İyi akşamlar sevgili arkadaşlar,
Öncelikle, günümüzde yaptığımız çiftçilik faaliyetlerinin en az %95'inin dolaylı veya direkt yoldan traktörler tarafından yapıldığının hepimiz farkındayız. Traktörler, icat edildiğinden beri hem iş gücünden ve zamandan tasarruf, hem de verimin ve işlenebilir arazi miktarının artmasında en büyük etmenlerdir. Bir Bereket TV programında [MENTION=6784]Gökhan Özkan[/MENTION] abimizin dediği gibi traktörler bizim ofisimizdir. Hayatımızın önemli bir kısmını beraber geçirdiğimiz bu araçları alırken de hepimiz seçici ve zaman zaman tutucu davranıyoruz, genelde traktörleri alırken beygir gücü, kaldırma kapasitesi, yakıt değerleri, fiyat gibi kriterleri ele alıyoruz.
Bu gibi kriterlerdeki sayısal verileri bayinin veya üreticinin internet sitesindeki broşürlerden öğreniyoruz. Mesela broşürde traktörün beygir gücünde 110 yazıyor, "ooo diyoruz bu 110 beygir benim işimi yapar". Üreticinin bize sunduğu değerler fabrikalarında kendi aletleri ile, kendi mühendisleri ile ölçtükleri değerlerdir. Ama görüyoruz ki zaman zaman üreticilerinin ölçtüğü beygir güçleri aynı olan iki farklı marka traktörün çekişlerinin pratikte farklı olduğunu görüyoruz. Bu sorun, fabrikadaki ölçümlerin farklı olmasından dolayı kaynaklanması muhtemel bir sorun. Ayrıca bazen, sanayide güç ölçüm cihazına bağlanan traktörlerin verdiği güç değerlerinin üzerinde yazandan daha fazla veya az olduğu gözlemlenmektedir. Bu, biz çiftçiler için zaman zaman oldukça kafa karıştırıcı bir sorun oluşturmakta ve traktör seçiminde bizi zor durumda bırakmaktadır.
Bu sorunu ortadan kaldırmak için, tarafsız ölçüm merkezlerinde ölçülen değerler bizim için daha yol gösterici olabilir. Bunun için de, geçtiğimiz günlerde katıldığım 5. Dünya Tarım Makinaları Zirvesi'nde Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Teknolojileri Mühendisliği Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hasan Silleli'nin sunumu sırasında bahsettiği, ve kendisinin de Türkiye Başkanı olduğu OECD kuruluşunun Traktör Standartları yönetmeliklerinin test sonuçlarını inceleyebiliriz.
Öncelikle OECD'den bahsedeyim biraz. OECD yaklaşık 40 ülkenin ilgili bakanlıklarının üye olduğu , türkçesi Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü olan, uluslararası bir ekonomi örgütüdür. Asıl amacı dünyanın ekonomik kalkınması olan bu kuruluşun bizi ilgilendiren tarafı, Dünya çapındaki tüm traktörlerin değerlendirilebilidiği bir traktör kod sistemi geliştirmesidir, çeşitli üye ülkelerinde bulunan test merkezlerinde, o ülkede veya civar ülkelerde üretilen tarım ve orman traktörlerinin performans ve güvenlik analizlerini yaparak, çeşitli grafik ve tablolarla bilimsel veriler sunar. 1959'da kurulan bu kuruluşta bugüne kadar 3000 farklı traktör modeli performans testine, 11000 tanesi de güvenlik testine girmiştir. İlk test ettikleri traktör de Mccormick İnternational B-450 modelidir. Traktörleri değerlendirmek için 9 tane kod geliştirmişlerdir.
Bu kodları şöyle adlandırabiliriz.
