Bakanlar Kurulu, fındık kararnamesinde (31.10 2007 tarihli ve 2007/12757 sayılı kararname) çok önemli bir değişiklik yaptı. 28 Şubat 2009′da yayınlanan değişiklik ile Toprak Mahsulleri Ofisi(TMO)’nin fındık ihraç etmesinin yolu açıldı.
Kararnamede, “TMO, stoklarındaki fındıkları yağlık/ yağ olarak değerlendirebilir.” maddesi; ” TMO, stoklarındaki fındıkları kabuklu, iç, işlenmiş, mamul,yağlık veya yağ olarak yurt içinde ve dışında satış yoluyla değerlendirebilir” şeklinde değiştirildi.
Yapılan bu değişiklik ile:
1- Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın talimatı ile 22 Temmuz 2007 seçiminden bu yana Fiskobirlik ile TMO arasında devam eden işbirliği bir anlamda sona eriyor.
2- TMO, fındık konusunda daha bağımsız hareket etme gücüne kavuşuyor.
3- Müdahale kuruluşu olarak 2006′dan bu yana arz fazlası fındığı almakla görevlendirilen TMO’ya fındık ve fındık mamullerini ihraç etmenin yolu açılıyor.
Telefonla görüştüğümüz TMO Yönetim Kurulu Başkanı ve Genel Müdür Vekili Mesut Köse, fındık ihracatı konusunda bir çalışma yaptıklarını ve gerekli şartlar oluştuğunda ihracat yapabileceklerini söyledi.
Yurt dışındaki alıcıların da bir süredir TMO’nun stokundaki 630 bin ton kabuklu fındığın bir bölümünü satın almak için girişimde bulundukları biliniyor. Edindiğimiz bilgilere göre yakın zamanda İtalya’nın başkenti Roma’da fındık alıcıları ile TMO yöneticilerinin bir araya gelmesi bekleniyor. Görüşme talebinin alıcılardan gelmesi dikkat çekici.
TMO’da bürokratlar, fındık ihracatı için teknik çalışmalar yapsa da, ihracatın fiilen yapılması için hükümetin onayı gerekiyor.
Hükümet böyle bir karar alabilir mi?
Çünkü, TMO’nun fındık ihraç etmesi içerideki alıcıları, fındık ihracatçılarını çok zor durumda bırakabilir. Bu nedenle hem içerideki fındık tüccarları hem de ihracatçılar geçmişte Fiskobirlik’ in ihracat yapmasını engelledikleri gibi, TMO’nun da ihracat yapmasına şiddetle karşı çıkıyor. İhracatın yapılmaması için hükümete yoğun baskı yapılacaktır. Fındık ihracatçıları bir kez daha Cüneyd Zapsu’dan yardım isteyebilirler.
Mesut Köse, yapılacak ihracatın ülkeye zarar değil yarar sağlaması gerektiğinin altını çiziyor. Köse’ nin ihracat ile ilgili görüşleri özetle şöyle: “İhracat konusunda çalışmalarımız var. İhracat yapacağız. Ancak, yapacağımız ihracatın ülkenin ihracat gelirini olumsuz etkilememesi gerekir. Şunu demek istiyorum; ülke olarak 500 bin ton kabuklu fındık ihraç ederek 1.5 milyar dolar döviz geliri sağlıyorsak, fiyat rekabeti ile ihraç fiyatını düşürerek bu geliri azaltmamalıyız. Daha fazla fındık ihraç ederek daha az gelir sağlamak sektöre ve ülkeye zarar verir. Üstelik fiyat düşerse alıcı bizden fındığı alır deposuna koyar ve bir sonraki üretim döneminde talep azalır. Bu yılı kurtaralım derken, bir sonraki sezonu da riske atmış oluruz. Bu nedenle, ülkenin genel fındık ihracat politikasına zarar vermeyecek, ülke gelirini azaltmayacak bir ihracatın peşindeyiz.”
İhracata hazırlanan TMO’nun deposunda 2005-2006-2007 ve 2008 ürünü toplam 630 bin ton kabuklu fındık var. Fındık alımı ile ilk kez 2006′da görevlendirilen TMO, bugüne kadar 630 ton kabuklu fındığı ihale yoluyla sattı.
TMO’nun işyerlerinde, satış merkezlerinde ise, 14 bin ton kabuklu, 650 ton iç fındık ve 11 bin 300 ton kavrulmuş fındık satışı gerçekleştirildi.
TMO işyerlerinde kavrulmuş iç fındığın kilosu uzun bir süre 12 liradan satıldı. Ekonomik krizin başlamasından sonra yüzde 40 indirimle fiyat 8 liraya düşürüldü. Serbest piyasada 20-25 liradan kavrulmuş iç fındık satılırken TMO’nun 8 liradan satış yapması içerdeki tüccar ve alıcıların tepkisine neden oluyor.
Fındık ülkesi Türkiye’nin fındığı pahalıya tükettiğini belirten Mesut Köse’nin bu konudaki eleştirilere yanıtı şöyle: ” Biz büyük marketlerde, alışveriş merkezlerinde fındık satmıyoruz. Sadece kendi iş yerlerimizde orta ve alt gelir grubundaki tüketicilere sosyal amaçlı olarak satıyoruz. Bizim 630 bin ton fındığı bu yöntemle satmamız mümkün değil. Özel sektör bu satışları eleştirmekle haklı. Fakat, fındık ülkesi Türkiye’de de fındık bu kadar pahalı olmamalı. İç tüketimi artırmak istiyorsak, fiyatları gözden geçirmek gerekiyor.”
TMO, fındık stoklarını eritmek için yaptığı bir başka çalışma ise, stoktaki en eski ürün olan 2005 ürününden başlayarak fındıktan yağ elde etmek. Bugüne kadar yaklaşık 70 bin ton kabuklu fındık yağ üretiminde değerlendirildi.
Özetle, TMO, depolarındaki 630 bin ton fındığı eritmek için ihracatta dahil her yolu deniyor. Söylenecek söz, yazılacak çok şey var
Kararnamede, “TMO, stoklarındaki fındıkları yağlık/ yağ olarak değerlendirebilir.” maddesi; ” TMO, stoklarındaki fındıkları kabuklu, iç, işlenmiş, mamul,yağlık veya yağ olarak yurt içinde ve dışında satış yoluyla değerlendirebilir” şeklinde değiştirildi.
Yapılan bu değişiklik ile:
1- Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın talimatı ile 22 Temmuz 2007 seçiminden bu yana Fiskobirlik ile TMO arasında devam eden işbirliği bir anlamda sona eriyor.
2- TMO, fındık konusunda daha bağımsız hareket etme gücüne kavuşuyor.
3- Müdahale kuruluşu olarak 2006′dan bu yana arz fazlası fındığı almakla görevlendirilen TMO’ya fındık ve fındık mamullerini ihraç etmenin yolu açılıyor.
Telefonla görüştüğümüz TMO Yönetim Kurulu Başkanı ve Genel Müdür Vekili Mesut Köse, fındık ihracatı konusunda bir çalışma yaptıklarını ve gerekli şartlar oluştuğunda ihracat yapabileceklerini söyledi.
Yurt dışındaki alıcıların da bir süredir TMO’nun stokundaki 630 bin ton kabuklu fındığın bir bölümünü satın almak için girişimde bulundukları biliniyor. Edindiğimiz bilgilere göre yakın zamanda İtalya’nın başkenti Roma’da fındık alıcıları ile TMO yöneticilerinin bir araya gelmesi bekleniyor. Görüşme talebinin alıcılardan gelmesi dikkat çekici.
TMO’da bürokratlar, fındık ihracatı için teknik çalışmalar yapsa da, ihracatın fiilen yapılması için hükümetin onayı gerekiyor.
