Kumpas nedir ve kullanımı çeşitleri vs.
Kumpas, ebatların uzunluk, dış çap, iç çap, derinlik ve yükseklik gibi değerlerin "mm" veya "inç" cinsinden 0.01 mm hassasiyetle ölçümünde kullanılan mekanik ölçüm aletidir. İhtiyaç duyulan alana göre farklı şekil ve boyutlarda yapılır.
Kumpaslar paslanmaz çelikten üretilirler. Cetvel ve verniyer (sürgü) kısmından meydana gelir. Sertleştirilip taşlama işlemi yapıldıktan ince bir tabaka ile kaplanır. Bu işlemden sonra hassas markalama ile bölüntüler işaretlenir ve işaretlenen bölüntüler asitle işlenerek derinleşmesi sağlanır.
Kumpaslarda alt kısımdaki bölüntüler mm, üst kısımdaki bölüntüler inç birimini göstermektedir. Milimetrik kısımda iki çizgi arası mesafe 1 mm gösterirken, inç kısmındaki iki çizgi arası mesafe 1/16'' (yani bir parmak mesafenin 16 eşit parçaya bölünmesi) gösterir.
Kumpaslar ölçü sistemlerine ve kullanım amaçlarına göre iki başlık altında incelenebilir.
1- Ölçü Sistemlerine Göre
Metrik Kumpaslar: metrik sisteme göre yapılan bu kumpaslarla milimetre cinsinden ölçüm yapılır. 1/10, 1/20 ve 1/50 mm ölçüm hassasiyetine sahiptir.
Parmak (inç) Kumpaslar: Inch sistemine göre yapılan bu kumpaslar inç cinsinden ölçüm yaparlar. 1/128'', 1/64'', 0.001'' ölçüm hassasiyetine sahiptir. (1 inç=2.54 cm)
2- Kullanım Amaçlarına Göre
-Sürgülü (Verniyerli),
-İç ve dış çap
-Saatli
-Derinlik
- Dijital
- Modül kumpasları
Kumpas temel parçaları aşağıdaki görselde görüldüğü gibidir.
Kumpas Kullanırken Dikkat Edilecek Hususlar:
1- İlk olarak kumpasın çeneleri temizlenmelidir.
2- Ölçüm sırasında kumpasın ağızları ile iş parçasına baskı yapılmamalıdır.
3- Okuma esnasında kumpasa dik bakılmalıdır.
4- İş parçaları hareket halindeyken ölçülmemelidir.
5- Ölçme esnasında mıknatıslanma olmamasına dikkat edilmelidir.
Kumpas Nasıl Okunur?
1/10 mm Hassasiyetli Kumpas: Kumpasın ana cetveli üzerinde iki çizgi arası mesafe 1 mm dir. Cetvel üzerindeki 9 mm kısım verniyer üzerinde 10 eşit parçaya bölünmüştür. Yani iki çizgi arasındaki mesafe 0.9 mmdir. Bu değer ana cetvelin iki çizgi arasındaki mesafeden çıkarılırsa kumpasın hassasiyeti bulunmuş olur. Tam sayı değerleri dışında 0,1-0,2-0,3-0,4-0,5-0,6-0,7-0,8-0,9 mm gibi değerler ölçülebilir.
Cetvel üzerinde iki çizgi arası mesafe: 1 mm
Verniyer üzerinde iki çizgi arası mesafe: 9/10=0.9 mm
Kumpasın hassasiyeti: 1-0.9=0.1 mm
1/20 mm Hassasiyetli Kumpas: Cetvel üzerindeki 19 milimetrelik kısın verniyer üzerinde 20 eşit parçaya bölünmüş ve iki çizgi arası mesafe 0.95 mm dir. Kumpas hassasiyeti 0.05 mm olarak bulunur. 0,05-0,1-0,15-0,4-0,45 mm gibi değerler ölçülür.
1/50 mm Hassasiyetli Kumpas: Cetvel üzeri 49 milimetrelik kısım verniyer üzerinde 50 eşit parçaya bölünmüştür. Hassasiyet değeri 0.02 mm dir. 0,02-0,04-0,1-0,16-0,42-0,46 mm gibi değerler ölçülebilir.
Kumpasların birden fazla çeşidinin olmasına rağmen tüm kumpasların çalışma ve okuma mantıkları hemen hemen aynıdır. Kumpaslar metrik anlamda kendi kapasitesine yetecek tüm parçaların ölçülerini kolay ve rahat bir biçimde ölçebilmektedirler.
Kaynak:Mühendislik ve Teknoloji
İşimize çok yaracağını düşündüğüm.
Umarım faydalı olur.
Son düzenleme:
