Prof.Dr. Harun AVCI
İnsanların beslenmesini sağlayacak gıdaların üretilmesi, dünyanın her yerinde önemli bir meseledir. Yeterli üretimin olmadığı yerlerde, açlık, insanlığın en büyük problemi hâline gelir. Temel gıdalarımız sebzeler, tahıllar ve meyvelerdir. Hayvanlardan elde edilen et, süt, yumurta gibi gıdaların üretilebilmesi de ot ve yem bitkilerinin varlığına bağlıdır. Bütün bunların esas kaynağı ise topraktır. Toprak, pek çok fonksiyonu yanında, üzerinde her çeşit bitkinin yetiştiği canlı, dinamik, sürekli yenilenebilen bereketli bir kaynaktır. O âdeta bitmeyen bir hazine gibidir. Bu hazinenin bitmemesi, diğer bir ifadeyle toprağın dâima verimli kalması, çeşitli sebeplere bağlanmıştır. Bunların en önemlisi toprak canlılarıdır; bunların sayısı ne kadar fazla ise toprak o nispette verimli olur. Toprak içindeki en önemli canlılar; mantarlar, bakteriler, böcekler ve solucanlardır. Bunlar toprak fabrikasının işçileridir, her biri kendisine verilen vazifeyi yerine getirmek için durmadan çalışır. Bu canlıların enerji kaynağı ise, organik maddedir; dolayısıyla sayıları topraktaki organik madde miktarına bağlıdır. Bitki ve hayvan kaynaklı atık ve artıkların düzenli olarak toprağa verildiği yerlerde, toprak canlıları bunlardan kendi ihtiyacını alır, geriye toprağın yapısını iyileştiren ve bitkiler için besin olan maddeleri bırakır. Böylece toprağın verimliliği süreklilik kazanır.
Tabiî ortamlarda bitkilerin büyük bir kısmı toprağa geri döner; parçalanır, çürür, yeniden mineral madde olarak bitkilerin besin kaynağına dönüşür. Yine bütün hayvanlar her türlü atığını toprağa bırakarak yaşar ve sonunda ölerek toprak olur. Yani kompostlaşır.
Şehirleşme ve sanayileşme ile birlikte organik atıklar ve artıkların düzenli olarak toprağa verilmesi kesintiye uğramış, bu maddeler çöp depolarında biriktirilmeye başlanmıştır. Böylece, toprak için önemli bir madde heba edildiği gibi, önemli bir çevre problemi de meydana getirilmiştir. Ziraî üretim ve hayvancılık yapılan kırsal alanlarda da, toprak için çok faydalı olan organik atık ve artıklar maalesef kıymeti bilinmediğinden değerlendirilmemekte, onların toprağa kazandırılması yerine, toprak verimsizleştikçe sun ' î gübre uygulaması yıldan yıla artırılarak, kısır bir döngü oluşturulmaktadır. Böylece hem toprak, hem su kaynakları giderek daha kirli hâle gelmektedir. Ziraî sahalarda bir yandan toprağa az organik madde verilmesi, diğer yandan sun ' î gübre ve ziraî ilâçlarla ekolojik sistemin bozulması, kompost oluşumunu çok yavaşlatmıştır. Bu, toprağın sürdürülemez bir şekilde sömürülmesi demektir. Artık, tabiî süreçte olduğu gibi, bitki ve hayvan artıklarının toprağa döndürüldüğü, böylece toprağın canlılığının korunduğu ve verimliliğin sürdürülebilir kılındığı yeni bir yaklaşıma ihtiyaç vardır. Ziraatla meşgul olan bilim adamları, böyle bir yaklaşım veya uygulamanın arayışı içindedir.
