Unutmayalım ki toprak da canlıdır. Her canlı gibi toprağın HAVAYA, NEME ve ISIYA ihtiyacı vardır Tekniğine uygun olarak işlenmemiş tarladan; istediğimiz verimi değil, sadece toprağın VERDİĞİ KADARINI alabiliriz. Toprağımızı tekniğine uygun olarak işlemek suretiyle ISI, NEM ve HAVALANMAYI sağlamanın yanı sıra, toprağın yapısının da düzeltilerek, bitki kök sisteminin gelişmesine ve
yayılmasına uygun bir ORTAM hazırlanması da gerekmektedir.
Resim 31 :Taban taşı oluşmuş bir toprağın kesiti Kültür bitkilerinin büyümesi, olgunlaşması ve meyve verebilmesi için toprağın elverişli olması gerekir. Toprağı elverişli bir hale getirebilmek ise uygun bir TOPRAK İŞLEME ile mümkündür.
Resim 32 : Toprak işlemenin amaçlarını özetleyecek olursak; Tohum yatağını hazırlamak, style='LINE-HEIGHT: 150%; mso-bidi-font-size: 10.0pt; mso-bidi-font-family: Times New Roman'>Yabancı ot kontrolünü yapmak Toprak yüzeyindeki bitki artıkları, anız ve ahır gübresinin gömülmesini sağlamak, Tarlayı sulamaya hazırlamak ve erozyonu kontrol etmektir. Bu amaçları gerçekleştirebilmek için değişik yapıda birçok TOPRAK İŞLEME ALETİ geliştirilmiştir. Toprak işleme aletlerini şöyle sınıflandırabiliriz;
1. Sınıf Toprak İşleme Aletleri 2. Sınıf Toprak İşleme Aletleri Alet
Kombinasyonları
-Pulluklar
-Çizeller
-Dip kazanlar
-Kültüvatörler
-Tırmıklar
-Toprak frezeleri
-Merdaneler
-Diğer aletler
I. BİRİNCİ SINIF TOPRAK İŞLEME ALETLERİ
1. PULLUKLAR
Toprak işlemede en yaygın kullanılan alet pulluklardır. Pulluklar toprağı parçalar çevirerek devirir, gevşetir anız ve yabancı otları toprağa gömer.
Ülkemizde en çok kullanılanlar askılı pulluklardır. Bunları sıra ile inceleyelim.
ASKILI PULLUKLAR
Traktör hidrolik kollarına bağlanıp, askıda tutularak çekilen pulluklara askılı pulluklar denir.
ASKILI PULLUKLARIN FAYDALARI
Pulluk traktörün arkasına bağlandığı için patinaj önlenir, çeki gücü artar.
Taşınmaları kolaydır, havada taşındıkları için az aşınırlar.
Traktöre kısa bağlandığından sürümde dönüş kolaylaşır, yastık başları kısa olur.
Traktör iş verimini arttırır, zamandan kazandırır
Çekili pulluklardaki bir çok parça bunlarda yoktur.
ASKILI PULLUKLARIN ÇEŞİTLERİ
A-Kulaklı pulluklar
B-Döner kulaklı pulluklar
C-Diskli pulluklar
A-KULAKLI PULLUKLAR
Askılı pulluklar içerisinde en çok kullanılan kulaklı pulluklardır. Gövde ve sokların sayısı bir ile yirmi arasında değişir.
Resim 33 : Dört soklu kulaklı bir pulluk
Esas parçaları:
Bağlama kafası, çatı, çapraz mil, muylular, gövde ve uç demiri.
Yardımcı Parçaları:
Ön gövdecik, köşe kesen, gübre gömücü, taş sigortası, kulak uzantısı
Resim 34 : Kulaklı pullukların toprağı işleyişi
PULLUKTAKİ ÖLÇÜLER
Pulluk parçalarından uç demirinin bağlanması çok önemlidir.
Bu bağlantıda iki pay vardır.
1. Alt kavrama payı
2. Yan kavrama payı
Düz bir yerde uç demirinin ucu ile taban demirinin arasındaki boşluğa alt kavrama payı denir. Alt kavrama payı az olursa pulluk toprağa batmaz, çok olursa pulluk toprağa dalmaya çalışır, derinlik ayarı güçleşir ve traktör zorlanır.
Pulluk gövdesi yan olarak düz bir yere konduğunda uç demiri ucunun taban demirinden işlenmemiş tarafa doğru biraz çıkıntılı bağlandığı görülür. Bu boşluğa yan kavrama payı denir.
Pulluğa yön verir ve dengeli çalışmasını sağlar.
Yan kavrama az olursa pulluk sürülmüş tarafa kaçar. Çok olursa, işlenmemiş tarafa kaçar.
Kulaklı Pulluklarda Aranılacak Özellikler
-Bağlantı yerlerinde boşluk olmamalıdır.
-Pulluğun boyu kısa olmalıdır.
-Çapraz mil ve muylular ayarlanabilir olmalıdır.
-Bağlama kafası yüksek ve üzerinde 3-5 bağlama deliği bulunmalıdır.