1. Kod 2 : Traktör performansları (beygir, tork, kaldırma kapasitesi, yakıt tüketimi) Bizim ele alacağımız kısım
2.Kod 3 : Traktörlerin koruma unsurlarının, kabin, devrilme demiri vb. Dinamik yükle Kontrolü
3.Kod 4 : Aynı şekilde koruma unsurlarının statik yükle kontrolü
4.Kod 5 : Şoförün pozisyonundan ses ve gürültü kontrolü
5.Kod 6: Dar tip tarla ve orman traktörlerinin öne takılan koruyucu unsurlarının dayanımı
6.Kod 7 : Dar tip tarla ve orman traktörlerinin bu sefer arkaya takılan koruyucu unsurlarının dayanımı
7.Kod 8 : Paletli traktörlerin koruyucu unsurlarının dayanımı
8. Kod 9 : Ön Yükleyicilerin koruyucu unsurlarının dayanımı
9.Kod 10 : Tarım ve Orman traktörlerini düşen cisimlere ( kaya kütlesi vb.) karşı koruma sağlayan unsurlarının dayanımı
Şimdi bu kodlar biraz anlamsız gelmiş olabilir, bunları nasıl değerlendiririz. Mesela, çok fantastik bir örnek olacak ama, ön yükleyicili, ormanda kullanım için üzerinde koruyucu barları da olan, aynı zamanda paletli bir traktör almak istiyorsunuz. Bu traktörlerde olması gereken kodlar Kod 3,4,5,8,9,10 , yukarıda yazdığım testlerden başarı ile geçen traktörler ilgili kodu almış oluyor. Bu şekilde bir sistem. Tabii Türkiye'de gidip bayiye, abi bu traktörde kabin için Kod 4 mevcut mu diye sorarsak bize öylece bakarlar. Neyse, kişisel yorumumu sona saklamak istiyorum.
Konuya dönersek, bizi ilgilendiren konu Kod 2. OECD'nin internet sitesinde 97 yılından bugüne test edilen traktörlerin test sonuçlarının bir veritabanı mevcut. Bunu araştırırken tesadüfen gördüm. Traktör alırken tam anlamıyla bilgi sahibi olmamız açısından mükemmel bir veritabanı. Bunu nasıl kullanacağız ona bakalım şimdi.
Öncelikle şu siteye giriyoruz.
http://www2.oecd.org/agr-coddb/index_en.asp
Karşımızda şöyle bir sayfa olacak. Önce 1 kısmında çıkan listeden bakmak istediğimiz markayı seçiyoruz. Sonra da 2'de Submit'e basıp o markanın test edilen traktörlerinin listesini çıkarıyoruz.
Ben, hem Türkiye'de test edildiği, hem de çoğumuzun kullandığı veya elinden geçtiği, aşina olduğu bir traktör olan 2010 kasa TD95D modelinin test sonuçlarını incelemek istiyorum.
Marka olarak tek L ile yanlış yazılmış New Holand'a tıklıyoruz, sonra 2 kısmından Submit diyoruz. Aşağıda çıkan listede tek traktör var zaten, New Holland'ı tek l ile Türklerden başkası yazamazdı
Son olarak, tüm test değerleri için 3 numaradan English PDF'yi indiriyoruz. Adobe Reader veya herhangi bir tarayıcıda dosya açılabilir.
İndirdiğimiz dosyada önce karşımıza traktörün genel bilgileri çıkıyor.
Ardından aşağı iniyoruz.
Burda 2 farklı grafik ve okuyabileceğimiz 4 farklı değer var. En altta 1000'den 2800'e kadar giden değerler motor devir değerleri.
Önce,beygir gücünü rahat anlayabilmek için kw-beygir dönüştürücüsü linki vermek istiyorum.
Grafikteki mavi çizgi kw cinsinden gücü gösteriyor. Değerleri soldan okuyabiliriz (0'dan 60'a) Gördüğümüz gibi devir arttıkça güç artıyor ama 2500 den sonra güçten düşüyor traktör.
Grafikteki kırmızı çizgi bize traktörün tork değerini veriyor. Değerleri sağdan okuyabiliriz ( 0'dan 385'e ) Görüldüğü üzere tork değeri devir arttıkça düşüyor
Bir aşağı indik , yeşil çizgi, motorun saatte tükettiği yakıt miktarı. Gördüğümüz gibi yakıt, devir arttıkça artan bir unsur, beygir gücü ile de orantılı tabi.
Mor çizgi ise bize özgül yakıt tüketimini veriyor. Özgül yakıt tüketimi demek, motorun bir kilowattlık gücünü bir saat kullanınca harcanan yakıt miktarı demektir.
http://www.convertunits.com/from/kW/to/hp bu siteden kw değerini üste yazıp "convert"e basıtığınızda beygir gücünü bulabilirsiniz.
Bu ilk sayfadaki 4 grafik bize, sayısal değerlerden çok traktörü nasıl kullanmamız gerektiğini anlatacak. Yani grafikte maksimum beygir, maksimum tork ve minimum özgül yakıt tüketimi değerlerini sağlayan en iyi devir sayısını bulmalıyız. Yaklaşık olarak bir çizgi çizersek.
