1899 ' da, Aydınlı toprak ağası varlıklı bir çiftçinin oğlu olarak doğdu. Büyük babası Hacı Ali Paşa Kırım Tatarları ' ndan olup Eskişehir çevresinden Tire taraflarına göç etmiştir. İbrahim Ethem Bey ' le, Tevfika Hanım ' ın oğludur. Kızkardeşi Melike küçük yaşta ölmüştür. I. Dünya Savaşı öncesinde önce Karşıyaka ' da forvet, daha sonra Altay ' da kalecilik olmak üzere futbol oynadı. İzmir ' in ünlü ailelerinden, Evliyazade Fatma Berin Hanım ' la evlenmiş, ondan Yüksel, Mutlu, Aydın olmak üzere üç oğlu olmuştur. İlkokuldan sonra, İzmir Amerikan Koleji ' nden mezun oldu. I. Dünya Savaşı ' nda yedeksubay eğitimi gördü, fakat hastalandığı için cepheye gidemedi. İstiklal Savaşı ' na katıldı ve İstiklal Madalyası aldı. Milletvekili seçildikten sonra Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi ' ne devam etti ve 1935 yılında mezun oldu.
7 Aralık 1945 ' te, CHP ' den birlikte ihraç edildikleri arkadaşları Celal Bayar, Fuat Köprülü ve Refik Koraltan ile Demokrat Parti ' yi kurdu
1947 ' de yapılması gereken seçimler CHP tarafından bir yıl öne alındı.[2] Bu seçimleri CHP %85 oy oranı ile kazandığını ilan etti ancak seçimlerde 'açık oy gizli tasnif' usulü uygulandığı için seçimlerin şaibeli olduğu iddia edildi.[3] 1946 seçimlerinden sonra muhalefet ve iktidarın arasında şiddetli kavgalar görülmeye başladı. DP ve CHP ' nin arası günden güne geriliyordu. Ancak cumhurbaşkanı İsmet İnönü 12 temmuz 1947 ' de yayımladığı 12 Temmuz Beyannamesi ile CHP içindeki sertlik yanlılarını durdurdu. Muhalefete karşı sert bir tutum takınan başbakan Recep Peker istifa etti. Yeni dönemde DP ve CHP ' nin arası düzeliyordu ancak bunu beğenmeyen bazı DP ' li muhalifler 1948 yılında DP ' den istifa etti ve mareşal Fevzi Çakmak önderliğinde Millet Partisi ' ni kurdu. Böylece iki parti de şahinlerini tasfiye etmişti. 1950 yılında seçimlerden önce Seçim Yasası da değiştirilerek seçimlerde yargı güvencesi ve gizli oy açık tasnif sistemi getirildi. 14 Mayıs 1950 ' de yapılan seçimlerde CHP %40, DP %52 oy aldı. DP 12 puan farkla kazanmıştı ancak seçimde kullanılan Çoğunluk Sistemi nedeniyle DP 408, CHP ise sadece 69 milletvekili çıkardı. TBMM başkanlığına Refik Koraltan, cumhurbaşkanlığına DP genel başkanı Celal Bayar seçildi. Yeni cuhurbaşkanı Celal Bayar Menderes ' i başbakan olarak görevlendi. Aslında pek çok kişi bu görev için Fuad Köprülü ' nün getirilmesini bekliyordu[4]. Yeni hükümet 22 Mayıs ' ta göreve başladı. Köprülü bu kabinede dışişleri bakanı oldu. Adnan Menderes ' in 10 yıllık başbakanlık döneminde Türk iç ve dış politikasında büyük değişimler oldu. 1. Menderes Hükümetinin ilk icraatı fazla masraf olduğu gerekçesiyle bazı devlet otomobillerini satmak oldu. Daha sonraysa o döneme kadar Türkçe okunan ezanın Arapça okunmasını serbest bıraktı. Ancak bu döneme damgasını vuran olay 6 Haziran 1950 ' de yaşandı. Hükümet Genelkurmay Başkanı Nazif Gürman başta bütün üst komuta kademesi dahil olmak üzere 15 general ve 150 albayı emekliye sevk etti.[5]
1951 yılında Menderes hükümeti Türkiye ' nin Kore Savaşı ' nda Birleşmiş Milletler kuvvetlerine Türk Tugayı ile katılmasına meclise dahi sormadan karar vererek çok tartışılan bir karara imza attı. Bu, aslında Türkiye ' nin Soğuk Savaş ' ta Batı Bloğu tarafında yer aldığını göstermek için yaptığı bir siyasi manevraydı. 1952 ' de Türkiye NATO ' ya tam üye olarak kabul edildi. Aynı yıl NATO ' nun isteği üzerine komünizme karşı gayri-nizamı harp yapacak Seferberlik Tetkik Kurulu, daha sonraki adıyla Özel Harp Dairesi kuruldu.[6]. 1953 yılında CHP ' nin malları haczedildi ve hazineye aktarıldı. Halkevleri ve Köy Enstitüleri kapatıldı.