-Büyük ve çekilir pulluklarda son gövdede destek tekeri bulunmalıdır.
-Pulluktaki tüm ölçüler standartlara uygun olmalıdır.
Pulluğun Traktöre Bağlanması ve Sökülmesi
Pulluk traktöre bağlanırken önce ayarsız alt kol, sonra ayarlı kol, daha sonra üst bağlantı kolu bağlanır. Sökülürken ise bu işlemin tersi yapılır.
PULLUK AYARLARI
Atölye Ayarı:
Tarlaya gitmeden önce yapılması gereken ayardır.
Traktör çalıştırılır, pulluk kaldırılıp düz bir yere çekilir ve yere bırakılır bu durumda çok az ileri çekilir. Yan bağlantı kolları tekerleklerden eşit uzaklıkta ve tekerleğe değmeyecek şekilde ayarlanır.
-Birinci gövdenin taban demiri ile ikinci gövdenin uç demiri arası ölçülür.
-Traktör sağ arka tekerinin iç kenarından arkaya düz bir çizgi çizilir veya bu düzgün bir çıta da olabilir.
-Birinci gövdenin uç demiri ucu ile traktör sağ arka tekeri arası mesafenin; Birinci gövdenin taban demiri ile ikinci gövdenin uç demiri ucu arasında kalan mesafeden beş parmak kadar fazla olması sağlanır. Bu iş daha önce cıvataları gevşetilen aks mili bu ölçüye göre, sağa, sola kaydırılarak yapılır ve cıvatalar tekrar sıkıştırılır. Bu şekilde yapılan ayardan sonra traktör tekerleği tarlada çizi duvarını tırmalamaz ve dolayısıyla lastik daha az aşınır.
-Tarlaya giderken traktörün her iki yan tespit zincirleri gerdirilir. Daha sonra pulluk kaldırılarak, hidrolik düzen yolda taşıma durumuna getirilir. Tarlaya fazla sarsmadan ve çok hızlı olmamak üzere gidilir.
Tarla Ayarı:
-Tarlada, traktörün üzerindeki yol kilidi açılır.
-Pulluk yere indirilir.
-Traktörün hidrolik sistemi çeki durumuna alınır.
-Yan gerdirme zincirleri gevşetilir. Gevşetme alt bağlantı kolları tekerleklere 4-5 parmak kalıncaya kadar devam etmeli ve tekerlekler bağlantı kollarına değmemelidir.
-Pullukla ilk çizgi açılıp arka sağ tekerlek pulluk çizgisine girince pulluğun sağ-sol paralellik ayarı, ayarlı askı kollarından yapılır.
-Ön arka paralellik ayarı; pulluğun çatısı tarla düzeyinde ön ve arkada paralel olmalıdır. yani pulluk yere tam oturmalıdır. Bu ayar üst bağlantı kolundan yapılır.
-Derinlik ayarı; derinlik ayarı ikinci çizgiden sonra belirli bir gazda ve hızda yapılmalıdır. Derinlik ayarı hidrolik indirme kolu ile yapılır. İstenilen derinlik bulununca, hidrolik kolu tespit kelebeği ile belirlenir ve sabitleştirilir. Derinlik ayarı üst bağlantı kolu ile yapılmalıdır. Üst bağlantı kolu, pulluk çizide iken yere paralel veya traktöre doğru biraz eğik olmalıdır.
B-DÖNER KULAKLI PULLUKLAR
Aynı çiziden gidip gelerek düz sürüm yapan pulluklara döner kulaklı pulluklar denir.
Resim 35 : Döner kulaklı pulluklar
Özellikleri;
1. Düz sürüm yaptıklarından tarla yüzeyi düzgün bir şekilde sürülür.
2. Erozyon engellenir.
3. Dönüşlerde kısalıktan dolayı yakıt ve zaman tasarrufu sağlanır.
Döner Kulaklı Pullukların Ayarı: Normal kulaklı pulluklarda olduğu gibidir.
C-DİSKLİ PULLUKLAR
İyi Yönleri:
Toprakta dönerek çalıştıkları için engellere takılmazlar.
Kesme işlemini diskin çevresi yapar, disk dönerken kendi kendine bilenir.
Diskler bombeli olduğu için darbelere karşı daha çok dayanırlar.
Diğer pulluklarda uç demiri kör ise taban sertliği yapar. Diskli pulluklarda bu söz konusu değildir.
Sakıncalı Yönleri:
Kulaklı pullukta olduğu gibi iyi bir devirme ve kapama yapamaz.
Toprağı şerit halinde bıraktığı için ağır ve yaş toprakları iyi parçalayamaz.
Kendi kendine toprağa batar. Derinlik arttırmak için üzerine ağırlık bağlanmalıdır.
Çizi tabanı dalgalı olur.
Resim 36 : Üç gövdeli diskli bir pulluk
Ayarları
Derinlik ayarı, hidrolik kumanda kolundan yapılabildiği gibi üst bağlantı kolu uzatıp kısaltılarak da yapılabilir.
İş genişliği ayarı, arka çizi tekerinin sağa-sola alınması ile gerçekleştirilir. Sağa alınırsa geniş, sola alınırsa dar sürüm yapılır.
