Tarım ve Orman Bakanlığı'nın her ay rapor olarak yayınladığı 9 tarım ürünü aynı zamanda pandemi sürecinde en çok talep edilen ürünler. Raporlara da yansıdığı gibi bazı ürünlerde Türkiye kendine yeterli bazılarında değil. Sadece bu 9 üründe değil, daha birçok üründe doğru politikalarla bırakın kendine yeterliliği, Türkiye büyük oranda ihracat yapabilir.
Yazar
Ali Ekber Yıldırım
-
7:17 | 24 Kasım 2020
Tarımda en çok gündeme gelen tarım ürünleriyle ilgili Tarım ve Orman Bakanlığı Bitkisel Üretim Genel Müdürlüğü Tarım Havzaları Daire Başkanlığı her ay raporlar yayınlıyor.
Ürün Masaları adıyla mısır, buğday, pamuk, ayçiçeği, nohut, mercimek, kuru fasulye, patates ve kuru soğanda dünya piyasalarında ve Türkiye’de yaşanan gelişmeler paylaşılıyor.
Kasım ayı raporlarına yansıyan 9 ürünle ilgili güncel gelişmeler özetle şöyle:
Toprak Mahsulleri Ofisi, Mayıs ayı başında ekmeklik buğday alım fiyatını ton başına 1650 lira, makarnalık buğday alım fiyatını ise 1800 lira açıklamıştı. Toprak Mahsulleri Ofisi Günlük Piyasa ve Borsa Fiyatları Bültenine göre; 12.11.2020 tarihinde yurt içi ekmeklik buğday piyasa fiyatı 2.223 TL/ton (285 dolar /ton) oldu. Rus ekmeklik buğday fiyatı ise 255 dolar/ton oldu. Aynı tarihte makarnalık buğday piyasa fiyatı ise, 2.495 TL/ton (320 dolar/ton).
2019 yılında 9.8 milyon ton buğday 2,3 milyar dolar karşılığında ithal edildi. Buna karşılık 7.5 milyon buğday karşılığı buğday mamulleri (un, makarna, bulgur, irmik ve bisküvi) ihracatı gerçekleştirilerek 2.9 milyar dolarlık ihracat geliri elde edildi. Net 600 milyon dolar dış ticaret fazlası elde edildi.
Bu yılın ilk 9 ayında 6.8 milyon ton ve 1.6 milyar dolar karşılığında buğday ithalatı gerçekleşmiş olmasına karşın 5.6 milyon ton ve 2.1 milyar dolarlık buğday karşılığı mamul madde ihracatı gerçekleştirilerek net 500 milyon dolar dış ticaret fazlası elde edildi.
Yüksek yurt içi ve dışı fiyatların 2021 yılı buğday ekiliş alanlarına olumlu yansıyacağı, arpa alanlarından buğday alanlarına doğru bir yönelim gözleniyor. 2020/2021 üretim sezonu ekilişleri için tohumluk satışlarının geçen yılın üzerinde olduğu gözlemlendi.
Türkiye mısır üretimi 2015 yılında 6.4 milyon ton iken 2019 yılında 6 milyon ton olarak gerçekleşti. 2020 yılı Türkiye İstatistik Kurumu ikinci tahminine göre, 6.5 milyon ton ile rekor mısır üretimi bekleniyor.
2019 yılı ilk dokuz ayında 2.9 milyon ton olan mısır ithalatı, 2020’nin aynı döneminde yüzde 35 düşüşle 1.88 milyon ton olarak gerçekleşti.
Dünya lif pamuk ithalatının 2020/2021 üretim sezonunda 9,3 milyon ton seviyelerinde olacağı, dünya ithalatında en büyük payı Çin’in (%23) alacağı tahmin ediliyor. Çin’i sırasıyla Bangladeş, Vietnam, Türkiye ve Pakistan izlemektedir. İhracatta ise, ilk sırayı 3.1 milyon ton (%33) ile ABD’nin alacağı tahmin edilmektedir.