Hükümet böyle bir karar alabilir mi?
Çünkü, TMO’nun fındık ihraç etmesi içerideki alıcıları, fındık ihracatçılarını çok zor durumda bırakabilir. Bu nedenle hem içerideki fındık tüccarları hem de ihracatçılar geçmişte Fiskobirlik’ in ihracat yapmasını engelledikleri gibi, TMO’nun da ihracat yapmasına şiddetle karşı çıkıyor. İhracatın yapılmaması için hükümete yoğun baskı yapılacaktır. Fındık ihracatçıları bir kez daha Cüneyd Zapsu’dan yardım isteyebilirler.
Mesut Köse, yapılacak ihracatın ülkeye zarar değil yarar sağlaması gerektiğinin altını çiziyor. Köse’ nin ihracat ile ilgili görüşleri özetle şöyle: “İhracat konusunda çalışmalarımız var. İhracat yapacağız. Ancak, yapacağımız ihracatın ülkenin ihracat gelirini olumsuz etkilememesi gerekir. Şunu demek istiyorum; ülke olarak 500 bin ton kabuklu fındık ihraç ederek 1.5 milyar dolar döviz geliri sağlıyorsak, fiyat rekabeti ile ihraç fiyatını düşürerek bu geliri azaltmamalıyız. Daha fazla fındık ihraç ederek daha az gelir sağlamak sektöre ve ülkeye zarar verir. Üstelik fiyat düşerse alıcı bizden fındığı alır deposuna koyar ve bir sonraki üretim döneminde talep azalır. Bu yılı kurtaralım derken, bir sonraki sezonu da riske atmış oluruz. Bu nedenle, ülkenin genel fındık ihracat politikasına zarar vermeyecek, ülke gelirini azaltmayacak bir ihracatın peşindeyiz.”
İhracata hazırlanan TMO’nun deposunda 2005-2006-2007 ve 2008 ürünü toplam 630 bin ton kabuklu fındık var. Fındık alımı ile ilk kez 2006′da görevlendirilen TMO, bugüne kadar 630 ton kabuklu fındığı ihale yoluyla sattı.
TMO’nun işyerlerinde, satış merkezlerinde ise, 14 bin ton kabuklu, 650 ton iç fındık ve 11 bin 300 ton kavrulmuş fındık satışı gerçekleştirildi.
TMO işyerlerinde kavrulmuş iç fındığın kilosu uzun bir süre 12 liradan satıldı. Ekonomik krizin başlamasından sonra yüzde 40 indirimle fiyat 8 liraya düşürüldü. Serbest piyasada 20-25 liradan kavrulmuş iç fındık satılırken TMO’nun 8 liradan satış yapması içerdeki tüccar ve alıcıların tepkisine neden oluyor.
Fındık ülkesi Türkiye’nin fındığı pahalıya tükettiğini belirten Mesut Köse’nin bu konudaki eleştirilere yanıtı şöyle: ” Biz büyük marketlerde, alışveriş merkezlerinde fındık satmıyoruz. Sadece kendi iş yerlerimizde orta ve alt gelir grubundaki tüketicilere sosyal amaçlı olarak satıyoruz. Bizim 630 bin ton fındığı bu yöntemle satmamız mümkün değil. Özel sektör bu satışları eleştirmekle haklı. Fakat, fındık ülkesi Türkiye’de de fındık bu kadar pahalı olmamalı. İç tüketimi artırmak istiyorsak, fiyatları gözden geçirmek gerekiyor.”
TMO, fındık stoklarını eritmek için yaptığı bir başka çalışma ise, stoktaki en eski ürün olan 2005 ürününden başlayarak fındıktan yağ elde etmek. Bugüne kadar yaklaşık 70 bin ton kabuklu fındık yağ üretiminde değerlendirildi.
Özetle, TMO, depolarındaki 630 bin ton fındığı eritmek için ihracatta dahil her yolu deniyor. Söylenecek söz, yazılacak çok şey var