1950-1954 yıllarında Türkiye ekonomide kalkınma dönemine girdi. Bu dönemde serbest piyasa ekonomisine geçişe hız verildi. Yabancılara petrol arama ve çıkarma izni verildi. Yabancı sermayeyi teşvik yasası çıkarıldı. Gelen krediler özellikle tarım alanında kullanmaya başlandı. Tarımda makineleşme çalışmaları yoğunlaştırıldı. Marshall Planı ' nın da katkısıyla ülkede yeni sanayi tesisleri kuruldu. Örneğin, yassı çelik (sac) imal eden Ereğli Erdemir Demir-Çelik Tesisleri bu tesislerden biriydi. 1954 yılında Türkiye Vakıflar Bankası kuruldu. Bu dönemde Türkiye ' nin gayri safi milli hasılası yılda ortalama %9 oranında büyüdü.
2 Mayıs 1954 tarihinde yapılan seçimlerde DP büyük bir zafer kazandı. Oyların % 56 ' sını alarak iktidarını tek başına devam etiirdi. DP 502, CHP %35,9 oy oranı ile 31, CMP %4 oy oranı ile 5, bağımsızlar 3 millatvekili çıkardı. 17 Mayıs ' ta Menderes 3. kabinesini açıkladı. Bu kez kendisine daha yakın isimleri bakan olarak seçimişti çünkü önceki 4 yıl içinde İçişleri Bakanı 5, İşletmeler Bakanı 5, Çalışma Bakanı 5, Ulaştırma Bakanı 4, Gümrük ve Tekel Bakanı 4 kez değişmişti.
1955 yılında ekonomide tıkanmalar başlamıştı. Dış borçlar giderek artıyordu, ödeme dengesi bozulmuştu, döviz girişi yeterli değildi. Bu durum ülkede çeşitli sıkıntılara neden olmaya başladı. DP meclis grubunda ekonomik gelişmeler nedeniyle huzursuzluk giderek artıyordu. Yine bu dönemde İngiltere ' nin, egemenliği altında bulunan Kıbrıs ' tan yeni düzenlemeler yaparak çekilmek istemesi üzerine 29 Ağustos 1955 ' de Londra ' da Yunanistan İngiltere ve Türkiye arasında 3 ' lü görüşmeler başladı. Görüşmelerin 1. turunda hiçbir sonuç alınamadı.Yunanistan adanın kendi kaderini kendisinin belirlemesi gerektiğini, İngiltere 3 ' lü bir askeri yönetimi, Türkiye ise statüko bozulacaksa adanın kendisine verilmesini istiyordu. İkinci tur görüşmeler yapılırken 6 Eylül gecesi İstanbul ' da bazı gazetelerin Selanik ' te Atatürk ' ün evine bomba atıldığını yazması üzerine azınlıklara karşı olaylar çıktı. Ağırlıklı olarak Rumlara karşı yönelen olaylarda 73 kilise, 8 ayazma, 1 havra, 2 manastır, 4.340 dükkan, 110 otel ve lokanta, 21 fabrika ve 3.600 ev saldırya uğradı, 1 papaz olaylar sırasında öldürüldü. Tarihimize 6-7 Eylül Olayları olarak geçeçn bu olaylar sebebiyle TBMM olağaüstü toplandı. DP İstanbul milletvekili Aleksandros Hacopulos olayların oluş şekli tertip olduğunu açıkça ortaya koymaktadır dedi ve kolluk kuvvetlerin olaylar sırasında göstetdiği kayıtsızlığa dikkat çekti. Bunun üzerine hükümet adına konuşan Başbakan yardımcısı Fuad Köprülü hükümetin olaylardan haberi olduğunu ancak gün ve saatinin muayyen olmadığını açıkladı.