Türkiye’nin 2019 yılında 2.2 milyon ton olan kütlü pamuk üretiminin, 2020’de 1.9 milyon ton tahmin ediliyor. 2019 yılı Ocak-Eylül döneminde 715 bin ton olan pamuk ithalatı 2020 yılı Ocak-Eylül döneminde 799 bin ton olarak gerçekleşti. Aynı dönemde 13.2 milyar dolar olan Türkiye hazır giyim ve konfeksiyon ihracatı 2020 yılı Ocak-Eylül döneminde 12.1 milyar dolar olarak gerçekleşti.
Türkiye’nin ayçiçeği tohumu ithalatı 2016 yılında 382 bin ton ve 263 bin dolar iken 2019 yılında 1.1 milyon ton ve 516 bin dolar olarak gerçekleşti.
2019 yılının ilk dokuz ayında 962 bin ton olarak gerçekleşen ayçiçeği tohumu ithalatı, 2020 yılının ilk dokuz ayında toplam 905 bin ton oldu.
Geçen yıl ithalat ağırlıklı olarak Moldova, Romanya ve Rusya’dan yapılırken, bu yıl, Rusya, Bulgaristan, Çin, Romanya ve Moldova ön plana çıktı.
Ağustos ayında yurtdışında tonu 390 dolar olan ayçiçeği tohumu Eylül’de 476 $/tona, Ekim ayında ise 530 $/tona yükseldi. 23 Kasım itibariyle 640-650 dolar oldu.
Türkiye kuru fasulye üretimi 2019 yılına göre yaklaşık yüzde 24 artışla 2020’de 278 bin ton olarak bekleniyor.
Türkiye İstatistik Kurumu 2018/2019 pazarlama yılı verilerine göre kuru fasulyede yeterlilik oranı yüzde 72, tüketim 285 bin ton, kişi başı tüketim ise yıllık 3.5 kilo.
Yıllar bazında kuru fasulye dış ticaret rakamları incelendiğinde; 40 bin tonu bulan ithalat 2019 yılında 27 bin tona geriledi. 2019 yılı ilk dokuz aylık ithalat miktarı 20,5 bin ton, ihracat miktarı 4 bin ton olurken bu yıl aynı dönemde ithalat 17 bin tona gerilerken ihracat 4 bin 500 ton olarak gerçekleşti.
2019 yılı ithalat miktarı 13 bin 236 ton ile 12.7 milyon dolar iken, ihracat miktarı ise 127 bin ton ile 76.2 milyon dolara ulaştı. 2019 yılının ilk dokuz aylık nohut ithalatı 9.5 bin ton, ihracatı 90 bin ton olurken, 2020’nin aynı döneminde ithalat 16 bin ton, ihracat 104 bin ton oldu.
Geçen yıl ilk dokuz ayda mercimek ithalatı 205 bin ton, ihracatı ise 174 bin ton iken 2020 yılı aynı dönemdeki ithalat 375 bin ton, ihracat ise 257 bin ton olarak gerçekleşti.
Ekim 2020 itibariyle, Amerika’da 1 ton patatesin fiyatı 840 dolar, Fransa’da 410, İtalya’da 400, Almanya ve Hindistan’da 380, Rusya’da 261, Çin’de 230, Polonya’da 120, Mısır’da 130, Türkiye’de 100 dolar.
Patateste olduğu gibi kuru soğanda da en ucuz fiyat Türkiye’de. Ekim ayı toptan kuru soğan fiyatlarına bakıldığında, Amerika’da ton başına 730 dolar, Fransa 430, Hindistan 380, Çin 330, Hollanda ve Rusya 180, Türkiye’de 140 dolar.
Dünya 2018 yılı kuru soğan üretimi yaklaşık 97 milyon ton. Türkiye, üretiminin 2020’de geçen yıla göre yüzde 3.6 artışla 2 milyon 280 bin ton olması bekleniyor.