Çöpleri gübreye dönüştürme fabrikaları: Solucanlar
Son yıllarda solucanların, organik atık ve artıklardan kaynaklanan çevre probleminin çözülmesinde ve önemli bir kaybın geri kazanılmasında kullanılabileceği keşfedildi. Meselâ, ılıman iklim kuşağında daha yaygın görülen Eisenia fetida (tiger worm) ve sıcak tropik iklim kuşağında görülen Lumbricus rubellus (red worm) türleri bu özelliktedir. Eisenia fetida diğer türlere göre besini daha hızlı tüketir, daha hızlı ürer ve çoğalır; çok farklı iklim ve çevre şartlarına uyum sağlayabilir. Bu hususiyetlerinden dolayı bu tür, bütün dünyada en fazla kültürü yapılan solucandır. Genel olarak her solucanın toprağa faydası vardır. Ancak bir gübre üreticisi daha çok yavru yapan, daha çok yiyen ve dışkılayan solucana ihtiyaç duyar. Zikredilen solucanlar bu tür solucanlardır. Bütün solucanlar gibi bu solucanlar da seçicidir; canlı bir bitkiyi yemez, sadece çürümekte olan bitkileri yerler.
Çeşitli organik maddelerin mikroorganizmalar tarafından ayrıştırılmasıyla meydana getirilen ürüne kompost, solucanlar tarafından yenilip dışkılaşmayla oluşan ürüne vermikompost adı verilir. Vermikompost, organik materyallerin solucanlar kullanılarak humus benzeri materyallere dönüştürülmesi ile elde edilmektedir. Bu ürüne solucan gübresi, solucan dışkısı, vermikest veya kısaca kest de denir. Lağım, atık çamuru, organik çöp, meyve suyu, mantar ve kağıt endüstrisi gibi çeşitli endüstriyel işletme artık ve atıkları, süpermarket ve restorant artıkları, işlenmiş patates artıkları, tavuk, büyükbaş, koyun, keçi, at ve tavşan yetiştiriciliğinde ortaya çıkan artıklar, bahçecilikte ortaya çıkan ölü bitki ve çim artıkları veya benzeri diğer atıklar, solucanlar sayesinde komposta dönüştürülebilir.
Kompost üretiminin birtakım sıkıntıları vardır. Çabuk fermente olamadığından koku ve sinek yapar. Fermantasyonu hızlandırmanın basit bir yolu havalandırmaktır. Böylece oksijenli ortam oluşturularak bakteri faaliyeti hızlandırılır. Ancak bu, zahmetli bir iştir. Bunla beraber bu işlem solucanlar vasıtasıyla yaptırılırsa, sinek ve kopmostun verdiği kokuyu ortadan kaldırmak ve yüksek kalitede bir gübre elde etmek mümkün olabilmektedir.
Avrupa ülkeleri, Hindistan ve Amerika ' da değişik maksatlar için toprak solucanlarının kültürü (vermikültür) yapılmaktadır. Ticari vermikültür faaliyetleri iki alanda yoğunlaşmıştır. Birincisi vermikompost (solucan gübresi) elde edilmesi, diğeri ise solucan biyo-kütle üretimidir. Solucan biyo-kütle üretimi protein kaynağı olarak tavukçuluk ve balık yetiştiriciliğinde solucanların kullanımı maksadıyla yapılmaktadır. Vermikompost işlemi ise organik atık ve artıkları kompostlaştırma işleminin solucanlara yaptırılmasıdır.
Solucan gübresiyle ziraat daha kârlı
Hayvan dışkısı içerisinde çok sayıda mikroorganizma bulunur. Bu dışkı iyi fermente veya pastörize edilmeden toprağa verildiğinde beraberinde bakteri ve mantarları da getirir ve toprağı hastalandırabilir. Aynı zamanda yabanî ot tohumunun artmasına da sebep olur. Fakat bu dışkılar solucanlar tarafından yenilip, gübreye dönüştürüldüğünde, yabanî ot tohumları da sindirim sisteminden geçtikleri için çimlenemezler ve yabani ot olmaz.