6-7 Eylül Olayları sonrasında bazı milletvekillerinin ceza yasasına ispat hakkı getirilmesini istemesi kargaşaya yol açtı. Hükümetin karşı çıktığı yasa tasarısının kabulu için çalışan 9 vekil DP ' den ihraç edildi. Bunun üzerine 10 vekil de DP ' den istifa etti. 15 Ekim 1955 ' te DP büyük kongresi yapıldı ve Menderes tekrar genel başkan seçildi. 22 Kasım 1955 ' te toplanan DP Meclis Grubu izlenen ekonomi politikaları ile ilgili gensoru açılmasını kabul etti. 29 Kasım ' da grup tekrar topladı. Toplantıda meclis grubunun istifa baskılarına dayanamayan Ticaret ve Ekonomi Bakanı Sıtkı Yırcalı ve Maliye Bakanı Hasan Polatkan istifa etti. Grup daha sonra kürsüye Fatin Rüştü Zorlu ' yu çağırdı ve Döviz Komitesi üyesi de olan Dışişleri Bakanı ' nın bütün görevlerinden istifa etmesi için tempo tutmaya başladı. Bunun üzerine Fatin Rüştü Zorlu bütün görevlerinden istifa etti. Daha sonra Menderes ' i alkışlarla karşılayan grup 3 bakanı indirdikten sonra güvenoyu verdi. Menderes burada gruba hitaben ünlü 'siz isterseniz hilafeti de geri getirebilirsiniz' sözünü söyledi. DP ' den istifa edenler 20 Aralık 1955 ' te siyasal alanda liberal iktisadi anlamda devletçi Hürriyet Partisi ' ni (HP) kurdu. Mecliste siyaset sertleşmeye başlamıştı. 7 Eylül 1957 ' de Fuad Köprülü DP ' den istifa etti. Hükümet seçimleri bir yıl erkene aldı, Seçim Yasası ' nı değiştirerek seçimlerde partilerin ittifak yapmasını önleyecek maddeler ve partisinden istifa eden bir kişinin 6 ay geçmeden baka bir partiden milletvekili seçilmesini engelleyecek bir madde ekledi. Basın bu maddeye 'Köprülü Maddesi' adını taktı. 27 Ekim 1957 ' de seçimler yapıldı. DP %46 oy alarak 424 milletvekili çıkardı. CHP % 41 oy oranı ile 186, HP ve CKMP ise 4 ' er milletvekili ile meclise girdi. Bu durumda muhalefet %54 oy oranı ile 178 sandalye, DP ise %46 oy oranı ile ile 424 sandalye almış oluyordu. Bu yüzden muhalefet azınlık iktidarı deyimini kullanmaya başladı.
Menderes 1957 seçimlerinden sonra İstanbul ' da imar çalışmalarına ağırlık verdi ve Barbaros Bulvarı, Büyükdere Caddesi, Vatan Caddesi, Millet Caddesi ve Edirne Asfaltı (şimdiki E-5 otoyolu) yollarını açtı.
Menderes iktidarlarının önceki döneminde alınan borçların geri ödenememesi ve dış ticaret açığının çok artması yüzünden 1958 yılından itibaren Türkiye ekonomisi zorluklar yaşamaya başladı. Cumhuriyet tarihinin en yüksek oranlı devaülasyonu yapıldı, dolar 2 liradan 9 liraya çıkarıldı. Türkiye 600 milyon dolar dış borcunu ödeyemeyeceğini açıklayarak moratoryum (borçların ödenemeyeceği ve yeni bir ödeme planına bağlanması ilanı) ilan etti ve IMF ilk stand-by anlaşması imzalandı.[7] [8]. Menderes, liberal ve dışa açık bir iktisat görüşüne sahipti, özel girişime geçmiş iktidarlara göre daha fazla serbesti tanıdı. Ekonomik girişimleri önceleri toplumun yoksul kesimini mutlu etti, ancak uzun vadede ekonominin dengesi bozuldu, aşırı dış alıma sebep oldu. Sanayileşme ve ekonomik gelişmeyle birlikte kırsal kesimden İstanbul gibi büyük şehirlere göç hızlandı. Bu yüzden büyük şehirlerde ilk gecekondu mahalleleri oluşmaya başladı. Menderes, en çok eleştiriyi, dışa bağımlılık politikaları yüzünden almıştır. Tek parti döneminde kurulan bazı traktör ve basma fabrikaları Menderes döneminde özelleştirildi veya ekonomik olmadıkları için kapatıldı. Nuri Demirağ tarafından kurulduktan sonra İsmet İnönü tarafından devletleştirme kapsamına alınan uçak ve uçak motoru fabrikaları, Eskişehir tank fabrikası ve Kırıkkale silah fabrikası Menderes döneminde NATO standartlarına uymadıkları gerekçisiyle kapatıldılar.
1959 yılında Menderes Hükümeti ' nin ortaklık anlaşmasını imzalamasıyla Kıbrıs Cumhuriyeti kuruldu.
