Ynt: Paramızdan 6 sıfır atıldı da ne oldu?
herhangi bir paradan sıfır atılmasıyla değer kazanmaz..
paramız değerlenmedi !,aksine değer kaybetti..
kısa bir özetle;
sıfır atılmadan önceki en büyük paramız..... 20.000.000 tl
sıfır atıldıktan sonraki en büyük paramız..... 200 tl , yani ( 200.000.000 tl )...çaktırmadan para basmak manasına gelir ki paranız değer kaybetmiştir..
sıfırı atılmış paraların tedavüle girdiğinde;
benzin 2.05 tl idi,şimdi ise 4.70 tl...............varın artık gerisini siz düşünün !?!
para ile ilgili, başka bir alıntıyı sizlerle paylaşmak isterim ;
ekonomide toplam 100 tl ve üretilmiş olan 100 adet kalem olsun. bu ekonomide 1 kalem=1 liradır. 100 tl daha para basılsın. yani ekonomi de toplam 200 tl ve hala 100 kalem olsun. bu yeni durumda 1 kalem=2 lira olur. yani ne kadar para basarsan kalemin fiyatı o kadar artar. bu süreç fiyatlar genel düzeyindeki sürekli artışa yani enflasyona sebep olur. para basılmadan önce 2 tl ile 2 kalem alabilirken, para basımı 2 tl ' nin satın alma gücünü 1 kaleme düşürmüştür. yani paranın satın alma gücü düşer. nazi dönemi almanya ' ya döner odun yerine banknot yakarsın sobada.
' ' -peki kalemin satin alinma gucunu kim belirliyor? yani ekonomide 200 tl olsa ve kalemin fiyatini 1 tl ' de tutmak ya da tutmamak kimin elinde?
ya da para basilsa, dovize cevrilse ve ulkeden ciksa nasil oluyor? ' '
1-)kalemin satın alma gücünü piyasa dolayısıyla insan alma belirliyor. direk enflasyon oranıyla alakalı bir durum. yarın hükümet çıksa ve emekli maaşlarını 5ooo tl yapsa ertesi gün o parayı tüm nine ve dedelerimiz çocuk ve torunlarına veirir. o torunlarda o paraya gidip son model tabletler, iphone ' lar kot pantolonlar alırlar ve piyasada canlılık olur. nereye kadar artık piyasada bulunan ve üretilen pantolonlar, cep telefonları yani arzın talebi karşılayamadığı noktada az bulunan şeyin fiyatı artacağı için bir kot pantolonun fiyatı 2000 tl oldu. bunu kim yapar üreticiler yapar. doğal seleksiyon.
sizin ulkenizde yıllık 100 liralık mal uretiliyor ve piyasada 100 lira var bu durumda enflasyon olmaz cunku o kadar degerde mal ve o kadar para var. ama siz piyasaya piyasada 100 liralık mal oldugu halde fazladan 50 lira surerseniz piyasadaki ureticiler artan talebe kısa sürede üretim yaparak cevap veremiyecekleri için(zaten boyle yapmak işlerine gelir) otomatikman fiyat artırımına giderler.
2-)bir ülkede merkez bankası özellikle elinde ki rezerv oranıyla orantılı para basabilir. bretton woods olayıyla ilgli bir durum.misal şimdi abd ben dolar basıcam canım istedi dese bile basama. çünkü abd merkez bankası %100 özelin elindedir. şu rockefeller ailesi merkez bankası başı olduğu için sadece doları o basabilir.
yani o kalemin fiyatını doğal süreçle piyasanın kendisi. pazarda ki elma satıcısından bmw galerisinde ki adam yükseltir. merkez bankası kalpazan gibi gizliden para bassa ve bir gece ansızın bunları piyasaya sürse bile- nasıl ki memur bir adama milli piyangodan para çıksa ve bir haftada adam gidip villallalar, bmwler, yatlar alsa ertesi gün devlet duruma el koyup senin maaşın belli gelirin belli nereden akar bu değirmenin suyu deyip hop inceleme başlatır ve vergiyi gömçürür sana. işte merkez bankası da bie gece ansızın para bassa bile o memur kafasıyla parayı piyasaya hemen süremez. devlet basıyor parayı; işçiye, memura, fakire, fukaraya dağıtıyor, iş adamlarına veriyor; para 200 oluyor ne var ki ekonominin gerçel büyüklüğü artmıyor hala 100 ürün var. insanların eline bi sürü para geçince tüketime yöneliyorlar, tüketiyor da tüketiyorlar; 200 kadar ürün ve hizmet satın alabileceklerini düşünüyorlar ama piyasada o kadar yok. öyle olunca ürün talebi artıyor, arz sabit kalıyor; satıcı da salak değil ya elindeki tüm ürünü 2 katı fiyatına satabilecekken zam yapmamazlık yapmıyor. fiyatlar yükselmeye başlıyor, bu yükseliş birim para yarı değerine düşene kadar devam ediyor enflasyon yükselmiş oluyor.