Solucanın sindirim sistemi çok sayıda azot fiske eden bakteri ve mikorizal mantar gibi faydalı mikroorganizmalar ihtiva eder. Bu özel mikroflora, organik maddenin hızlı bir şekilde solucan gübresine dönüşmesinde önemli bir rol oynar. Solucan gübresi; granülümsü (tanecikli) ama homojendir, kokusuz ve mikrobiyolojik açıdan solucanın beslendiği materyalden daha aktiftir. Ayrıca, solucan dışkısı içindeki önemli bitki besin elementlerinin suda çözünürlükleri, solucanın besin olarak içine aldığı materyalin çözünürlüğünden daha fazladır. Solucan gübresinin etrafı solucan mukusu ile çevrelenmiş durumdadır. Bu yüzden besin elementleri yavaş salınır. Bu besinler yavaş çözündüğü için sızıntı neticesi besin elementlerinin kaybı söz konusu olmaz. Ayrıca solucanlar kendilerini toprağın zararlı bakterilerinden korumak için bir mukus salgılar. Antibiyotik tesirli bu salgılar solucanın dışkısına ve bulunduğu toprağa da bulaşır. Bu sıvı ile bitki büyüme düzenleyicileri gibi biyolojik bakımdan aktif maddelerin bitkiler tarafından alınması sağlanır.
Solucan gübresi ince dokulu, gözenek, havalanma, drenaj, su tutma kapasitesi ve mikrobiyal aktivitesi yüksek bir materyaldir; bu yüzden mükemmel bir toprak düzenleyicisidir. Bu gübre ağırlığının iki-üç katı suyu tutabilir. Diğer yandan solucan gübresi kokusuzdur, insan sağlığına zarar verebilecek patojen veya kimyevî madde ihtiva etmez.
Solucan gübresi içindeki bitki besin elementleri, bitkiye faydalılık ve konsantrasyon değeri açısından geleneksel metotlarla üretilen kompost ürünlerinden daha üstün hususiyetlere sahiptir. Meselâ; solucan gübresi, zengin 10-15 cm ' lik üst topraktan 5 kat daha fazla mineral azot, 7 kat fazla alınabilir potasyum, 3 kat fazla kalsiyum ihtiva eder. Bu gübrenin içindeki bitki besin elementlerinin % 97 ' si özellikle azot, fosfor ve potasyum bitki tarafından büyüme sırasında doğrudan alınabilir formdadır. Solucan gübresinin mikrobiyal aktivite seviyesi topraktan 10 ila 20 kat daha fazladır. Bu yüksek mikrobiyal çeşitlilik, bitki gelişimini teşvik eden hormon gibi kimyevî maddelerin ve zararlı bitki patojenlerinin gelişimini baskılayan enzim ve çeşitli bileşiklerin üretilmesini sağlar.
Solucan gübresi katı formunda kullanıldığı gibi, son yıllarda ondan elde edilen vermikest sıvısının kullanımı hem toprak üstü bitki patojenlerine karşı, hem de gübre olarak yaygınlaşmıştır. Toprak kökenli hastalıklarla mücadelede, toprak altı vejetatif organların veya tohumun kest sıvısı içinde tutularak bu kısmın karışımdaki mikrobiyal populasyon ile kaplanması sağlanır. Vermikest sıvısının bitki hastalıklarını baskılama tesiri, sıvının sahip olduğu bakteri populasyon seviyesine bağlıdır. Yaprak ve meyve patojenlerine karşı vermikest kullanımı spreyleme şeklinde uygulanır.
Bu bilgiler bize, solucan gübresinin, ondan elde edilen sıvının ve bunlardaki bakterilerin hep birlikte toprağa, dolayısıyla çiftçiye hizmet ettiğini açıkça göstermektedir. Kur ' ân ' da mealen buyrulduğu gibi: 'O, göklerde ve yerde bulunan her şeyi kendinden bir lütuf olarak sizin hizmetinize vermiştir. Şüphesiz bunda düşünen topluluklar için ibret ve deliller vardır.' (Câsiye, 45/13)
Nasıl yapılır?