Menderes ' in iktidarı döneminde, CHP tarafından başlatılan bazı uygulamalar durduruldu veya tersine döndürüldü. Örneğin, Atatürk döneminden beri Türkçe okunan ezanın başka dillerde okunması serbest bırakıldı. İlk olarak CHP hükümetinin 1948 ' de kurduğu imam hatip kursları imam hatip liselerine dönüştürüldü, bunların sayıları arttı. Menderes ' in 1957 seçimleri öncesinde bazı bakanlarıyla beraber Said Nursi ' yi ziyarete gitmesi gibi olaylar, bazı çevreler tarafından irticayı hortlatmakla ve oy avcılığıyla suçlandı. Dış siyaset ve ekonomi gibi konularda Batı Bloğuyla birlikte hareket etmesi, özellikle sol çevrelerde eleştirildi.
27 Mayıs dönemi Ana madde: 27 Mayıs Darbesi
1955 Yılından itibaren ekonomideki sıkıntıların ve 6-7 Eylül olayları gibi sebeblerle ülkede siyaset sertleşmeye başladı.1954 seçimleride Osman Bölükbaşı ' yı tekrar milletvekili seçtiği için Kırşehir ilçe yapıldı (Adnan Menderes konuyla ilgili mecliste ' Türkiye’nin hiçbir vilayetinde yüzde 3’ten fazla oy almayan bir partiye mensup milletvekilini iki seçimde de seçen Kırşehir’in, bir içtimai ve siyasi bünye itibariyle anormallik göstermekte olduğunu inkár etmek mümkün değildir, evet biz açık konuşuruz’ şeklinde konuşmuş ve Osman Bölükbaşı ' da cevaben; 'Vilayeti kaldırdınız, bizi de kaldırın da zulmünüz tamam olsun'[9] demiştir..) ve İsmet İnönü ' nün seçim bölgesi Malatya 2 ' ye bölünüp Adıyaman kuruldu..İktidara karşı yazılar yazan-83 yaşındaki Hüseyin Cahit Yalçın dahil-gazeteciler birer birer hapise atılmaya başlandı.Adalet Bakanı Esat Budakoğlu TBMM ' de muhalefetin soru önergesi üzerine 1954-1958 yılları arasında 238 gazeteci ' nin iktidara karşı yazılar yazmak suçundan mahkum olduğunu açıkladı.CHP ve Hürriyet Partisi ' nin birleşme çabası karşısında DP ' liler 1957 seçimlerinden önce seçim yasası ' nı değiştirerek partilerin ittifak yapmasının önleyen maddeler eklendi ve DP ' den istifa eden Fuad Köprülü ' nün başka bir partiden milletvekili seçilmesini engellemek için partisinden istifa eden bir kişinin 6 ay geçmeden bir başka partiden milletvekili olamayacağı şeklinde bir hüküm koydular.Ayrıca DP Vatan Cephesi ' ni[10][11] kurdu.Artık radyoda her gece Vatan Cephesi ' ne katılanların isimleri okunuyordu.Bu olay karşısında İstanbul ' da bazı vatandaşlar ajans haberlerini dinlemeyenler derneği ' ni[12] kurdu.Bu tarz olayların yaşanması ülkeyi kaplaşmaya itti.1960 yılında ise muhalefet ve iktidar arasındaki ilişkiler kopma noktasına geldi. CHP genel başkanı İsmet İnönü 29 Nisan ' da seçim gezisine gittiği Uşak ' ta DP binasından atılan çay bardağının İsmet Paşa ' nın yanındaki bir gazeteciye isabet etmesiyle başlayan olaylar ve benzerinin İstanbul ' da da yaşanması üzerine CHP parti grubu Başbakan ve İçişleri bakanı hakkında soruşturma önergesi verdi ancak DP ' lilerin çoğunlıkta olduğu meclis bu önergeyi reddetti.Bir başka gerginlik ise 9 Mayıs ' ta Menderes hükümetinin ABD ile yaptığı ikili anlaşmaları meclisin kabul ettiği oturumda yaşandı.Mulefet ' in milletvekilleri ABD ordusu ' nın doğrudan veya dolaylı bir saldırı karşısında Türk topraklarına gelmesi gibi hükümlerin yer aldığı ' ikili anlaşmalara karşıydılar ve böyle anlaşmaların hiçbir Avrupa ülkesi ile yapılmadığının altını çiziyorlardı.Hükümeti sertleşen ortam karşısında daha sert bir önlem olarak Tahkikat Komisyonu ' nu kurdu.15 DP milletvekilinden oluşan komisyon hem suçlama hemde yargılama hakkına sahipti ve kararlarına itiraz edilemiyordu.Ayrıca uygun gördüğü toplantıları ve yayınları yasaklama hakkına sahipti.Komisyanun ilk