Bu şekilde bir çizgi olur ve buna göre en uygun devir 1600-1650 devir dakikadır. Bu değerde beygir gücü maksimum diye endişelenemeyin, traktör, her hangi bir çekme işin yaparken bize lazım olan en önemli değer torktur. Bu tabii ki tarla çalışması için bir değerdir. Kuyruk mili için 2000 devire çıkmak Allah'ın emri zaten
Bu yaklaşımla herkes kendi traktörünü en uygun devirde daha ekonomik şekilde kullanabilir diye düşünüyorum arkadaşlar.
Gelelim, traktör seçerken bize yarayacak olan sayısal verilere. İndirdiğimiz dosyada ikinci sayfada bu değerleri bulabiliriz:
Bu değerlerin Türkçelerini teker teker açıkladım.
Şimdi bu değerleri daha basit bir şekilde buraya yazalım.
Motordan alınan maksümum güç 58 KW yaklaşık 78 HP. E hani bu motor 95 beygirdi noldu?
Motordan alınan maksimum tork 305 Nm
Kaldırma Kapasitesi: Dosyada yazan ilk değer direk bağlantı noktalarından dinamometreye bağlanıp ölçülen değer, ikincisi de arkaya bir ağırlık bağlanarak ölçülen değer.Buradaki 23.9 kN değeri birim olarak biraz yabancı gelebilir. Bunu çevirirsek 23.9 kN =23900 N. Bu değeri de yerçekimi ivmesine bölersek, ki yaklaşık 10 oluyor. 2390 kg bir kaldırma kapasitesi alıyoruz. Üreticinin açıkladığınından yüzde 20 daha düşük bir değer.
Evet arkadaşlar, umarım açıklayabilmişimdir. Veritabanında ülkemizde kullanılan bir sürü traktör mevcut, örneğin;
New Holland T, TL, TM , TD110 serileri
John Deere, 6030, 6R,6M serileri
Massey Ferguson: 5400,6400,6600,7600 vb, ayrıca 240 ve 285s
Claas: Celtis Ares ve Arionlar
Case: JX,Farmall vs.
gibi birçok markayı listeden bulabilirsiniz. Bu listeler ve değerler hem traktörleri ile birbirini kıyaslama açısından hem de traktör alırken dikkat ettiğimiz sayısal verileri daha bilimsel yönden inceleme açısından oldukça yararlı olur diye düşünüyorum.
Ayrıca, az önceki test ettiğimiz TD95'in 78 beygir çıkması biraz kafanızda soru işareti bırakabilir. Bunun nedeni, test sonuçlarının fabrika değerlerinden %20 az çıkmasıdır. Bunun sebebini öğrenmeye çalışıyorum hala, ama mesela 78'e yüzde 20sini eklediğmizde 94 beygir ediyor, bu da TD95'in bildiğimiz gücüne eşdeğer, aynı şekilde tork ve kaldırma kapasitesi de yüzde 20 ekleyince bildiğimiz değerleri buluyoruz. Ankara'daki test merkezine geçen sene babam gittiğinde, oradaki yetkililer değerlerin yüzde 20 az ölçüldüğünü söylemişlerdi, bunun sebebini dediğim gibi öğrenmeye çalışacağım.
Umarım herkes kendi traktörünü veya almak istediği traktörünü burdan inceleyerek, kendi traktörünü performanslı kullanım açısından, alacağı traktörü de bilgi sahibi olmak için bilgi sahibi olabilir. Geçtiğimiz yıllarda birçok defa çiftçilerin bayiler tarafından kandırıldığını, " çok çeker az yakar" , "bunda bi tork var oooov", "köpek gibi çekiyor" gibi sözlerle eline kontak anahtarının verildiğine sahip olduk. Bunları yaşamamak için daha bilinçli olmalıyız. Bu konu da, bilinçli olmak için büyük bir adım. Tabii ki herkes kendi traktörünü az çok artık anlamıştır ama, daha doğru kullanım için önce teorik bilgi her zaman faydalı olur arkadaşlar.
Son olarak, herkes baktığı traktörün değerlerinin fotoğrafını yorum olarak buraya atarsa herkes fayda görebilir. Birazdan ben de TD110D'nin değerlerini atıyorum. Hoşçakalın
