Tarımsal mekanizasyonun degisik amaçları vardır. Bunlar:
1. sçi basına düsen verimliligi arttırmak,
2. Tarımsal isleri daha az can sıkıcı ve daha cazip hale getirerek tarımsal isin rutin karakterini
degistirmek,
3. Tohum çimlenmesi ve bitki büyümesi için daha iyi toprak sartları saglayarak tarla çalısmalarının
kalitesini arttırmaktır.
Modern traktörler bu amaçları gelistirmede önemli rol oynarlar. nsanlar güç kaynagı olarak sınırlı
bir güce sahiptir ve 0,1 kW’dan daha az sürekli güçleri vardır. Bu deger birincil güç kaynagı olarak
hemen hemen hiçbir deger ifade etmez. Tarım isçileri eger isleri karsılıgında yeterli bir getiri
saglanırsa güç kaynagı olarak degil ama gücün kontrol edilmesinde etkili olurlar.
Traktörlerin varlıgı bir yüzyıldan daha fazla olmasına ragmen asıl gelisimlerini I. ve II. Dünya
Savasları esnasında isgücünün azlıgı, yiyecek ve liftli materyale olan olaganüstü talep nedeniyle
gerçeklestirmislerdir.
Traktörün evrimi, tarım teknolojisi ve çiftlik (isletme) büyüklüklerindeki degisimi de beraberinde
getirmistir. Traktör hayvan gücü yerine ikame bir güç olarak kullanıldıgı evvelki orijinal
durumundan çok yönlü kullanıldıgı bugünkü mevcut durumuna dogru gelisme gösterdi.
Çeki, kayıs-kasnak gücü, kuyruk mili çıkısları, askı tertibatı ve hidrolik kumanda üniteleri, klima
kontrolü kabin, hidrolik dümenleme vb. pek çok ünite günümüz modern traktörlerinin fayda ve
etkinligini artıran unsurlardır.
Traktör sözcügü çok çesitli eski kaynaklarda ifade edilmistir. Ancak Oxford sözlügüne göre sözcük
ilk olarak 1856’da ngiltere’de çeki motoru ile esdeger olarak kullanılmıstır. Traktör terimi 1890
Amerikan patentinde buharlı paletli traktör motoru için kullanılmıstır. 1960’a kadar traktör sayı ve
çesitlerindeki hızlı artıs Amerikan çiftliklerindeki at ve katır sayısının hızla azalması sonucunu
dogurmustur. Tüm dünyada bölgesel ve yerel sartlara baglı olarak degisik tip ve ölçüde traktörler
gelistirilmis ve kullanılmaya baslanmıstır.
lk dönemdeki buharlı motorlar kayıstan güç verecek donanıma sahipti ancak bir yerden baska yere
nakilleri atlar veya öküzlerle yapmak durumdaydılar. Tarımda kullanılan gücün evriminde ikinci
asama buhar motorunun kendiyürür çeki motoru gücüne dönüstürülmesiydi. Basarılı bir sekilde
buharla isleyen pulluklar 1850’lerde gelistirildi ve gelisme 1900’a kadar devam etti.
Yetersiz çeki gücü, büyük agır traktörlerin bu problemini çözmek için muharrik tekerleri daha genis
yapmak zorunda kalan traktör mucitlerini bıktırdı. Öyle ki 1900’da Kaliforniya’da kullanılmak için
yapılan büyük tekerlekli bir traktörün iki adet tahta ile kaplanmıs muharrik tekerleginin her bir 5 m
genislikte ve 3 m çapındaydı. Traktör yaklasık 36 ton agırlıgındaydı. Çeki problemini çözmek için
yapılan diger tesebbüsler hemen hemen 1900’da paletli traktörlerinin gelistirilmesiyle sonuçlandı.
Buharlı traktörlerin gerek pulluk gerekse harman makinesi ile çalıstırılmasında gerekli isçi sayısında
azaltma istegi ilk dönem benzinli traktörlerin gelistirilmesi sonucunu dogurdu. Benzinli traktörlerin
ilk tipleri buharlılara benzedi. Traktörler için nispeten basarılı içten yanmalı motorun
gelistirilebilmesi için hatırı sayılan bir çalısma gerekirdi. Otto’nun patent süresinin 1890’da bitimi
sonrasına kadar içten yanmalı motorun çok önemli oldugu gerçegi kabul edilmedi.