Ayrıca, diskin durumundan dolayı sahip olduğu açı ile gidiş yönüne göre sahip olduğu açı alet üzerinde değiştirilerek toprağın parçalanması artırılıp azaltılabilir.
Pullukların Bakımı
Diğer ekipmanlar gibi pulluklarda, kapalı bir yerde korunmalıdır. Açıkta güneş altında veya kapalı nemli yerlere konulmamalıdır. Bir tahta veya takoz üzerine alınmalıdır.
İş mevsimi dışında uç demiri, kulak, taban demiri ve aks başları paslanmaya karşı muhakkak greslenmelidir.
Uç demiri ile ökçe demiri aşınmışsa yenileriyle değiştirilmelidir.
Gevşemiş cıvatalar, yaylı rondela konarak sıkılmalı ve eğilmiş çatı araları doğrultulmalıdır.
Pulluklarla İlgili Önemli Tavsiyeler
Alınacak pulluk traktörünüze uygun olmalıdır. Bunu biraz daha açıklarsak;
Traktörünüzün beygir gücüne göre pulluk 2-3 veya 4 soklu olmalıdır. Pulluğu traktör rahatlıkla zorlanmadan istenilen hızda çekebilmelidir.
Pulluk ölçüleri traktör iz genişliğine ve hidrolik düzenine uygun olmalı, hidrolik kolayca kaldırılıp, indirilmelidir.
Pulluk yapı itibariyle sağlam, bilhassa ön aks mili ve işleyici parçalardan uç demiri ve kulak, sertleştirilmiş çelikten olmalıdır.
Pulluğun üst bağlantısında 2-5 delik olmalıdır. Tek delik pullukları traktörün hidroliği iyi kumanda edemez. Bu sebeple düzgün ve eşit derinlikte sürüm yapılmaz. Hatta sürümde güç ve yakıt sarfiyatı da artar.
Pullukta işleyici gövde yani kulak şekli çalışacağı toprağın yapısına, cinsine, yapılan ziraat çeşidine uygun olmalıdır. Hiç olmazsa çevrede imal edilen ve çevre şartlarına göre uygun olanı tecrübe ile tespit edilmiş olmalıdır. Bunun içinde özel durumlar dışında yarı bükük veya orta dik kulak tipinde pulluk satın alınmalıdır.
Pulluğun bir gövdedeki iş genişliği, traktörün arka tekerlek taban genişliğine uygun olmalıdır.
Sürüm Şekilleri ve Sürüm Tekniği
Kulaklı pulluklarla yapılan sürümlere tahtavari sürüm denilmektedir. Bu sürüm şeklinde iki değişik yöntem uygulanır.
- Birincisi balık sırtı sürüm şeklidir. İkincisi ise açık çizi sürüm şeklidir.
Balık sırtı sürüm şeklinde ilk çizgi tarlanın ortasından açılır ve parsel başlarında hep sağa dönülerek sürüme devam edilir. Sürüm bitişinde parselin ortasındaki ilk iki toprak şeridinin üst üste binmesinden dolayı balık sırtı biçiminde boydan boya bir tümsek meydana gelir.
- Açık çizi yönteminde ise ilk çizi parselin kenarından açılarak parsel başlarında daima sola dönülürse sonunda parselin ortasında kanal biçiminde açık bir çizi kalır.
- Kulaklı pulluklarda sürüm yapıldığında balık sırtı yönteminde tarlanın ortasında bir tümsek, açık çizi yönteminde ise tarlanın ortasında bir kanal meydana gelmektedir. Bu iki yöntemin sakıncalı yönlerini bir tarafa bırakıp iyi olan yönlerini birleştirmek suretiyle şu şekilde bir sürüm şekli uygulanabilir.
- Bu tekniğe göre orta boy tarlalar için en uygun parsel genişliği 60-70 adım (40 metre), büyük tarlalar için 110-120 adım (80 metre) kadar alınmalıdır.
- Sürüme başlamadan önce tarlada traktörün döneceği kadar yastık başı bırakılmalıdır.
Başlangıç çizgisinin açılması:
Traktör gergi zincirleri gergin olarak parsele girilir. Birinci gidişte pulluk yaklaşık beş parmak derinlikte sürüm yapabilecek şekilde üst bağlantı kolu uzatılır ve pulluk sola yatırılır. (Arka gövde ile sürüm yapılır). Birinci gidişten sonra sola dönülerek traktörün sol arka tekeri daha önce açılan çizide olmak üzere aynı ayarla geri dönülür. Meydana gelen kanal her yerde eşit derinlikte ve yaklaşık bir adım genişlikte olacaktır. Daha sonra bu başlangıç çizisi ikinci turda kapatılacaktır. Bunun için üst bağlantı kolu kısaltılır. Pulluk gövdesi tam yere paralel olmayacak şekilde biraz düzeltilir. Arka gövdenin sürüm derinliği yaklaşık on parmak kadar olmalıdır. Dönüşte ilk açılan kanal tamamen kapatılacaktır. Derinlik aynıdır. Bundan sonra istenilen derinliğe göre bu ayarla üçüncü kez gidilip dönülebilir. İstediğimiz toprak işleme derinliği elde edildiğinde pulluğun tüm ayarları yapılmalıdır.