Özetle, çok kısa bir özetini verdiğimiz 9 tarım ürünü aynı zamanda pandemi sürecinde en çok talep edilen ürünler. Raporlara da yansıdığı gibi bazı ürünlerde Türkiye kendine yeterli bazılarında değil. Sadece bu 9 üründe değil, daha birçok üründe doğru politikalarla bırakın kendine yeterliliği, Türkiye büyük oranda ihracat yapabilir. Yeter ki sahip olduğumuz potansiyeli değerlendirelim.
Yazar
Ali Ekber Yıldırım
-
7:17 | 24 Kasım 2020
Tarımda en çok gündeme gelen tarım ürünleriyle ilgili Tarım ve Orman Bakanlığı Bitkisel Üretim Genel Müdürlüğü Tarım Havzaları Daire Başkanlığı her ay raporlar yayınlıyor.
Ürün Masaları adıyla mısır, buğday, pamuk, ayçiçeği, nohut, mercimek, kuru fasulye, patates ve kuru soğanda dünya piyasalarında ve Türkiye’de yaşanan gelişmeler paylaşılıyor.
Kasım ayı raporlarına yansıyan 9 ürünle ilgili güncel gelişmeler özetle şöyle:
Buğdayda üretim ve fiyat arttı
Türkiye’nin 2019 yılında 19 milyon ton olan buğday üretimi, 2020 yılı Türkiye İstatistik Kurumu ikinci tahminine göre yüzde 7.9’luk artışla 20 milyon 500 bin ton olacağı tahmin ediliyor.Toprak Mahsulleri Ofisi, Mayıs ayı başında ekmeklik buğday alım fiyatını ton başına 1650 lira, makarnalık buğday alım fiyatını ise 1800 lira açıklamıştı. Toprak Mahsulleri Ofisi Günlük Piyasa ve Borsa Fiyatları Bültenine göre; 12.11.2020 tarihinde yurt içi ekmeklik buğday piyasa fiyatı 2.223 TL/ton (285 dolar /ton) oldu. Rus ekmeklik buğday fiyatı ise 255 dolar/ton oldu. Aynı tarihte makarnalık buğday piyasa fiyatı ise, 2.495 TL/ton (320 dolar/ton).
2019 yılında 9.8 milyon ton buğday 2,3 milyar dolar karşılığında ithal edildi. Buna karşılık 7.5 milyon buğday karşılığı buğday mamulleri (un, makarna, bulgur, irmik ve bisküvi) ihracatı gerçekleştirilerek 2.9 milyar dolarlık ihracat geliri elde edildi. Net 600 milyon dolar dış ticaret fazlası elde edildi.
Bu yılın ilk 9 ayında 6.8 milyon ton ve 1.6 milyar dolar karşılığında buğday ithalatı gerçekleşmiş olmasına karşın 5.6 milyon ton ve 2.1 milyar dolarlık buğday karşılığı mamul madde ihracatı gerçekleştirilerek net 500 milyon dolar dış ticaret fazlası elde edildi.
Yüksek yurt içi ve dışı fiyatların 2021 yılı buğday ekiliş alanlarına olumlu yansıyacağı, arpa alanlarından buğday alanlarına doğru bir yönelim gözleniyor. 2020/2021 üretim sezonu ekilişleri için tohumluk satışlarının geçen yılın üzerinde olduğu gözlemlendi.
Mısırda 6.5 milyon tonluk rekor
Mısırda dünya genelinde Eylül ayından bu yana ihracat tekliflerinde keskin bir yükselme yaşandı. Amerika Birleşik Devletleri ihracat teklifleri ton başına 28 dolar artışla 209 dolar /tona yükseldi. 3 Kasım 2020 tarihli TMO Günlük Bültenine göre yurt dışı fiyatları ABD 3YC (ABD Körfezi) 217 $/ton, Arjantin (Up River) 222 $/ton ve Ukrayna mısırı 236 $/ton oldu.Türkiye mısır üretimi 2015 yılında 6.4 milyon ton iken 2019 yılında 6 milyon ton olarak gerçekleşti. 2020 yılı Türkiye İstatistik Kurumu ikinci tahminine göre, 6.5 milyon ton ile rekor mısır üretimi bekleniyor.