Daha sonraki yıllarda buharlı ve benzinli traktörleri halka tanıtmayı amaçlayan gösteriler ve sergiler
düzenlendi.
1919’da Amerika’da Nebraska’da ilk Traktör Test Kanunu uygulanmaya baslandı. Buna göre
imalatçılar traktörün bakım ve tamir için yeterli yedek parça temininden sorumlu tutuldu.
Traktör 1920’lerde ngiltere çiftliklerinde kullanılmaya baslandı.
Ülkemizde traktörün yaygın kullanımının tarihçesi 1940’lı yıllara kadar gider, resmi rakamlarla
1948’de 3000 olan traktör sayımız, 1949 Marshall Planıyla baslayarak 1954’e kadar 80 marka ve
250’ye yakın tipten olusan 37.743 adetlik bir traktör parkına ulasmıstı. lk traktör fabrikamız
1954’de büyük Atatürk’ün de traktör kullandıgı Orman Çiftligi içerisinde kuruldu.
44
Asagıda traktörlerin tarihsel gelisiminde önemli asamalar kronolojik olarak sunulmustur.
1858 J.W. Fawkes’ın buharlı sürüm motoru 4,8 km/h hızla hiç islenmemis çayırla kaplı
toprakta 8 pullugu çekti.
1876 Otto’nun içten yanmalı motor patenti onaylandı.
1889 En az bir firma içten yanmalı motorlu bir traktör yaptı.
1908 lk traktör denemesi yapıldı.
1915-1919 1. Kuyruk mili tanıtıldı.
2. Nebraska traktör test kanunu onaylandı.
1920-1924 s kapasitesi yüksek çok amaçlı traktör gelistirildi.
1925-1929 Kuyruk mili yaygınlasmaya basladı.
1930-1937 1. Dizel motor daha büyük traktörlere uygulandı.
2. Havalı lastikler ve daha yüksek hızlar uygulanmaya aktarıldı.
3. Tam elektrikli ekipman benimsendi.
4. Yüksek basınçlı motorlara ilgi arttı.
5. Çok amaçlı traktörler genel kabul gördü.
1937-1941 1. ASAE ve SAE’in kuyruk milli ve baglantı yerleri standardı genel kabul gördü.
2. Basınçlı sogutma sistemi tanıtıldı.
3. Lastiklere sıvı doldurma isi çeki gücünü artırmada yaygın sekilde kullanıldı.
4. Üç nokta askı ve baglantı tanıtıldı.
5. Otomatik hidrolik çeki kontrolü tanıtıldı.
1941-1949 1. Motor kuyruk mili tanıtıldı.
2. Çekili aletler için hidrolik kontrolü yaygınlastı.
3. Sıvılastırılmıs petrol gazı ile çalısan traktörler tanıtıldı.
4. Bahçe traktörlerinin sayısı hızla arttı.
1950-1960 1. Traktör güçleri hızla arttı.
2. Dizel traktör oranı hızla yükseldi.
3. Dümenleme, otomatik transmisyonlar ve transmisyonlarla yüksek hız seçimi gibi
konularda detaylı çalısmaların sayısı arttı.
1961-1970 1. Traktör güçleri artmaya devam etti.
2. Küçük traktörler hariç Amerika’daki tüm traktörler dizel motorlu oldu.
3. Operatör rahatlıgı ve konforu ile ilgili konular öne çıktı.
4. Tam otomatik transmisyon kullanılmaya baslandı.
5. Radyal traktör lastikleri kullanılmaya baslandı.
6. Motorlu toprak isleyicilerin sayısı Japonya’da artmaya basladı.
1970-1978 1. Turbosarj ve intercooler dizel motorlarda kullanıldı.
2. Devrilmeye karsı koruyucu yapılar uygulandı ve 15 Ekim 1976’dan baslayarak
Amerika’da satılan tüm yeni traktörler için mecbur tutuldu.
3. Çogu büyük traktörler kabinle tanıtıldı.
4. Nebraska traktör testine ses seviyesi ölçümleri dahil edildi.
5. Dört çeker traktöre ilgi arttı.
1979-1985 1. Elektronik algılayıcılar ve kontrol sistemleri ile donatılmıs traktörler popüler oldu.
2. Traktör büyüklükleri ve güçleri üst sınırlara ulastı.
1986-1992 Algılayıcılar ve monitörlerle ilgili gelismeler hız kazandı.