işi Muhalefet partisi CHPaleyhine soruşturma açmak.Bu durum karşısında ' bu yolda devam ederseniz sizi bende kurtaramam ' dediği için İsmet İnönü ' ye 12 oturum meclisten men cezası verildi.CHP Meclis Grubu ' nun duruma itiraz etmesiyle olaylar iyice büyüdü ve sonunda CHP milletvekilleri polis zoruyla meclisten çıkartıldı.Meclis dışında ise üniversitelerde hükümete karşı protestolar düzenleniyordu ve 28 nisan 1960 tarihinde İstanbul Üniversitesi öğrencisi Turan Emeksiz hükümete karşı İstanbul Üniversitesi ' nde düzenlenen bir protesto mitinginde polisin açtığı ateş sonucu öldü.Hüseyin Onur ise sol bacağı kesilerek kurtarıldı.Hukuk ' un üstünlüğünü savunan Yargıtay Başkanı Bedri Köker,Yargıtay Başsavcısı Rifat Alabay,Yargıtay 2. Başkanlarından Haydar Yücekök,Yargıtay Üyeleri Melehat Ruacan,Kamil Çoşkunoğlu,Faik Uras ve İlhan Dizdaroğlu ' görülen lüzum üzerine ' 1 günde emekli edildi[13].5 mayıs 1960 ' ta Ankara Kızılay Meydanı ' nında 555K parolasıyla büyük bir protesto mitingi düzenlendi.21 Mayıs ' ta ise Harp Okulu öğrencileri ve subaylardan oluşan yaklaşık 1000 kişi Ankara ' da hükümet aleyhinde sessiz bir yürüyüş yaptı.Ve 27 Mayıs 1960 sabaha karşı saat 4 ' te radyoda Kurmay Albay Alparslan Türkeş TSK olarak yönetime el koyduklarını ve ihtilalin sebeblerini bir radyo bildirisi ile halka duyurdu.Menderes ise27 Mayıs 1960 günü Kütahya ' da Albay Muhsin Batur tarafından gözaltına alınarak Ankara ' ya götürüldü.Daha sonrada ve diğer tutuklu Demokrat Parti üyeleri ile birlikte Yassıada ' ya götürüldü. Darbeci subaylar ise Cemal Gürsel başkanlığında kurulan Milli Birlik Komitesi ve kurucu meclis ile beraber ülke yönetimini devraldı.Yeni bir anayasa oluşturulması için ülkenin önde gelen hukuk profesörlerinden bir anayasa komisyonu kuruldu.Menderes ve diğer DP üyeleri ise bulundukları Yassıada ' da ,kurulan Yüksek Adalet Divanı tarafından yargılanmaya başladı.Yapılan oturumlar her gece radyoda Yassıada Saati programında halka duyuruluyordu.9 Temmuz 1961 yılında Anayasa Komisyon ' unun hazırladığı yeni anayasa halk oyuyla kabul edilerek yürülüğe girdi.[14] [15]
Menderes ' e yöneltilen suçlamalar [değiştir]Örtülü Ödenek paralarını zimmetine geçirmek (13 oturum sürdü ve 2 şubat 1961 de karar bağlandı. Mahkeme 10 yıllık Örtülü Ödenek kayıtlarını istedi. Menderes bu dava sonucunda 4 877 780 lirayı zimmetine geçirmekten suçlu bulundu ve paranın tahsili için Aydın ' daki arazilerine el kondu),
6-7 eylül olaylarına önceden haberi olduğu halde olarak müdahele etmemek,[16]
Doktorunu, sanatçı Ayhan Aydan ' dan doğan gayri meşru çocuğunu öldürmeye azlettirmek (Bebek Davası, Milli Birlik Komitesi başkanı Cemal Gürsel davanın kapalı oturumda yapılmasını istemiş ancak mahkeme reddetmiştir),
Kurulan bir örgütü başka bir sınıf üzerinde baskı aracı olarak kullanmak (Vatan Cephesi olayı),
Vinileks firmasına Bankadan kredi verdirmek,
İstanbul ' da pek çok vatandaşın evini, parasını geciktirerek ya da hiç ödemeden istimlak etmek,
kanuna aykırı olarak üniversite basmak ve halka ateş açtırtmak,
Bazı muhalefet milletvekillerinin ve muhalefet liderinin seyahat özgürlüğünü kısıtlamak,
Döviz Yasası ' nı ihmal etmek,
Devlet radyosunu siyasi çıkarları için kullanmak,
Halkı Demokrat İzmir gazetesinin matbaasını tahrip etmeye teşvik etmek
Kırşehir ' in haksız olarak ilçe yapılması,
Yargı bağımsızlığının ihlali,
1954-1957 seçimlerinin kanuna aykırı olarak değiştirilmesi,
Tahkikat Komisyonu ' nun kurulup olağanüstü yetkilerle donatılması,
CHP ' nin mallarına haksız yere el koyulması
Anayasa ' nın ihlali.