2019 yılı ilk dokuz ayında 2.9 milyon ton olan mısır ithalatı, 2020’nin aynı döneminde yüzde 35 düşüşle 1.88 milyon ton olarak gerçekleşti.
Pamukta üretim azalınca ithalat artıyor
Amerika Birleşik Devletleri, Brezilya, Pakistan ve Batı Afrika’daki pamuk rekoltesindeki düşüşle dünya pamuk üretiminde yüzde 5 düşüş bekleniyor.Dünya lif pamuk ithalatının 2020/2021 üretim sezonunda 9,3 milyon ton seviyelerinde olacağı, dünya ithalatında en büyük payı Çin’in (%23) alacağı tahmin ediliyor. Çin’i sırasıyla Bangladeş, Vietnam, Türkiye ve Pakistan izlemektedir. İhracatta ise, ilk sırayı 3.1 milyon ton (%33) ile ABD’nin alacağı tahmin edilmektedir.
Türkiye’nin 2019 yılında 2.2 milyon ton olan kütlü pamuk üretiminin, 2020’de 1.9 milyon ton tahmin ediliyor. 2019 yılı Ocak-Eylül döneminde 715 bin ton olan pamuk ithalatı 2020 yılı Ocak-Eylül döneminde 799 bin ton olarak gerçekleşti. Aynı dönemde 13.2 milyar dolar olan Türkiye hazır giyim ve konfeksiyon ihracatı 2020 yılı Ocak-Eylül döneminde 12.1 milyar dolar olarak gerçekleşti.
Ayçiçeği ithalatında açık ara dünya lideriyiz
Dünya ayçiçeği ithalatında Türkiye, yüzde 37 pay ile açık ara dünya lideri. İkinci sıradaki Avrupa Birliği(28 ülke)’nin payı yüzde 19.Türkiye’nin ayçiçeği tohumu ithalatı 2016 yılında 382 bin ton ve 263 bin dolar iken 2019 yılında 1.1 milyon ton ve 516 bin dolar olarak gerçekleşti.
2019 yılının ilk dokuz ayında 962 bin ton olarak gerçekleşen ayçiçeği tohumu ithalatı, 2020 yılının ilk dokuz ayında toplam 905 bin ton oldu.
Geçen yıl ithalat ağırlıklı olarak Moldova, Romanya ve Rusya’dan yapılırken, bu yıl, Rusya, Bulgaristan, Çin, Romanya ve Moldova ön plana çıktı.
Ağustos ayında yurtdışında tonu 390 dolar olan ayçiçeği tohumu Eylül’de 476 $/tona, Ekim ayında ise 530 $/tona yükseldi. 23 Kasım itibariyle 640-650 dolar oldu.
Pandemi bakliyat ürünlerine olan talebi artırdı
Pandemi sürecinde bakliyat ürünlerine yoğun talep yaşandı. Dünya genelinde en fazla ekim alanına sahip baklagil olan kuru fasulye üretimi 2018 verilerine göre 30.4 milyon ton oldu. Kanada, mercimekten sonra kuru fasulyede de söz sahibi olmak için çalışıyor. Amerika’da üretim 1.49 milyon tonla rekor seviyeye ulaştı.Türkiye kuru fasulye üretimi 2019 yılına göre yaklaşık yüzde 24 artışla 2020’de 278 bin ton olarak bekleniyor.
Türkiye İstatistik Kurumu 2018/2019 pazarlama yılı verilerine göre kuru fasulyede yeterlilik oranı yüzde 72, tüketim 285 bin ton, kişi başı tüketim ise yıllık 3.5 kilo.