Solucan gübresi elde etmek için çeşitli metotlar uygulanır. Basit olarak, organik artık ve atıklar, toprak üzerinde açık sıra-yığınlar şeklinde veya 50 cm ' lik derinliğe sahip yataklarda düzenli aralıklarla ve ince katmanlar şeklinde yerleştirilebilir. Diğer bir metot, kasa şeklindeki basit kaplardaki üretimdir. Bu sisteme, istenildiğinde, besin ilâvesi ve gübre alınmasını otomatik yapan sistemler de monte edilebilir. Solucanlar en alttaki kasaya yerleştirilir; bu kasadaki besin tükendiğinde, solucanlar alttaki deliklerden üst kasaya geçer. Alttaki kasada solucan dışkısı olan gübre kalır. Bu kasalardaki gübre kullanıma hazırdır. Maksada ve işin hacmine göre uygun metot seçilebilir. Gerek solucan gübresi gerekse vermikest sıvısı üretmek için daha fazla teknik bilgi edinilmelidir.
Allah (celle celâluhu), insanın ve diğer varlıkların her ihtiyacına cevap verecek bir dünya ve varlık âlemi yaratmıştır. Orada, istenilen her şeyi bulmak mümkündür. Yeter ki, O ' nun (celle celâluhu) koyduğu sistemin işleyişini ve canlı-cansız her bir varlığın fonksiyonunu anlayalım. Ya onlar doğrudan kullanılarak veya onlardan ilham alınarak problemlerimize mutlaka çözüm bulunacaktır. Hızlı çöp tüketen solucanlar buna güzel bir örnektir.
havci@sizinti.com.tr
Kaynak: http://sizinti.com.tr/konular/ayrinti/harika-gubre-fabrikasi-solucanlar-haziran-2014.html
İnsanların beslenmesini sağlayacak gıdaların üretilmesi, dünyanın her yerinde önemli bir meseledir. Yeterli üretimin olmadığı yerlerde, açlık, insanlığın en büyük problemi hâline gelir. Temel gıdalarımız sebzeler, tahıllar ve meyvelerdir. Hayvanlardan elde edilen et, süt, yumurta gibi gıdaların üretilebilmesi de ot ve yem bitkilerinin varlığına bağlıdır. Bütün bunların esas kaynağı ise topraktır. Toprak, pek çok fonksiyonu yanında, üzerinde her çeşit bitkinin yetiştiği canlı, dinamik, sürekli yenilenebilen bereketli bir kaynaktır. O âdeta bitmeyen bir hazine gibidir. Bu hazinenin bitmemesi, diğer bir ifadeyle toprağın dâima verimli kalması, çeşitli sebeplere bağlanmıştır. Bunların en önemlisi toprak canlılarıdır; bunların sayısı ne kadar fazla ise toprak o nispette verimli olur. Toprak içindeki en önemli canlılar; mantarlar, bakteriler, böcekler ve solucanlardır. Bunlar toprak fabrikasının işçileridir, her biri kendisine verilen vazifeyi yerine getirmek için durmadan çalışır. Bu canlıların enerji kaynağı ise, organik maddedir; dolayısıyla sayıları topraktaki organik madde miktarına bağlıdır. Bitki ve hayvan kaynaklı atık ve artıkların düzenli olarak toprağa verildiği yerlerde, toprak canlıları bunlardan kendi ihtiyacını alır, geriye toprağın yapısını iyileştiren ve bitkiler için besin olan maddeleri bırakır. Böylece toprağın verimliliği süreklilik kazanır.
