Buzağı Bakım ve Besleme
Buzağı bakım ve beslenmenin üç amacı vardır; 1. Buzağı kayıplarını engellemek
2. Rumen’i (işkembe) geliştirmek
3. Hızlı canlı ağırlık artışı kazandırmak
Gebe ineklerin koruyucu aşılamaları bir veteriner hekime başvurularak zamanında yaptırılmalı, özellikle septisemi ( E. coli, Rota ve Corona virus aşıları) ve mastitis aşıları gibi buzağı sağlığı ve sonraki dönem süt verimi üzerine etkili olan aşılar unutulmamalıdır. Gebeliğin son bir haftasında parazit aşısı yapılmalıdır daya parazit hapı içirilmelidir.
Doğumdan sonra ki ilk 2 saat içerisinde canlı ağırlığın %10’u kadar kolostrum (ağız sütü) ondan sonrada ilk 1 saat içerisinde de en az canlı ağırlığın %5’i kolostrum içirilmelidir. Bu işlem yapılırken sabırlı olunmalıdır. Eğer buzağı kolostrumu içmiyor ise veteriner teknikeri/ teknisyeni tarafından sonda atılarak içirilmelidir. İlk üç saat içerisinde içiren kolostrumun içerisindeki Ig’lerin %80’i ilk 6 saat içerinde içirilen Ig %50’si 24 saat sonra içirilen ıg %10 alınabilmektedir. Bu yüzden ağız sütünün erken içirilmesi önemlidir. İlk 3 gün mümkünse kolostrum verilmelidir.
Kolostrumun Kalitesi: Kolostrum ne kadar koyu renkli ve yoğun-krema kıvamında ise o kadar kalitelidir. Ağız sütünün kalitesi gözle anlaşılabilir. Kolostrumun içerisinde kan bulunmamalıdır. Doğum öncesi meme sızıntısı olmamalı, kuru döneminde aşılaması yapılmış, Mastitis, tüberküloz, paratüberküloz ve bruselloz gibi hastalıklardan ari ineklerden elde edilebilmesi kolostrumun kalitesini direk olarak etkiler.
Buzağılarda Besleme Programı:
| Buzağı Yaşı | Süt | Buzağı B. Yemi | Kaliteli Kuru Ot | Su |
| İlk 2 saat | Canlı ağırlığın %10 kadar kolostrum | Yok | Yok | Yok |
| 3. Saat | Canlı ağırlığın %5 kadar kolostrum | Yok | Yok | Yok |
| İlk 3 Gün | Günlük CA %6’sı kadar süt (3 öğünde) | Yok | Yok | Yok |
| 3- 30 Gün | Canlı ağırlığın %10 kadar Süt (2 öğünde) | Serbest | Yok | Serbest |
| 30 – Sütten kesilene kadar | Canlı ağırlığın %10 kadar Süt (2 öğünde) | Serbest | Serbest | Serbest |
Buzağıların daha iyi gelişmesini sağlamak için mama yerine süt tercih edilmelidir. Bunun yanı sıra süte 40 gram kaliteli buzağı maması karıştırılabilir.
Buzağıya verilen süt vücut ısında olmalarıdır (Yazın 37C kısın 41C). Soğut süt indirim sistemi bozuklularına yol açmaktadır. Süt sağım makinesi ve biberon temiz olmamalıdır asi taktirde e.coli ve viral hastalıklar riski artmaktadır. Sütün buzağılara içirilme pozisyonu çok önemlidir. Biberon buzağın baş hizasında yukarıda tutulmalıdır.
Buzağıların 3. günden itibaren önlerinde buzağı başlangıç yemi, temiz içilebilir kalitede su olmalıdır (Buzağının ağzından dökülen yem parçaları ve kuru ot parçaları suyun temizliği için risk teşkil etmez). İşkembenin daha iyi gelişmesi için buzağı başlangıç yeminin içerisine bir miktar mısır kırması veya mısır felaket karıştırılmalıdır. 30. Günden itibaren kaliteli kuru kaba yem verilmelidir.