Son çizinin bitirilmesi:
Tarlanın ya da parselin bitimine iki veya üç tur kaldığı zaman, sürüm derinliği bitişe doğru giderek azaltılır. Bu sırada başlangıç çizisinin açılmasının tersi olarak pulluk sağa yatırılarak sürüme devam edilir. Bitişten önceki gidişte derinlik sürüm derinliğinin yarısına kadar azaltılmalıdır.
Toprağın pullukla işlenmesinde dikkat edilmesi gereken önemli hususlar;
Son yıllarda tarımda yapılan araştırmalar göstermiştir ki; toprağı çok miktarda işlemek hem toprak açısından iyi neticeler vermemekte hem de ürün maliyetini artırmaktadır. O halde toprağın gereğinden fazla işlenmesi yanlıştır.
Ülkemiz çiftçilerinde eskiden beri süregelen yanlış bir intiba vardır. Toprağı ne kadar çok sürersen o kadar verim artar diye. Hatta çiftçilerimiz aralarında toprak işleme ile ilgili sohbetlerinde; tarlayı ikiledim, üçledim gibi ifadelerle yaptıkları sürüm sayılarını birbirlerine övünerek anlatırlardı.
Oysa artık yapılan bilimsel çalışmalar göstermektedir ki toprağı çok miktarda işlemek, çok fazla sürmek, hem toprağın verimliliği bakımından hem de ürün maliyeti bakımından zararlıdır.
Ülkemiz çiftçilerinin dünya piyasalarında rekabet edebilmeleri için ürün maliyetini düşürmeleri gerekmektedir. Bunun yolu da geleneksel tarımdan teknik tarıma geçmekle mümkündür. Toprak gereği kadar işlenmeli, fazla işlemeden kaçınmalıdır.
Sonuç olarak pulluğumuzu yerinde, zamanında ve yeteri kadar kullanmalıyız.
2. ÇİZELLER
Son yıllarda ülkemizde çok kullanılmaya başlanmışlardır. Toprağı devirmeden işlerler. Toprağı derin olarak çizdikleri için aynı zamanda dipkazanın görevini de yapmış olurlar. Bunun yanısıra pulluk kullanımını iyice azaltmışlardır. Çiftçilerimiz tarafından üç bacak, yedi bacak gibi ayak sayıları ile adlandırılırlar.
Resim 37 : Yedi ayaklı bir çizel
Özellikle pamuk yerlerinin hazırlanmasında çok kullanılmaktadırlar. Pulluğun kullanılmasını büyük ölçüde azaltmışlardır. Yapıları basittir. Bir çatı üzerine monte edilmiş çizici ayaklardan ibarettir.
Değişik ayak sayısına sahip çizeller vardır. İş verimleri pulluğa nazaran çok yüksektir. Bu bakımdan toprak işlemede maliyeti düşürürler ve zamandan tasarruf sağlarlar.
3. DİPKAZANLAR
Bazı toprak ve iklim şartlarında her yıl aynı derinlikte işlenen toprak katının hemen altında kalınlığı 8-10 cm. ye varan su geçirmez sert bir tabaka oluşur. Taban taşı denilen bu tabakanın oluşmasıyla toprakta suyun, alt katmanlarına sızması zorlaşır ve bitkinin kök gelişimini engeller. Dolayısıyla toprağa düşen yağmur ve kar sularının toprağın alt katlarında süzülmesini zorlaştırarak suyun toprak yüzeyinden akıp gitmesine ve erozyona sebep olur. Bu nedenle taban taşının belirli aralıklarla kırılması gerekir. Bu iş dipkazan denilen özel gövdeli pulluklarla yapılır.
Bu aletin işleyici gövdesi dik ve sağlam bir payandaya bağlı kama biçiminde bir uç demirinden oluşur. Aletin iş genişliği sert tabakayı (taban taşını) kıracak şekilde olmalıdır. Bunu sağlamak için önceden sert tabakanın derinliği tespit edilmelidir. Dipkazan; belirli aralıklarla çekilmesi gerekiyorsa bir yönde çekildikten sonra, ikinci olarak önce çekilen doğrultunun dikine ve belirli aralıklarla çekilmelidir. Killi ağır topraklarda dipkazanın uç demirinin arkasına; gülle şeklinde yada silindir biçiminde bir parça bağlanarak toprak içerisinde hem sert tabakanın daha iyi patlatılması hem de belli bir derinlikte bu parçanın geçtiği yerde boşluklar oluşturularak toprağın havalandırılması ve suyun toprakta hareketi kolaylaştırılmış olur.