1. sçi basına düsen verimliligi arttırmak,
2. Tarımsal isleri daha az can sıkıcı ve daha cazip hale getirerek tarımsal isin rutin karakterini
degistirmek,
3. Tohum çimlenmesi ve bitki büyümesi için daha iyi toprak sartları saglayarak tarla çalısmalarının
kalitesini arttırmaktır.
Modern traktörler bu amaçları gelistirmede önemli rol oynarlar. nsanlar güç kaynagı olarak sınırlı
bir güce sahiptir ve 0,1 kW’dan daha az sürekli güçleri vardır. Bu deger birincil güç kaynagı olarak
hemen hemen hiçbir deger ifade etmez. Tarım isçileri eger isleri karsılıgında yeterli bir getiri
saglanırsa güç kaynagı olarak degil ama gücün kontrol edilmesinde etkili olurlar.
Traktörlerin varlıgı bir yüzyıldan daha fazla olmasına ragmen asıl gelisimlerini I. ve II. Dünya
Savasları esnasında isgücünün azlıgı, yiyecek ve liftli materyale olan olaganüstü talep nedeniyle
gerçeklestirmislerdir.
Traktörün evrimi, tarım teknolojisi ve çiftlik (isletme) büyüklüklerindeki degisimi de beraberinde
getirmistir. Traktör hayvan gücü yerine ikame bir güç olarak kullanıldıgı evvelki orijinal
durumundan çok yönlü kullanıldıgı bugünkü mevcut durumuna dogru gelisme gösterdi.
Çeki, kayıs-kasnak gücü, kuyruk mili çıkısları, askı tertibatı ve hidrolik kumanda üniteleri, klima
kontrolü kabin, hidrolik dümenleme vb. pek çok ünite günümüz modern traktörlerinin fayda ve
etkinligini artıran unsurlardır.
Traktör sözcügü çok çesitli eski kaynaklarda ifade edilmistir. Ancak Oxford sözlügüne göre sözcük
ilk olarak 1856’da ngiltere’de çeki motoru ile esdeger olarak kullanılmıstır. Traktör terimi 1890
Amerikan patentinde buharlı paletli traktör motoru için kullanılmıstır. 1960’a kadar traktör sayı ve
çesitlerindeki hızlı artıs Amerikan çiftliklerindeki at ve katır sayısının hızla azalması sonucunu
dogurmustur. Tüm dünyada bölgesel ve yerel sartlara baglı olarak degisik tip ve ölçüde traktörler
gelistirilmis ve kullanılmaya baslanmıstır.
lk dönemdeki buharlı motorlar kayıstan güç verecek donanıma sahipti ancak bir yerden baska yere
nakilleri atlar veya öküzlerle yapmak durumdaydılar. Tarımda kullanılan gücün evriminde ikinci
asama buhar motorunun kendiyürür çeki motoru gücüne dönüstürülmesiydi. Basarılı bir sekilde
buharla isleyen pulluklar 1850’lerde gelistirildi ve gelisme 1900’a kadar devam etti.
Yetersiz çeki gücü, büyük agır traktörlerin bu problemini çözmek için muharrik tekerleri daha genis
yapmak zorunda kalan traktör mucitlerini bıktırdı. Öyle ki 1900’da Kaliforniya’da kullanılmak için
yapılan büyük tekerlekli bir traktörün iki adet tahta ile kaplanmıs muharrik tekerleginin her bir 5 m
genislikte ve 3 m çapındaydı. Traktör yaklasık 36 ton agırlıgındaydı. Çeki problemini çözmek için
yapılan diger tesebbüsler hemen hemen 1900’da paletli traktörlerinin gelistirilmesiyle sonuçlandı.
Buharlı traktörlerin gerek pulluk gerekse harman makinesi ile çalıstırılmasında gerekli isçi sayısında
azaltma istegi ilk dönem benzinli traktörlerin gelistirilmesi sonucunu dogurdu. Benzinli traktörlerin
ilk tipleri buharlılara benzedi. Traktörler için nispeten basarılı içten yanmalı motorun
gelistirilebilmesi için hatırı sayılan bir çalısma gerekirdi. Otto’nun patent süresinin 1890’da bitimi
sonrasına kadar içten yanmalı motorun çok önemli oldugu gerçegi kabul edilmedi.
