Cengiz Çakır
Gazete Yazarı
‘Evrenin en büyük köyü oluşacak’
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Plansız Alanlar İmar Yönetmeliği’nde değişiklik yapmıştır. Değişen hükümler 11/7/2021 tarih ve 31538 Sayılı Resmi Gazetede yayınlanmıştır. 66 Maddeden oluşan yönetmelik plan kapsamına girmeyen alanlarda yapılacak imar faaliyetlerini ayrıntılı bir şekilde ortaya koymaktadır.
ESASLAR
1. Yerleşik alan sınırı tespit edilirken, ilgili idarelerce yerleşmenin ve gelişme alanı olarak tespit edeceği alanların taşkın, heyelan, çığ ve kaya düşmesi gibi afet riski olan, dere yatağı ve sıhhi ve jeolojik açıdan üzerinde yapı yapılmasında mahzur bulunan alanlar ile tarım, orman, mera ve korunan alanların tespiti için ilgili kurum ve kuruluşlardan görüş alınır ve hâli hazır harita veya kadastro paftaları üzerine işlenir.2. Cami, köy konağı gibi yapılarla, yapım tarihindeki yasa ve yönetmeliklere uygun olarak yapılmış binaların dış kenarlarından geçirilen düz çizgi ile birleştirilen yerler ‘kırsal yerleşik alan’ı oluşturur.
3. Gelecekteki ihtiyaçlar da göz önünde tutularak kırsal yerleşik alandan en fazla 300 metre uzaklıkta olan yerlerden ilçe belediye meclisi tarafından belirlenen yerler ‘kırsal yerleşik alan civarı’ olarak saptanacak ve karar büyükşehir belediye meclisi tarafından onaylandığı zaman bu niteliği kazanacaktır.
4. Üst ölçek planı bulunmayan iskan dışı alanlarda bulunan parsellerde; inşaat alanı katsayısı yüzde 5’den fazla olmamak, yapı inşaat alanları toplamı hiçbir koşulda (250) metrekareyi geçmemek, saçak seviyelerinin tabii zeminden yüksekliği (7.50) metreyi ve 2 katı aşmamak, yola (5.00) metreden parsel sınırlarına (3.00) metreden fazla yaklaşmamak şartı ile bir ailenin oturmasına mahsus bağ ve sayfiye evleri, kır kahvesi, lokanta ve bu tesislerin müştemilat binaları yapılabilir. (Madde 63; 1. fıkra)
5. Bu alanlarda tarımsal üretimi korumak amacı ile üretimden pazarlamaya kadar tüm faaliyetleri içeren entegre tesis niteliğinde olmamak kaydıyla, konutla birlikte veya ayrı yapılan mandıra, kümes, ahır, ağıl, su ve yem depoları, hububat depoları, gübre ve silaj çukurları, arıhaneler, balık üretim tesisleri, un değirmenleri ve Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu kapsamında ilgili Bakanlıkça belirlenen tarımsal amaçlı yapılar gibi konut dışı yapılar, mahreç aldığı yola (10.00) metreden, parsel hudutlarına (5.00) metreden fazla yaklaşmamak, parselde bulunan bütün yapılara ait inşaat alanı katsayısı yüzde 40’ı ve yapı yüksekliği (7.50) metreyi ve 2 katı aşmamak şartı ile yapılabilir. Bu yapıların birinci fıkra koşullarına uyulmak üzere yapılacak konutla birlikte yapımı halinde de inşaat alanı katsayısı (0.40)’ı geçemez.
Tarımsal amaçlı yapıların teknik gereklilik arz etmesi ve buna ait teknik raporun hazırlanması, ilgili idarece onaylanması ve il tarım ve orman müdürlüğünden uygun görüş alınması kaydı ile yüksekliklerin 2 katına kadar artırılmasına idaresi yetkilidir. (Madde 63; 2. fıkra).
6. İfraz suretiyle elde edilecek parsellerin genişlikleri (20) metreden, parsel derinlikleri (30) metreden az olamaz. Bina cephesi konutlarda ve işyerlerinde minimum (6.00) metre olup blok uygulamalarında (40.00) metreyi aşamaz. (Madde 13).