Dipkazanın gövdesi değişik tiplerde olabilir. Bunların sabit ya da titreşimli olarak çalışan tipleri mevcuttur. Titreşimli olarak çalışanlar traktörün kuyruk milinden hareketle çalıştırılırlar. Sabit olanlar ise traktör arkasında belli bir derinlikte Toprağa batacak şekilde çekilerek çalıştırılmalıdır. Traktörün hidrolik sistemi, dipkazanla çalışırken, mutlaka çeki kontrol konumunda olmalı, dipkazanla çalışırken ön ağırlıklar takılmalıdır.
yayılmasına uygun bir ORTAM hazırlanması da gerekmektedir.
Resim 31 :Taban taşı oluşmuş bir toprağın kesiti Kültür bitkilerinin büyümesi, olgunlaşması ve meyve verebilmesi için toprağın elverişli olması gerekir. Toprağı elverişli bir hale getirebilmek ise uygun bir TOPRAK İŞLEME ile mümkündür.
Resim 32 : Toprak işlemenin amaçlarını özetleyecek olursak; Tohum yatağını hazırlamak, style='LINE-HEIGHT: 150%; mso-bidi-font-size: 10.0pt; mso-bidi-font-family: Times New Roman'>Yabancı ot kontrolünü yapmak Toprak yüzeyindeki bitki artıkları, anız ve ahır gübresinin gömülmesini sağlamak, Tarlayı sulamaya hazırlamak ve erozyonu kontrol etmektir. Bu amaçları gerçekleştirebilmek için değişik yapıda birçok TOPRAK İŞLEME ALETİ geliştirilmiştir. Toprak işleme aletlerini şöyle sınıflandırabiliriz;
1. Sınıf Toprak İşleme Aletleri 2. Sınıf Toprak İşleme Aletleri Alet
Kombinasyonları
-Pulluklar
-Çizeller
-Dip kazanlar
-Kültüvatörler
-Tırmıklar
-Toprak frezeleri
-Merdaneler
-Diğer aletler
I. BİRİNCİ SINIF TOPRAK İŞLEME ALETLERİ
1. PULLUKLAR
Toprak işlemede en yaygın kullanılan alet pulluklardır. Pulluklar toprağı parçalar çevirerek devirir, gevşetir anız ve yabancı otları toprağa gömer.
Ülkemizde en çok kullanılanlar askılı pulluklardır. Bunları sıra ile inceleyelim.
ASKILI PULLUKLAR
Traktör hidrolik kollarına bağlanıp, askıda tutularak çekilen pulluklara askılı pulluklar denir.
ASKILI PULLUKLARIN FAYDALARI
Pulluk traktörün arkasına bağlandığı için patinaj önlenir, çeki gücü artar.
Taşınmaları kolaydır, havada taşındıkları için az aşınırlar.
Traktöre kısa bağlandığından sürümde dönüş kolaylaşır, yastık başları kısa olur.
Traktör iş verimini arttırır, zamandan kazandırır
Çekili pulluklardaki bir çok parça bunlarda yoktur.
ASKILI PULLUKLARIN ÇEŞİTLERİ
A-Kulaklı pulluklar
B-Döner kulaklı pulluklar
C-Diskli pulluklar
A-KULAKLI PULLUKLAR
Askılı pulluklar içerisinde en çok kullanılan kulaklı pulluklardır. Gövde ve sokların sayısı bir ile yirmi arasında değişir.
Resim 33 : Dört soklu kulaklı bir pulluk
Esas parçaları:
Bağlama kafası, çatı, çapraz mil, muylular, gövde ve uç demiri.
Yardımcı Parçaları:
Ön gövdecik, köşe kesen, gübre gömücü, taş sigortası, kulak uzantısı
Resim 34 : Kulaklı pullukların toprağı işleyişi
PULLUKTAKİ ÖLÇÜLER
Pulluk parçalarından uç demirinin bağlanması çok önemlidir.
Bu bağlantıda iki pay vardır.
1. Alt kavrama payı
2. Yan kavrama payı
Düz bir yerde uç demirinin ucu ile taban demirinin arasındaki boşluğa alt kavrama payı denir. Alt kavrama payı az olursa pulluk toprağa batmaz, çok olursa pulluk toprağa dalmaya çalışır, derinlik ayarı güçleşir ve traktör zorlanır.
Pulluk gövdesi yan olarak düz bir yere konduğunda uç demiri ucunun taban demirinden işlenmemiş tarafa doğru biraz çıkıntılı bağlandığı görülür. Bu boşluğa yan kavrama payı denir.
Pulluğa yön verir ve dengeli çalışmasını sağlar.
Yan kavrama az olursa pulluk sürülmüş tarafa kaçar. Çok olursa, işlenmemiş tarafa kaçar.
Kulaklı Pulluklarda Aranılacak Özellikler
-Bağlantı yerlerinde boşluk olmamalıdır.
-Pulluğun boyu kısa olmalıdır.
-Çapraz mil ve muylular ayarlanabilir olmalıdır.
-Bağlama kafası yüksek ve üzerinde 3-5 bağlama deliği bulunmalıdır.
-Büyük ve çekilir pulluklarda son gövdede destek tekeri bulunmalıdır.
-Pulluktaki tüm ölçüler standartlara uygun olmalıdır.