Tabiî ortamlarda bitkilerin büyük bir kısmı toprağa geri döner; parçalanır, çürür, yeniden mineral madde olarak bitkilerin besin kaynağına dönüşür. Yine bütün hayvanlar her türlü atığını toprağa bırakarak yaşar ve sonunda ölerek toprak olur. Yani kompostlaşır.
Şehirleşme ve sanayileşme ile birlikte organik atıklar ve artıkların düzenli olarak toprağa verilmesi kesintiye uğramış, bu maddeler çöp depolarında biriktirilmeye başlanmıştır. Böylece, toprak için önemli bir madde heba edildiği gibi, önemli bir çevre problemi de meydana getirilmiştir. Ziraî üretim ve hayvancılık yapılan kırsal alanlarda da, toprak için çok faydalı olan organik atık ve artıklar maalesef kıymeti bilinmediğinden değerlendirilmemekte, onların toprağa kazandırılması yerine, toprak verimsizleştikçe sun ' î gübre uygulaması yıldan yıla artırılarak, kısır bir döngü oluşturulmaktadır. Böylece hem toprak, hem su kaynakları giderek daha kirli hâle gelmektedir. Ziraî sahalarda bir yandan toprağa az organik madde verilmesi, diğer yandan sun ' î gübre ve ziraî ilâçlarla ekolojik sistemin bozulması, kompost oluşumunu çok yavaşlatmıştır. Bu, toprağın sürdürülemez bir şekilde sömürülmesi demektir. Artık, tabiî süreçte olduğu gibi, bitki ve hayvan artıklarının toprağa döndürüldüğü, böylece toprağın canlılığının korunduğu ve verimliliğin sürdürülebilir kılındığı yeni bir yaklaşıma ihtiyaç vardır. Ziraatla meşgul olan bilim adamları, böyle bir yaklaşım veya uygulamanın arayışı içindedir.
Çöpleri gübreye dönüştürme fabrikaları: Solucanlar
Son yıllarda solucanların, organik atık ve artıklardan kaynaklanan çevre probleminin çözülmesinde ve önemli bir kaybın geri kazanılmasında kullanılabileceği keşfedildi. Meselâ, ılıman iklim kuşağında daha yaygın görülen Eisenia fetida (tiger worm) ve sıcak tropik iklim kuşağında görülen Lumbricus rubellus (red worm) türleri bu özelliktedir. Eisenia fetida diğer türlere göre besini daha hızlı tüketir, daha hızlı ürer ve çoğalır; çok farklı iklim ve çevre şartlarına uyum sağlayabilir. Bu hususiyetlerinden dolayı bu tür, bütün dünyada en fazla kültürü yapılan solucandır. Genel olarak her solucanın toprağa faydası vardır. Ancak bir gübre üreticisi daha çok yavru yapan, daha çok yiyen ve dışkılayan solucana ihtiyaç duyar. Zikredilen solucanlar bu tür solucanlardır. Bütün solucanlar gibi bu solucanlar da seçicidir; canlı bir bitkiyi yemez, sadece çürümekte olan bitkileri yerler.
Çeşitli organik maddelerin mikroorganizmalar tarafından ayrıştırılmasıyla meydana getirilen ürüne kompost, solucanlar tarafından yenilip dışkılaşmayla oluşan ürüne vermikompost adı verilir. Vermikompost, organik materyallerin solucanlar kullanılarak humus benzeri materyallere dönüştürülmesi ile elde edilmektedir. Bu ürüne solucan gübresi, solucan dışkısı, vermikest veya kısaca kest de denir. Lağım, atık çamuru, organik çöp, meyve suyu, mantar ve kağıt endüstrisi gibi çeşitli endüstriyel işletme artık ve atıkları, süpermarket ve restorant artıkları, işlenmiş patates artıkları, tavuk, büyükbaş, koyun, keçi, at ve tavşan yetiştiriciliğinde ortaya çıkan artıklar, bahçecilikte ortaya çıkan ölü bitki ve çim artıkları veya benzeri diğer atıklar, solucanlar sayesinde komposta dönüştürülebilir.