Menderes, 13 ayrı davadan yargılandı ve Bebek Davası dışındaki bütün davalardan suçlu bulundu. Ayrıca örtülü ödenek davası konuşulurken Amerikan gizli servisinin Türk istihbarat servisine para vererek Menderes ' in telefonlarını dinletirecek kadar teşkilata hakim olduğu ortaya çıktı[17].(Menderes ve Başbakanlık Müsteşarı Ahmet Salih Korur suçlunun o dönemin istibarat müsteşarı Behçet Türkmen olduğunu söylemiştir.[18]
İdamı Yüksek Adalet Divanı 9 ay 27 gün süren yargılama süreci sonunda ise 15 kişinin idamına, 31 kişinin ömür boyu hapse mahkum edilmesine karar verdi. Geri kalan 418 sanığa ise 6 ay ile 20 yıl arasında değişen hapis cezaları veya beraat kararı verildi.Cemal Gürsel başkanlığındaki Milli Birlik Komitesi ise Celal Bayar, Adnan Menderes, Hasan Polatkan ve Fatin Rüştü Zorlu dışındakilerin idam cezasını affetti. Celal Bayar ' ın cezası yaş haddi nedeniyle ömür boyu hapse çevrildi.Fatin Rüştü Zorlu ve Hasan Polatkan 16 Eylül 1961, Adnan Menderes ise 17 Eylül 1961 ' de İmralı Adası ' nda öğlen 13:21 ' de idam edildi. [19]
ABD başkanı Kennedy, Fransa cumhurbaşkanı Charles De Gaulle, İngiltere Kraliçesi 2. Elizabeth, Pakistan devlet başkanı Eyüp Han, ve İran şahı Rıza Şah Pehlevi, idamların durdurulması için Cemal Gürsel başkanlığındaki Milli Birlik Komitesi ' ne defalarca çağrıda bulundular.
17 Eylül 1961 ' deki infazından hemen önce şunları söyledi[20]:
“ Kimseye dargın değilim. Kırgınlığım yok. Hayata veda etmek üzere olduğum şu anda devletim ve milletime ebedi saadetler dilerim. Bu anda karımı ve çocuklarımı şefkatle anıyorum. ”
Ölümünden sonra Ölümünden sonra yapılan 2. serbest seçimlerde (ilki 1961 ' de yapılmıştı) Demokrat Parti ' nin devamı olduğunu söyleyen Adalet Partisi %52 oy alarak iktidara tek başına geldi.
11 Nisan 1990 ' da kabul edilen 3623 sayılı kanunla Adnan Menderes ve onunla birlikte idam edilen arkadaşlarının itibarları iade edildi.[21] Aynı kanun uyarınca naaşı 17 Eylül 1990 ' da İmralı ' dan alınarak devlet töreniyle İstanbul ' da Vatan Caddesi ' nde kendisi için yapılan bir anıtmezara taşındı.