Pulluğun Traktöre Bağlanması ve Sökülmesi
Pulluk traktöre bağlanırken önce ayarsız alt kol, sonra ayarlı kol, daha sonra üst bağlantı kolu bağlanır. Sökülürken ise bu işlemin tersi yapılır.
PULLUK AYARLARI
Atölye Ayarı:
Tarlaya gitmeden önce yapılması gereken ayardır.
Traktör çalıştırılır, pulluk kaldırılıp düz bir yere çekilir ve yere bırakılır bu durumda çok az ileri çekilir. Yan bağlantı kolları tekerleklerden eşit uzaklıkta ve tekerleğe değmeyecek şekilde ayarlanır.
-Birinci gövdenin taban demiri ile ikinci gövdenin uç demiri arası ölçülür.
-Traktör sağ arka tekerinin iç kenarından arkaya düz bir çizgi çizilir veya bu düzgün bir çıta da olabilir.
-Birinci gövdenin uç demiri ucu ile traktör sağ arka tekeri arası mesafenin; Birinci gövdenin taban demiri ile ikinci gövdenin uç demiri ucu arasında kalan mesafeden beş parmak kadar fazla olması sağlanır. Bu iş daha önce cıvataları gevşetilen aks mili bu ölçüye göre, sağa, sola kaydırılarak yapılır ve cıvatalar tekrar sıkıştırılır. Bu şekilde yapılan ayardan sonra traktör tekerleği tarlada çizi duvarını tırmalamaz ve dolayısıyla lastik daha az aşınır.
-Tarlaya giderken traktörün her iki yan tespit zincirleri gerdirilir. Daha sonra pulluk kaldırılarak, hidrolik düzen yolda taşıma durumuna getirilir. Tarlaya fazla sarsmadan ve çok hızlı olmamak üzere gidilir.
Tarla Ayarı:
-Tarlada, traktörün üzerindeki yol kilidi açılır.
-Pulluk yere indirilir.
-Traktörün hidrolik sistemi çeki durumuna alınır.
-Yan gerdirme zincirleri gevşetilir. Gevşetme alt bağlantı kolları tekerleklere 4-5 parmak kalıncaya kadar devam etmeli ve tekerlekler bağlantı kollarına değmemelidir.
-Pullukla ilk çizgi açılıp arka sağ tekerlek pulluk çizgisine girince pulluğun sağ-sol paralellik ayarı, ayarlı askı kollarından yapılır.
-Ön arka paralellik ayarı; pulluğun çatısı tarla düzeyinde ön ve arkada paralel olmalıdır. yani pulluk yere tam oturmalıdır. Bu ayar üst bağlantı kolundan yapılır.
-Derinlik ayarı; derinlik ayarı ikinci çizgiden sonra belirli bir gazda ve hızda yapılmalıdır. Derinlik ayarı hidrolik indirme kolu ile yapılır. İstenilen derinlik bulununca, hidrolik kolu tespit kelebeği ile belirlenir ve sabitleştirilir. Derinlik ayarı üst bağlantı kolu ile yapılmalıdır. Üst bağlantı kolu, pulluk çizide iken yere paralel veya traktöre doğru biraz eğik olmalıdır.
B-DÖNER KULAKLI PULLUKLAR
Aynı çiziden gidip gelerek düz sürüm yapan pulluklara döner kulaklı pulluklar denir.
Resim 35 : Döner kulaklı pulluklar
Özellikleri;
1. Düz sürüm yaptıklarından tarla yüzeyi düzgün bir şekilde sürülür.
2. Erozyon engellenir.
3. Dönüşlerde kısalıktan dolayı yakıt ve zaman tasarrufu sağlanır.
Döner Kulaklı Pullukların Ayarı: Normal kulaklı pulluklarda olduğu gibidir.
C-DİSKLİ PULLUKLAR
İyi Yönleri:
Toprakta dönerek çalıştıkları için engellere takılmazlar.
Kesme işlemini diskin çevresi yapar, disk dönerken kendi kendine bilenir.
Diskler bombeli olduğu için darbelere karşı daha çok dayanırlar.
Diğer pulluklarda uç demiri kör ise taban sertliği yapar. Diskli pulluklarda bu söz konusu değildir.
Sakıncalı Yönleri:
Kulaklı pullukta olduğu gibi iyi bir devirme ve kapama yapamaz.
Toprağı şerit halinde bıraktığı için ağır ve yaş toprakları iyi parçalayamaz.
Kendi kendine toprağa batar. Derinlik arttırmak için üzerine ağırlık bağlanmalıdır.
Çizi tabanı dalgalı olur.
Resim 36 : Üç gövdeli diskli bir pulluk
Ayarları
Derinlik ayarı, hidrolik kumanda kolundan yapılabildiği gibi üst bağlantı kolu uzatıp kısaltılarak da yapılabilir.
İş genişliği ayarı, arka çizi tekerinin sağa-sola alınması ile gerçekleştirilir. Sağa alınırsa geniş, sola alınırsa dar sürüm yapılır.
Ayrıca, diskin durumundan dolayı sahip olduğu açı ile gidiş yönüne göre sahip olduğu açı alet üzerinde değiştirilerek toprağın parçalanması artırılıp azaltılabilir.