7. Yönetmelikte köyde oturmak, tarımla uğraşıyor olmak gibi kayıtlar yer almamaktadır.
DEĞERLENDİRME
Öncelikle köy yerleşim alanının dış sınırlarından başlanarak 300 metre çevresi denildiğinde oluşacak alanı tartışmakta fayda var. Ova köyleri toplu haldedir. Vadilerde yer alan köyler yol boyunca sağlı sollu uzanmaktadır. Orman içi ve orman kenarı köyler, küçük ve dağınıktır. Hemen hiç biri planlı olmayıp yerleşim alanının düzgün bir geometrik şekli yoktur. Mevcut binaların dış hatlarından geçen düz kırık çizgiler birleştirilince bir poligon oluşmaktadır.Elde gerçek veri olmadığı için durumu bazı senaryolar çerçevesinde tartışalım.
SENARYO 1.
Yerleşim yeri 100 metre yarıçapında bir dairedir.
Yerleşim yerinin alanı:
Sy= 3.14xr2=3.14 x(100)2 = 3.14x100x100=31400m2=3.14 hektar
Civar alanı: Sc=3.14x(400)2- Sy = 50.24 -3.14=47.10 hektar olur.
Mevcut yerleşim alanı 15 katına yükselmiştir.
Köy 16 kat fazla alana yayılır.
SENARYO 2.
Yerleşim alanının yarıçapı 200 metre olsaydı
Yerleşim alanı: Sy=3.14x(200)2=12.56 hektar
Bu durumda dış dairenin yarıçapı 500 metreye ulaşacaktır.
Civar alanı: Sc=3.14x(500)2- Sy=78.50-12.56 = 65.94 hektar
Büyük köy 5.25 kat büyüyecektir.
SENARYO 3.
Köy 130 metre eninde 85 metre boyunda bir dikdörtgen şeklindedir.
Yerleşim yerinin alanı:
Sy=a x b=130x85=11050 m2=1.105 ha
Uzun kenarların etrafında oluşan dikdörtgenin alanı:
Su=130x300=39 000 m2=3,9 hektar karşısındaki kenar için de 3.9 ha
Kısa kenar için hesaplama:
Sk=85x300=25 500 m2=2.55 hektar karşısındaki kenar için de 2.55 ha
Köşeler için hesaplama:
Sc=(300 x 300)/2 =45 000 m2=4,5 hektar
Dört köşe için 4.5x4=18 hektar
Toplam civar alanı: (3.9x2)+(2.55x2)+(4.5x4) =7.8+5.1+18=30.9 hektar
Ufacık köy alanı 28 kat büyümüştür.
SENARYO 4.
Vadide dikdörtgen şeklinde 200 metre eninde 1200 metre boyunca uzanan köyün yerleşim alanı 24 hektardır.
Doğu ve batı cephesinde 300x1200=36 hektarx2=72 hektar.
Kuzey ve güney cephesinde 200x300=6x2=12 hektar.
Dört köşede 4.5 alana sahip dört üçgen oluşmaktadır. Toplam 18 hektar.
Civar alanı: 72+12+18=102 hektar.
Civar alanı köyün mevcut alanının 4 katından fazladır.
TARIM ALANLARI İŞGALE UĞRAYACAKTIR
Yerleşim, boyutlarına göre katlanarak artmaktadır. Yönetmelikte sözü edilen bu genişlemenin fiziken olması mümkün değildir. Köyle ve tarımla ilgili olmayanların keyfi uğruna değerli tarım alanları, işgale uğrayacaktır. Bir imar furyası beklenebilir. Rant ve emlak vergisi gelirlerinde artış, belediyelerin iştahını kabartacaktır. Tarım arazileri ve altyapısı elverişli olmadığı için çevre de bundan büyük zarar görecektir. Karadeniz kıyılarındaki yerleşim yerleri zaten sıkışık durumdadır. Bulgaristan sınırından Gürcistan sınırına kadar ulaşan ‘evrenin en büyük köyü’ oluşacaktır. Parası olan meraklıların sahil kesimlerindeki kırsal alanlara akın etmesi ise tarıma ve turizme zarar verecektir.Kaynak: https://www.aydinlik.com.tr/koseyazisi/evrenin-en-buyuk-koyu-olusacak-258402