Menderes ' in adı, İzmir ' deki uluslararası hava limanına (Adnan Menderes Hava Limanı) ve Aydın ' da kurulan üniversiteye (Adnan Menderes Üniversitesi) verildi
(ALINTI)
7 Aralık 1945 ' te, CHP ' den birlikte ihraç edildikleri arkadaşları Celal Bayar, Fuat Köprülü ve Refik Koraltan ile Demokrat Parti ' yi kurdu
1947 ' de yapılması gereken seçimler CHP tarafından bir yıl öne alındı.[2] Bu seçimleri CHP %85 oy oranı ile kazandığını ilan etti ancak seçimlerde 'açık oy gizli tasnif' usulü uygulandığı için seçimlerin şaibeli olduğu iddia edildi.[3] 1946 seçimlerinden sonra muhalefet ve iktidarın arasında şiddetli kavgalar görülmeye başladı. DP ve CHP ' nin arası günden güne geriliyordu. Ancak cumhurbaşkanı İsmet İnönü 12 temmuz 1947 ' de yayımladığı 12 Temmuz Beyannamesi ile CHP içindeki sertlik yanlılarını durdurdu. Muhalefete karşı sert bir tutum takınan başbakan Recep Peker istifa etti. Yeni dönemde DP ve CHP ' nin arası düzeliyordu ancak bunu beğenmeyen bazı DP ' li muhalifler 1948 yılında DP ' den istifa etti ve mareşal Fevzi Çakmak önderliğinde Millet Partisi ' ni kurdu. Böylece iki parti de şahinlerini tasfiye etmişti. 1950 yılında seçimlerden önce Seçim Yasası da değiştirilerek seçimlerde yargı güvencesi ve gizli oy açık tasnif sistemi getirildi. 14 Mayıs 1950 ' de yapılan seçimlerde CHP %40, DP %52 oy aldı. DP 12 puan farkla kazanmıştı ancak seçimde kullanılan Çoğunluk Sistemi nedeniyle DP 408, CHP ise sadece 69 milletvekili çıkardı. TBMM başkanlığına Refik Koraltan, cumhurbaşkanlığına DP genel başkanı Celal Bayar seçildi. Yeni cuhurbaşkanı Celal Bayar Menderes ' i başbakan olarak görevlendi. Aslında pek çok kişi bu görev için Fuad Köprülü ' nün getirilmesini bekliyordu[4]. Yeni hükümet 22 Mayıs ' ta göreve başladı. Köprülü bu kabinede dışişleri bakanı oldu. Adnan Menderes ' in 10 yıllık başbakanlık döneminde Türk iç ve dış politikasında büyük değişimler oldu. 1. Menderes Hükümetinin ilk icraatı fazla masraf olduğu gerekçesiyle bazı devlet otomobillerini satmak oldu. Daha sonraysa o döneme kadar Türkçe okunan ezanın Arapça okunmasını serbest bıraktı. Ancak bu döneme damgasını vuran olay 6 Haziran 1950 ' de yaşandı. Hükümet Genelkurmay Başkanı Nazif Gürman başta bütün üst komuta kademesi dahil olmak üzere 15 general ve 150 albayı emekliye sevk etti.[5]
1951 yılında Menderes hükümeti Türkiye ' nin Kore Savaşı ' nda Birleşmiş Milletler kuvvetlerine Türk Tugayı ile katılmasına meclise dahi sormadan karar vererek çok tartışılan bir karara imza attı. Bu, aslında Türkiye ' nin Soğuk Savaş ' ta Batı Bloğu tarafında yer aldığını göstermek için yaptığı bir siyasi manevraydı. 1952 ' de Türkiye NATO ' ya tam üye olarak kabul edildi. Aynı yıl NATO ' nun isteği üzerine komünizme karşı gayri-nizamı harp yapacak Seferberlik Tetkik Kurulu, daha sonraki adıyla Özel Harp Dairesi kuruldu.[6]. 1953 yılında CHP ' nin malları haczedildi ve hazineye aktarıldı. Halkevleri ve Köy Enstitüleri kapatıldı.
1950-1954 yıllarında Türkiye ekonomide kalkınma dönemine girdi. Bu dönemde serbest piyasa ekonomisine geçişe hız verildi. Yabancılara petrol arama ve çıkarma izni verildi. Yabancı sermayeyi teşvik yasası çıkarıldı. Gelen krediler özellikle tarım alanında kullanmaya başlandı. Tarımda makineleşme çalışmaları yoğunlaştırıldı. Marshall Planı ' nın da katkısıyla ülkede yeni sanayi tesisleri kuruldu. Örneğin, yassı çelik (sac) imal eden Ereğli Erdemir Demir-Çelik Tesisleri bu tesislerden biriydi. 1954 yılında Türkiye Vakıflar Bankası kuruldu. Bu dönemde Türkiye ' nin gayri safi milli hasılası yılda ortalama %9 oranında büyüdü.
2 Mayıs 1954 tarihinde yapılan seçimlerde DP büyük bir zafer kazandı. Oyların % 56 ' sını alarak iktidarını tek başına devam etiirdi. DP 502, CHP %35,9 oy oranı ile 31, CMP %4 oy oranı ile 5, bağımsızlar 3 millatvekili çıkardı. 17 Mayıs ' ta Menderes 3. kabinesini açıkladı. Bu kez kendisine daha yakın isimleri bakan olarak seçimişti çünkü önceki 4 yıl içinde İçişleri Bakanı 5, İşletmeler Bakanı 5, Çalışma Bakanı 5, Ulaştırma Bakanı 4, Gümrük ve Tekel Bakanı 4 kez değişmişti.