Pullukların Bakımı
Diğer ekipmanlar gibi pulluklarda, kapalı bir yerde korunmalıdır. Açıkta güneş altında veya kapalı nemli yerlere konulmamalıdır. Bir tahta veya takoz üzerine alınmalıdır.
İş mevsimi dışında uç demiri, kulak, taban demiri ve aks başları paslanmaya karşı muhakkak greslenmelidir.
Uç demiri ile ökçe demiri aşınmışsa yenileriyle değiştirilmelidir.
Gevşemiş cıvatalar, yaylı rondela konarak sıkılmalı ve eğilmiş çatı araları doğrultulmalıdır.
Pulluklarla İlgili Önemli Tavsiyeler
Alınacak pulluk traktörünüze uygun olmalıdır. Bunu biraz daha açıklarsak;
Traktörünüzün beygir gücüne göre pulluk 2-3 veya 4 soklu olmalıdır. Pulluğu traktör rahatlıkla zorlanmadan istenilen hızda çekebilmelidir.
Pulluk ölçüleri traktör iz genişliğine ve hidrolik düzenine uygun olmalı, hidrolik kolayca kaldırılıp, indirilmelidir.
Pulluk yapı itibariyle sağlam, bilhassa ön aks mili ve işleyici parçalardan uç demiri ve kulak, sertleştirilmiş çelikten olmalıdır.
Pulluğun üst bağlantısında 2-5 delik olmalıdır. Tek delik pullukları traktörün hidroliği iyi kumanda edemez. Bu sebeple düzgün ve eşit derinlikte sürüm yapılmaz. Hatta sürümde güç ve yakıt sarfiyatı da artar.
Pullukta işleyici gövde yani kulak şekli çalışacağı toprağın yapısına, cinsine, yapılan ziraat çeşidine uygun olmalıdır. Hiç olmazsa çevrede imal edilen ve çevre şartlarına göre uygun olanı tecrübe ile tespit edilmiş olmalıdır. Bunun içinde özel durumlar dışında yarı bükük veya orta dik kulak tipinde pulluk satın alınmalıdır.
Pulluğun bir gövdedeki iş genişliği, traktörün arka tekerlek taban genişliğine uygun olmalıdır.
Sürüm Şekilleri ve Sürüm Tekniği
Kulaklı pulluklarla yapılan sürümlere tahtavari sürüm denilmektedir. Bu sürüm şeklinde iki değişik yöntem uygulanır.
- Birincisi balık sırtı sürüm şeklidir. İkincisi ise açık çizi sürüm şeklidir.
Balık sırtı sürüm şeklinde ilk çizgi tarlanın ortasından açılır ve parsel başlarında hep sağa dönülerek sürüme devam edilir. Sürüm bitişinde parselin ortasındaki ilk iki toprak şeridinin üst üste binmesinden dolayı balık sırtı biçiminde boydan boya bir tümsek meydana gelir.
- Açık çizi yönteminde ise ilk çizi parselin kenarından açılarak parsel başlarında daima sola dönülürse sonunda parselin ortasında kanal biçiminde açık bir çizi kalır.
- Kulaklı pulluklarda sürüm yapıldığında balık sırtı yönteminde tarlanın ortasında bir tümsek, açık çizi yönteminde ise tarlanın ortasında bir kanal meydana gelmektedir. Bu iki yöntemin sakıncalı yönlerini bir tarafa bırakıp iyi olan yönlerini birleştirmek suretiyle şu şekilde bir sürüm şekli uygulanabilir.
- Bu tekniğe göre orta boy tarlalar için en uygun parsel genişliği 60-70 adım (40 metre), büyük tarlalar için 110-120 adım (80 metre) kadar alınmalıdır.
- Sürüme başlamadan önce tarlada traktörün döneceği kadar yastık başı bırakılmalıdır.
Başlangıç çizgisinin açılması:
Traktör gergi zincirleri gergin olarak parsele girilir. Birinci gidişte pulluk yaklaşık beş parmak derinlikte sürüm yapabilecek şekilde üst bağlantı kolu uzatılır ve pulluk sola yatırılır. (Arka gövde ile sürüm yapılır). Birinci gidişten sonra sola dönülerek traktörün sol arka tekeri daha önce açılan çizide olmak üzere aynı ayarla geri dönülür. Meydana gelen kanal her yerde eşit derinlikte ve yaklaşık bir adım genişlikte olacaktır. Daha sonra bu başlangıç çizisi ikinci turda kapatılacaktır. Bunun için üst bağlantı kolu kısaltılır. Pulluk gövdesi tam yere paralel olmayacak şekilde biraz düzeltilir. Arka gövdenin sürüm derinliği yaklaşık on parmak kadar olmalıdır. Dönüşte ilk açılan kanal tamamen kapatılacaktır. Derinlik aynıdır. Bundan sonra istenilen derinliğe göre bu ayarla üçüncü kez gidilip dönülebilir. İstediğimiz toprak işleme derinliği elde edildiğinde pulluğun tüm ayarları yapılmalıdır.