Yıllar bazında kuru fasulye dış ticaret rakamları incelendiğinde; 40 bin tonu bulan ithalat 2019 yılında 27 bin tona geriledi. 2019 yılı ilk dokuz aylık ithalat miktarı 20,5 bin ton, ihracat miktarı 4 bin ton olurken bu yıl aynı dönemde ithalat 17 bin tona gerilerken ihracat 4 bin 500 ton olarak gerçekleşti.
Nohutta kendine yeterlilik sağlandı
Dünya nohut üretimi, Gıda ve Tarım Örgütü(FAO) 2018 verilerine göre, 17. 2 milyon ton. Türkiye, dünyada alan olarak 5. sırada, üretim olarak 3. sırada yer alırken, verimlilikte 26. sırada. 2020 üretim tahmini 630 bin ton. Türkiye yıllık nohut tüketimi 465 bin ton, kişi başı nohut tüketimi 5.7 kg/yıl ve yeterlilik oranı yüzde 114 ’tür.2019 yılı ithalat miktarı 13 bin 236 ton ile 12.7 milyon dolar iken, ihracat miktarı ise 127 bin ton ile 76.2 milyon dolara ulaştı. 2019 yılının ilk dokuz aylık nohut ithalatı 9.5 bin ton, ihracatı 90 bin ton olurken, 2020’nin aynı döneminde ithalat 16 bin ton, ihracat 104 bin ton oldu.
Mercimekte ithalat artıyor
2018 yılı FAO verilerine göre dünya mercimek üretimi 6.4 milyon ton. Türkiye’nin 2020 kırmızı mercimek üretiminin 331 bin ton, yeşil mercimek üretiminin ise 41 bin ton olması bekleniyor. 2018/2019 pazarlama yılı verilerine göre yeterlilik oranı kırmızı mercimek için yüzde 75, yeşil mercimekte yüzde 87’dir. Türkiye kırmızı mercimek tüketimi 364 bin ton, kişi başı tüketim yıllık 4.4 kilo.Geçen yıl ilk dokuz ayda mercimek ithalatı 205 bin ton, ihracatı ise 174 bin ton iken 2020 yılı aynı dönemdeki ithalat 375 bin ton, ihracat ise 257 bin ton olarak gerçekleşti.
Soğan ve patateste en düşük fiyat Türkiye’de
Tarım ve Orman bakanlığı ürün Masaları raporlarında yer alan verilere göre, en ucuz patates ve soğan Türkiye’de. Dünya patates üretimi 2018 yılında 368 milyon ton olarak gerçekleşti. Türkiye’nin üretimi 2019’da 4 milyon 980 bin ton olarak gerçekleşirken, bu yıl yüzde 4.4 artışla 5.2 milyon ton olması bekleniyor.Ekim 2020 itibariyle, Amerika’da 1 ton patatesin fiyatı 840 dolar, Fransa’da 410, İtalya’da 400, Almanya ve Hindistan’da 380, Rusya’da 261, Çin’de 230, Polonya’da 120, Mısır’da 130, Türkiye’de 100 dolar.
Patateste olduğu gibi kuru soğanda da en ucuz fiyat Türkiye’de. Ekim ayı toptan kuru soğan fiyatlarına bakıldığında, Amerika’da ton başına 730 dolar, Fransa 430, Hindistan 380, Çin 330, Hollanda ve Rusya 180, Türkiye’de 140 dolar.
Dünya 2018 yılı kuru soğan üretimi yaklaşık 97 milyon ton. Türkiye, üretiminin 2020’de geçen yıla göre yüzde 3.6 artışla 2 milyon 280 bin ton olması bekleniyor.
Özetle, çok kısa bir özetini verdiğimiz 9 tarım ürünü aynı zamanda pandemi sürecinde en çok talep edilen ürünler. Raporlara da yansıdığı gibi bazı ürünlerde Türkiye kendine yeterli bazılarında değil. Sadece bu 9 üründe değil, daha birçok üründe doğru politikalarla bırakın kendine yeterliliği, Türkiye büyük oranda ihracat yapabilir. Yeter ki sahip olduğumuz potansiyeli değerlendirelim.