Kompost üretiminin birtakım sıkıntıları vardır. Çabuk fermente olamadığından koku ve sinek yapar. Fermantasyonu hızlandırmanın basit bir yolu havalandırmaktır. Böylece oksijenli ortam oluşturularak bakteri faaliyeti hızlandırılır. Ancak bu, zahmetli bir iştir. Bunla beraber bu işlem solucanlar vasıtasıyla yaptırılırsa, sinek ve kopmostun verdiği kokuyu ortadan kaldırmak ve yüksek kalitede bir gübre elde etmek mümkün olabilmektedir.
Avrupa ülkeleri, Hindistan ve Amerika ' da değişik maksatlar için toprak solucanlarının kültürü (vermikültür) yapılmaktadır. Ticari vermikültür faaliyetleri iki alanda yoğunlaşmıştır. Birincisi vermikompost (solucan gübresi) elde edilmesi, diğeri ise solucan biyo-kütle üretimidir. Solucan biyo-kütle üretimi protein kaynağı olarak tavukçuluk ve balık yetiştiriciliğinde solucanların kullanımı maksadıyla yapılmaktadır. Vermikompost işlemi ise organik atık ve artıkları kompostlaştırma işleminin solucanlara yaptırılmasıdır.
Solucan gübresiyle ziraat daha kârlı
Hayvan dışkısı içerisinde çok sayıda mikroorganizma bulunur. Bu dışkı iyi fermente veya pastörize edilmeden toprağa verildiğinde beraberinde bakteri ve mantarları da getirir ve toprağı hastalandırabilir. Aynı zamanda yabanî ot tohumunun artmasına da sebep olur. Fakat bu dışkılar solucanlar tarafından yenilip, gübreye dönüştürüldüğünde, yabanî ot tohumları da sindirim sisteminden geçtikleri için çimlenemezler ve yabani ot olmaz.
Solucanın sindirim sistemi çok sayıda azot fiske eden bakteri ve mikorizal mantar gibi faydalı mikroorganizmalar ihtiva eder. Bu özel mikroflora, organik maddenin hızlı bir şekilde solucan gübresine dönüşmesinde önemli bir rol oynar. Solucan gübresi; granülümsü (tanecikli) ama homojendir, kokusuz ve mikrobiyolojik açıdan solucanın beslendiği materyalden daha aktiftir. Ayrıca, solucan dışkısı içindeki önemli bitki besin elementlerinin suda çözünürlükleri, solucanın besin olarak içine aldığı materyalin çözünürlüğünden daha fazladır. Solucan gübresinin etrafı solucan mukusu ile çevrelenmiş durumdadır. Bu yüzden besin elementleri yavaş salınır. Bu besinler yavaş çözündüğü için sızıntı neticesi besin elementlerinin kaybı söz konusu olmaz. Ayrıca solucanlar kendilerini toprağın zararlı bakterilerinden korumak için bir mukus salgılar. Antibiyotik tesirli bu salgılar solucanın dışkısına ve bulunduğu toprağa da bulaşır. Bu sıvı ile bitki büyüme düzenleyicileri gibi biyolojik bakımdan aktif maddelerin bitkiler tarafından alınması sağlanır.
Solucan gübresi ince dokulu, gözenek, havalanma, drenaj, su tutma kapasitesi ve mikrobiyal aktivitesi yüksek bir materyaldir; bu yüzden mükemmel bir toprak düzenleyicisidir. Bu gübre ağırlığının iki-üç katı suyu tutabilir. Diğer yandan solucan gübresi kokusuzdur, insan sağlığına zarar verebilecek patojen veya kimyevî madde ihtiva etmez.
