Tarım Alanında Şövalye Liyakat Nişanı’ (Chevalier dans l-Ordre du Merite Agricole.) verdi. İki yılda Fransa’dan 250 milyon dolarlık canlı hayvan ve et ithal eden Türkiye’nin bir bakanına ilk kez şövalye unvanı verildi.
13-Et ve Balık Kurumu Genel Müdürlüğü görevini 4.5 yıl sürdüren ve hayvancılık sektörünün en zor döneminde görev yapan Bekir Ulubaş, yılbaşına sayılı günler kala görevinden ayrıldı.
14- Gıda mevzuatı yeniden yazıldı. 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Yasası’na dayanarak gıda ile ilgili 100’den fazla yönetmelik ve kodeks çıkarıldı.
15-Gıdada tağşiş ve hileli gıda üretenlerin kamuoyuna teşhir edilmesi uygulaması başlatıldı. Büyük bölümü bal, et ürünleri ve süt ürünleri üreticisi 50’den fazla firma teşhir edildi. Teşhir edilen et ve süt firmaları arasında çok köklü ve marka olmuş firmalar da yer aldı
16-Et ve et ürünleri tebliğinde yapılan değişiklikle salam, sosis, sucuk ve benzeri ürünlerin imalatında kırmızı et ve beyaz et karışımı yasaklandı.
17- Gıda,Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı 2012-2016 Organik Tarım Stratejik Planını açıkladı. Plan ile organik tarımda güçlü ve zayıf yönler belirlendi.
18- Zeytinciliğin Islahı, Yabanilerinin Aşılattırılmasına Dair Yönetmelikte Değişiklik yapılarak zeytin alanları madencilik ve enerji yatırımlarına açıldı
19-Birleşmiş Milletler kararı ile 2012 “Dünya Kooperatifçilik Yılı” ilan edildi.“Kooperatifçilik Stratejisi ve Eylem Planı- 2012-2016” belgesi Başbakan Erdoğan tarafından açıklandı. Türkiye’nin ilk köy kalkınma kooperatifi Bademler Köyü Tarımsal Kalkınma Kooperatifi’nin 50.yılı ve kurucusu eski bakan Mahmut Türkmenoğlu, ölümünün 20.yılında anıldı.
20- Genetiği değiştirilmiş (GDO) gıda amaçlı ürün ithalatına kapılar kapatıldı.Türkiye Gıda ve İçecek Sanayi Dernekleri Federasyonu (TGDF), 2010 yılında Biyogüvenlik Kurulu’na gıda amaçlı 29 GDO’lu genin ithalatı için yaptığı başvuruyu geri çekti.
21- Fındıkta 2009’dan beri uygulanan dekar başına 150 lira alan bazlı desteğin 3 yıl daha uygulanmasına karar verildi.
22- Dünyada televizyon ekranlarında 22 yıldır aralıksız devam eden tek tarım kuşağı olan “Bu Toprağın Sesi” programı TRT tarafından yayından kaldırıldı.