Daha sonraki yıllarda buharlı ve benzinli traktörleri halka tanıtmayı amaçlayan gösteriler ve sergiler
düzenlendi.
1919’da Amerika’da Nebraska’da ilk Traktör Test Kanunu uygulanmaya baslandı. Buna göre
imalatçılar traktörün bakım ve tamir için yeterli yedek parça temininden sorumlu tutuldu.
Traktör 1920’lerde ngiltere çiftliklerinde kullanılmaya baslandı.
Ülkemizde traktörün yaygın kullanımının tarihçesi 1940’lı yıllara kadar gider, resmi rakamlarla
1948’de 3000 olan traktör sayımız, 1949 Marshall Planıyla baslayarak 1954’e kadar 80 marka ve
250’ye yakın tipten olusan 37.743 adetlik bir traktör parkına ulasmıstı. lk traktör fabrikamız
1954’de büyük Atatürk’ün de traktör kullandıgı Orman Çiftligi içerisinde kuruldu.
44
Asagıda traktörlerin tarihsel gelisiminde önemli asamalar kronolojik olarak sunulmustur.
1858 J.W. Fawkes’ın buharlı sürüm motoru 4,8 km/h hızla hiç islenmemis çayırla kaplı
toprakta 8 pullugu çekti.
1876 Otto’nun içten yanmalı motor patenti onaylandı.
1889 En az bir firma içten yanmalı motorlu bir traktör yaptı.
1908 lk traktör denemesi yapıldı.
1915-1919 1. Kuyruk mili tanıtıldı.
2. Nebraska traktör test kanunu onaylandı.
1920-1924 s kapasitesi yüksek çok amaçlı traktör gelistirildi.
1925-1929 Kuyruk mili yaygınlasmaya basladı.
1930-1937 1. Dizel motor daha büyük traktörlere uygulandı.
2. Havalı lastikler ve daha yüksek hızlar uygulanmaya aktarıldı.
3. Tam elektrikli ekipman benimsendi.
4. Yüksek basınçlı motorlara ilgi arttı.
5. Çok amaçlı traktörler genel kabul gördü.
1937-1941 1. ASAE ve SAE’in kuyruk milli ve baglantı yerleri standardı genel kabul gördü.
2. Basınçlı sogutma sistemi tanıtıldı.
3. Lastiklere sıvı doldurma isi çeki gücünü artırmada yaygın sekilde kullanıldı.
4. Üç nokta askı ve baglantı tanıtıldı.
5. Otomatik hidrolik çeki kontrolü tanıtıldı.
1941-1949 1. Motor kuyruk mili tanıtıldı.
2. Çekili aletler için hidrolik kontrolü yaygınlastı.
3. Sıvılastırılmıs petrol gazı ile çalısan traktörler tanıtıldı.
4. Bahçe traktörlerinin sayısı hızla arttı.
1950-1960 1. Traktör güçleri hızla arttı.
2. Dizel traktör oranı hızla yükseldi.
3. Dümenleme, otomatik transmisyonlar ve transmisyonlarla yüksek hız seçimi gibi
konularda detaylı çalısmaların sayısı arttı.
1961-1970 1. Traktör güçleri artmaya devam etti.
2. Küçük traktörler hariç Amerika’daki tüm traktörler dizel motorlu oldu.
3. Operatör rahatlıgı ve konforu ile ilgili konular öne çıktı.
4. Tam otomatik transmisyon kullanılmaya baslandı.
5. Radyal traktör lastikleri kullanılmaya baslandı.
6. Motorlu toprak isleyicilerin sayısı Japonya’da artmaya basladı.
1970-1978 1. Turbosarj ve intercooler dizel motorlarda kullanıldı.
2. Devrilmeye karsı koruyucu yapılar uygulandı ve 15 Ekim 1976’dan baslayarak
Amerika’da satılan tüm yeni traktörler için mecbur tutuldu.
3. Çogu büyük traktörler kabinle tanıtıldı.
4. Nebraska traktör testine ses seviyesi ölçümleri dahil edildi.
5. Dört çeker traktöre ilgi arttı.
1979-1985 1. Elektronik algılayıcılar ve kontrol sistemleri ile donatılmıs traktörler popüler oldu.
2. Traktör büyüklükleri ve güçleri üst sınırlara ulastı.
1986-1992 Algılayıcılar ve monitörlerle ilgili gelismeler hız kazandı.