Son çizinin bitirilmesi:
Tarlanın ya da parselin bitimine iki veya üç tur kaldığı zaman, sürüm derinliği bitişe doğru giderek azaltılır. Bu sırada başlangıç çizisinin açılmasının tersi olarak pulluk sağa yatırılarak sürüme devam edilir. Bitişten önceki gidişte derinlik sürüm derinliğinin yarısına kadar azaltılmalıdır.
Toprağın pullukla işlenmesinde dikkat edilmesi gereken önemli hususlar;
Son yıllarda tarımda yapılan araştırmalar göstermiştir ki; toprağı çok miktarda işlemek hem toprak açısından iyi neticeler vermemekte hem de ürün maliyetini artırmaktadır. O halde toprağın gereğinden fazla işlenmesi yanlıştır.
Ülkemiz çiftçilerinde eskiden beri süregelen yanlış bir intiba vardır. Toprağı ne kadar çok sürersen o kadar verim artar diye. Hatta çiftçilerimiz aralarında toprak işleme ile ilgili sohbetlerinde; tarlayı ikiledim, üçledim gibi ifadelerle yaptıkları sürüm sayılarını birbirlerine övünerek anlatırlardı.
Oysa artık yapılan bilimsel çalışmalar göstermektedir ki toprağı çok miktarda işlemek, çok fazla sürmek, hem toprağın verimliliği bakımından hem de ürün maliyeti bakımından zararlıdır.
Ülkemiz çiftçilerinin dünya piyasalarında rekabet edebilmeleri için ürün maliyetini düşürmeleri gerekmektedir. Bunun yolu da geleneksel tarımdan teknik tarıma geçmekle mümkündür. Toprak gereği kadar işlenmeli, fazla işlemeden kaçınmalıdır.
Sonuç olarak pulluğumuzu yerinde, zamanında ve yeteri kadar kullanmalıyız.
2. ÇİZELLER
Son yıllarda ülkemizde çok kullanılmaya başlanmışlardır. Toprağı devirmeden işlerler. Toprağı derin olarak çizdikleri için aynı zamanda dipkazanın görevini de yapmış olurlar. Bunun yanısıra pulluk kullanımını iyice azaltmışlardır. Çiftçilerimiz tarafından üç bacak, yedi bacak gibi ayak sayıları ile adlandırılırlar.
Resim 37 : Yedi ayaklı bir çizel
Özellikle pamuk yerlerinin hazırlanmasında çok kullanılmaktadırlar. Pulluğun kullanılmasını büyük ölçüde azaltmışlardır. Yapıları basittir. Bir çatı üzerine monte edilmiş çizici ayaklardan ibarettir.
Değişik ayak sayısına sahip çizeller vardır. İş verimleri pulluğa nazaran çok yüksektir. Bu bakımdan toprak işlemede maliyeti düşürürler ve zamandan tasarruf sağlarlar.
3. DİPKAZANLAR
Bazı toprak ve iklim şartlarında her yıl aynı derinlikte işlenen toprak katının hemen altında kalınlığı 8-10 cm. ye varan su geçirmez sert bir tabaka oluşur. Taban taşı denilen bu tabakanın oluşmasıyla toprakta suyun, alt katmanlarına sızması zorlaşır ve bitkinin kök gelişimini engeller. Dolayısıyla toprağa düşen yağmur ve kar sularının toprağın alt katlarında süzülmesini zorlaştırarak suyun toprak yüzeyinden akıp gitmesine ve erozyona sebep olur. Bu nedenle taban taşının belirli aralıklarla kırılması gerekir. Bu iş dipkazan denilen özel gövdeli pulluklarla yapılır.
Bu aletin işleyici gövdesi dik ve sağlam bir payandaya bağlı kama biçiminde bir uç demirinden oluşur. Aletin iş genişliği sert tabakayı (taban taşını) kıracak şekilde olmalıdır. Bunu sağlamak için önceden sert tabakanın derinliği tespit edilmelidir. Dipkazan; belirli aralıklarla çekilmesi gerekiyorsa bir yönde çekildikten sonra, ikinci olarak önce çekilen doğrultunun dikine ve belirli aralıklarla çekilmelidir. Killi ağır topraklarda dipkazanın uç demirinin arkasına; gülle şeklinde yada silindir biçiminde bir parça bağlanarak toprak içerisinde hem sert tabakanın daha iyi patlatılması hem de belli bir derinlikte bu parçanın geçtiği yerde boşluklar oluşturularak toprağın havalandırılması ve suyun toprakta hareketi kolaylaştırılmış olur.
Dipkazanın gövdesi değişik tiplerde olabilir. Bunların sabit ya da titreşimli olarak çalışan tipleri mevcuttur. Titreşimli olarak çalışanlar traktörün kuyruk milinden hareketle çalıştırılırlar. Sabit olanlar ise traktör arkasında belli bir derinlikte Toprağa batacak şekilde çekilerek çalıştırılmalıdır. Traktörün hidrolik sistemi, dipkazanla çalışırken, mutlaka çeki kontrol konumunda olmalı, dipkazanla çalışırken ön ağırlıklar takılmalıdır.