İşkembede papilla gelişimi:
A)Sadece süt ile Beslene Buzağı B) Süt + Kesif Yem ile Beslenen C) BuzağıSüt + Yonca ile beslenen Buzağı
Papillalar; işkembe iç yüzeyinde yer alan parmak benzeri yaklaşık olarak 5 mm uzunluğunda ve 3 mm genişliğinde çıkıntılardır. İşkembenin yüzeyini artıran papillaların görevi işkembe içerisinde mikroorganizmalar vasıtasıyla sindirilen besin maddelerini emerek kana vermektir.
Yeni doğmuş buzağılarda işkembe gelişiminde öncelik papilla gelişmesine verilmelidir. Buzağı başlangıç yeminin buzağıların önüne geç konulması işkembe gelişimini aksatır. Süt, çok kaliteli bir besin maddesi olmasına rağmen işkembe gelişimi üzerine bir etkisi bulunmamaktadır. Çünkü buzağılar tarafından içilen süt işkembeye uğramadan doğrudan şirdene gönderilmektedir. Bu nedenle buzağıların gereğinden fazla süt içerek tokluk hissinden dolayı kuru yemlere olan ilgisi azaltılmamalıdır.
Papilallar en çok süt + Buzağı Başlangıç Yemi (BBY) ile beslenen buzağılarda gelişmektedir. Çok ince öğütülmüş tahıllar ve toz yemler buzağılar tarafından isteksizce tüketildiği gibi tüketim esnasında solunum yoluna kaçarak öksürmelere neden olmaktadır. Bu nedene toz halindeki buzağı yemlerinden kaçınılmalıdır.
Buzağılar günde birkaç defa bir avuç yemin ağıza elle konulmalı ve yemliğin yeri öğretilmelidir böylelikle yemin tadını ve yemliğin yerini öğrenmesi sağlanmalıdır.
İşkembede kassal gelişme;
İşkembede bir miktar papilla gelişmesi sağlandıktan sonra sıra işkembe kaslarının geliştirilmesine ve güçlendirilmesine gelmelidir. Kaba yemler; fiziksel yapılarından dolayı buzağılarda işkembe kaslarının gelişmesi üzerine en etkili yem maddeleridir. Bu amaçla kaliteli kuru ot veya kuru yonca otu buzağıların önüne 30.günden itibaren tüketebildiği kadar (serbest) sunulmalıdır.
Sütün yanında sadece buzağı başlangıç yemi ya da kesif yem tüketen buzağılarda; 1400 gram buzağı başlangıç yemi yedmeye başladıklarında (tahminen 28- 30 Günlükken) rumende asidoz tarzında bir takım sindirim sistemi rahatsızlıkları ortaya çıkabilmektedir. Rumen asidozunu engellemek için 30, günden itibaren kaliteli kuru kaba yem verilmelidir. Kuru kaba yemlerin ince kıyılmasına (3- 5cm) özen gösterilmelidir.
Rumen kaslarını en iyi geliştiren kabaremler arpa kuru otu, buğday kuru otu gibi tahıl kuru otlarıdır. Kemik gelişimini hız aldırmak için tahıl kuru otları baklagiller (fiğ, Yonca, Bezelye vb.) kuru otları ile karışık verilmelidir. Erken biçilen yoncada bulunan yüksek orandaki oksalik asit buzağı isallerine yol açabilir. Yoncanın onda biri çiçeklenmiş olmalıdır.
3 aydan sonra buzağı başlangıç yemi yerine bir alıştırma programı dahilinde daha ekonomik olan buzağı büyütme yemine geçilmelidir.
Buzağıların 6 ay boyunca rumen gelişimleri devam etmektedir. İlk 6 ay boyunca sulu kaba yemlerden (yaş ot, silaj vb.), yaş kesif yemler (yaş pancar posası vb.) buzağıya verilmemelidir.
İlk 4 ay tavsiye edilen ise ilk 6 ay buzağılara saman verilmememledir. Verildiği taktirde Rumen’de ülserleşme görülmektedir. Ülser rumen’in gelişimini olumsuz etkilemektedir.
Buzağı başlangıç yemi besin değerleri:
Besin Maddesi | En az | En Çok |
| Kuru madde | 88 | |
| Ham protein | 18 | |
| Me Mecal/kg | 2,8 | |
| CA | 1 | 2 |
| P | 0,5 | |
| NA | 0,1 | 0,4 |
| HS | 1,2 | 12 |
| Ham Kül | | 8 |
Buzağı başlangıç yemini yoğunluğu mısırdan oluşmalıdır. Küspe çeşitti olaraktan soya küspesinin kullanımı da önemlidir. Yukarıdaki değerleri sağlayan tahıl + soya tohumu küspesi karışımları buzağı başlangıç ve büyütme yemi olaraktan kullanılabilir.
Sütten kesilecek olan buzağıların doğum canlı ağrılığının ikiye katlamış olmalıdır. Bunun yanlıda küçük ırklar (Jersey, Yerli ırklarımız) 800 gram buzağı başlangıç yemi büyük ırklarda 2,5 kg buzağı başlangıç yemi arda arda iki gün boyunca tüketildiği zaman buzağılarınızı sütten kesebilirsiniz. Bu iki kuraldan biri olmadığı taktirde sütten kesim sonucunda buzağı strese girecek ileriye dönük süt ve et performansı düşecektir. Buzağı sütten kesme işlemi yukarıda iki kurallara uyduğu taktirde birden ya da alıştırılarak sütten kesilebilir.
Buzağı Barınakları:
Buzağılar ilk 14 gün bireysel kulübelerde tutulmalıdır. Hasta ommuş buzağılar diğer buzağılardan ayrılandır. Altlık kuru ve temiz olmalıdır. Altlık satın alınabilecek en ucuz ilaçtır.
Yazın sıcaktan ve güneş ışınlarından korunmalıdır, Kışın mutlaka güneş görmelidir. Sinek olmamasına dikkat edilmelidir
Buzağı kulübeleri aralarında en az 60 cm’lik mesafe bırakılarak ya da aralarına bloklar (Duvar veya duvar görevi yapan tahta, trapez vb.) konularak buzağıların birebirlerine teması kesilmelidir. Her büyütme dönemden sonra buzağı kulübesi temizliği ve dezenfeksiyonu yapılarak, temiz yeni bir zemine alınmalıdır
Buzağı barınakları hâkim rüzgarlara karşı korunaklı, temiz, havadar, kuru ve aydınlık olmalı; buzağılar kesinlikle hava cereyanında kalmamalıdır.
Çevre sıcaklığı 10 °C altına düştüğünde buzağıların ek enerji ihtiyacını minimize etmek için battaniye kullanmak iyi bir fikirdir. Buzağı battaniyesinin kullanımıyla ilk dört haftada ortalama canlı ağırlık artışında günlük + 90 gr’lık fark yaratılabilir.
14 Günü dolduran buzağılar toplu kulübeler alınmalıdır. Toplu Kulübelere konulan buzağıların doğum aralıklarının birbirine yakın olmalıdır ve dişi ile erkekler ayrılmalıdır. Aksi taktirde yaş ve cinsiyetten dolayı diğer buzağılar baskılanacak ve gelişimleri geri kalacaktır.
Kötü barınak koşulları buzağı sağlığını ve gelişimini olumsuz etkilemektedir.
30 Günden önce buzağıların boynuzları kostik asit veya koteriyle köreltilir fazla meme ucu var ise kesilir. Bu işlemleri yapmak için veteriner hekim veya veteriner sağlık tekniker/ teknisyenlerine başvurunuz.
PDF çıktısı: https://drive.google.com/file/d/1XgeRzZkyqD8sFo-FPPSzoMat8Vs1f6cQ/view?usp=sharing