Solucan gübresi içindeki bitki besin elementleri, bitkiye faydalılık ve konsantrasyon değeri açısından geleneksel metotlarla üretilen kompost ürünlerinden daha üstün hususiyetlere sahiptir. Meselâ; solucan gübresi, zengin 10-15 cm ' lik üst topraktan 5 kat daha fazla mineral azot, 7 kat fazla alınabilir potasyum, 3 kat fazla kalsiyum ihtiva eder. Bu gübrenin içindeki bitki besin elementlerinin % 97 ' si özellikle azot, fosfor ve potasyum bitki tarafından büyüme sırasında doğrudan alınabilir formdadır. Solucan gübresinin mikrobiyal aktivite seviyesi topraktan 10 ila 20 kat daha fazladır. Bu yüksek mikrobiyal çeşitlilik, bitki gelişimini teşvik eden hormon gibi kimyevî maddelerin ve zararlı bitki patojenlerinin gelişimini baskılayan enzim ve çeşitli bileşiklerin üretilmesini sağlar.
Solucan gübresi katı formunda kullanıldığı gibi, son yıllarda ondan elde edilen vermikest sıvısının kullanımı hem toprak üstü bitki patojenlerine karşı, hem de gübre olarak yaygınlaşmıştır. Toprak kökenli hastalıklarla mücadelede, toprak altı vejetatif organların veya tohumun kest sıvısı içinde tutularak bu kısmın karışımdaki mikrobiyal populasyon ile kaplanması sağlanır. Vermikest sıvısının bitki hastalıklarını baskılama tesiri, sıvının sahip olduğu bakteri populasyon seviyesine bağlıdır. Yaprak ve meyve patojenlerine karşı vermikest kullanımı spreyleme şeklinde uygulanır.
Bu bilgiler bize, solucan gübresinin, ondan elde edilen sıvının ve bunlardaki bakterilerin hep birlikte toprağa, dolayısıyla çiftçiye hizmet ettiğini açıkça göstermektedir. Kur ' ân ' da mealen buyrulduğu gibi: 'O, göklerde ve yerde bulunan her şeyi kendinden bir lütuf olarak sizin hizmetinize vermiştir. Şüphesiz bunda düşünen topluluklar için ibret ve deliller vardır.' (Câsiye, 45/13)
Nasıl yapılır?
Solucan gübresi elde etmek için çeşitli metotlar uygulanır. Basit olarak, organik artık ve atıklar, toprak üzerinde açık sıra-yığınlar şeklinde veya 50 cm ' lik derinliğe sahip yataklarda düzenli aralıklarla ve ince katmanlar şeklinde yerleştirilebilir. Diğer bir metot, kasa şeklindeki basit kaplardaki üretimdir. Bu sisteme, istenildiğinde, besin ilâvesi ve gübre alınmasını otomatik yapan sistemler de monte edilebilir. Solucanlar en alttaki kasaya yerleştirilir; bu kasadaki besin tükendiğinde, solucanlar alttaki deliklerden üst kasaya geçer. Alttaki kasada solucan dışkısı olan gübre kalır. Bu kasalardaki gübre kullanıma hazırdır. Maksada ve işin hacmine göre uygun metot seçilebilir. Gerek solucan gübresi gerekse vermikest sıvısı üretmek için daha fazla teknik bilgi edinilmelidir.
Allah (celle celâluhu), insanın ve diğer varlıkların her ihtiyacına cevap verecek bir dünya ve varlık âlemi yaratmıştır. Orada, istenilen her şeyi bulmak mümkündür. Yeter ki, O ' nun (celle celâluhu) koyduğu sistemin işleyişini ve canlı-cansız her bir varlığın fonksiyonunu anlayalım. Ya onlar doğrudan kullanılarak veya onlardan ilham alınarak problemlerimize mutlaka çözüm bulunacaktır. Hızlı çöp tüketen solucanlar buna güzel bir örnektir.
havci@sizinti.com.tr
Kaynak: http://sizinti.com.tr/konular/ayrinti/harika-gubre-fabrikasi-solucanlar-haziran-2014.html