1955 yılında ekonomide tıkanmalar başlamıştı. Dış borçlar giderek artıyordu, ödeme dengesi bozulmuştu, döviz girişi yeterli değildi. Bu durum ülkede çeşitli sıkıntılara neden olmaya başladı. DP meclis grubunda ekonomik gelişmeler nedeniyle huzursuzluk giderek artıyordu. Yine bu dönemde İngiltere ' nin, egemenliği altında bulunan Kıbrıs ' tan yeni düzenlemeler yaparak çekilmek istemesi üzerine 29 Ağustos 1955 ' de Londra ' da Yunanistan İngiltere ve Türkiye arasında 3 ' lü görüşmeler başladı. Görüşmelerin 1. turunda hiçbir sonuç alınamadı.Yunanistan adanın kendi kaderini kendisinin belirlemesi gerektiğini, İngiltere 3 ' lü bir askeri yönetimi, Türkiye ise statüko bozulacaksa adanın kendisine verilmesini istiyordu. İkinci tur görüşmeler yapılırken 6 Eylül gecesi İstanbul ' da bazı gazetelerin Selanik ' te Atatürk ' ün evine bomba atıldığını yazması üzerine azınlıklara karşı olaylar çıktı. Ağırlıklı olarak Rumlara karşı yönelen olaylarda 73 kilise, 8 ayazma, 1 havra, 2 manastır, 4.340 dükkan, 110 otel ve lokanta, 21 fabrika ve 3.600 ev saldırya uğradı, 1 papaz olaylar sırasında öldürüldü. Tarihimize 6-7 Eylül Olayları olarak geçeçn bu olaylar sebebiyle TBMM olağaüstü toplandı. DP İstanbul milletvekili Aleksandros Hacopulos olayların oluş şekli tertip olduğunu açıkça ortaya koymaktadır dedi ve kolluk kuvvetlerin olaylar sırasında göstetdiği kayıtsızlığa dikkat çekti. Bunun üzerine hükümet adına konuşan Başbakan yardımcısı Fuad Köprülü hükümetin olaylardan haberi olduğunu ancak gün ve saatinin muayyen olmadığını açıkladı.
6-7 Eylül Olayları sonrasında bazı milletvekillerinin ceza yasasına ispat hakkı getirilmesini istemesi kargaşaya yol açtı. Hükümetin karşı çıktığı yasa tasarısının kabulu için çalışan 9 vekil DP ' den ihraç edildi. Bunun üzerine 10 vekil de DP ' den istifa etti. 15 Ekim 1955 ' te DP büyük kongresi yapıldı ve Menderes tekrar genel başkan seçildi. 22 Kasım 1955 ' te toplanan DP Meclis Grubu izlenen ekonomi politikaları ile ilgili gensoru açılmasını kabul etti. 29 Kasım ' da grup tekrar topladı. Toplantıda meclis grubunun istifa baskılarına dayanamayan Ticaret ve Ekonomi Bakanı Sıtkı Yırcalı ve Maliye Bakanı Hasan Polatkan istifa etti. Grup daha sonra kürsüye Fatin Rüştü Zorlu ' yu çağırdı ve Döviz Komitesi üyesi de olan Dışişleri Bakanı ' nın bütün görevlerinden istifa etmesi için tempo tutmaya başladı. Bunun üzerine Fatin Rüştü Zorlu bütün görevlerinden istifa etti. Daha sonra Menderes ' i alkışlarla karşılayan grup 3 bakanı indirdikten sonra güvenoyu verdi. Menderes burada gruba hitaben ünlü 'siz isterseniz hilafeti de geri getirebilirsiniz' sözünü söyledi. DP ' den istifa edenler 20 Aralık 1955 ' te siyasal alanda liberal iktisadi anlamda devletçi Hürriyet Partisi ' ni (HP) kurdu. Mecliste siyaset sertleşmeye başlamıştı. 7 Eylül 1957 ' de Fuad Köprülü DP ' den istifa etti. Hükümet seçimleri bir yıl erkene aldı, Seçim Yasası ' nı değiştirerek seçimlerde partilerin ittifak yapmasını önleyecek maddeler ve partisinden istifa eden bir kişinin 6 ay geçmeden baka bir partiden milletvekili seçilmesini engelleyecek bir madde ekledi. Basın bu maddeye 'Köprülü Maddesi' adını taktı. 27 Ekim 1957 ' de seçimler yapıldı. DP %46 oy alarak 424 milletvekili çıkardı. CHP % 41 oy oranı ile 186, HP ve CKMP ise 4 ' er milletvekili ile meclise girdi. Bu durumda muhalefet %54 oy oranı ile 178 sandalye, DP ise %46 oy oranı ile ile 424 sandalye almış oluyordu. Bu yüzden muhalefet azınlık iktidarı deyimini kullanmaya başladı.
Menderes 1957 seçimlerinden sonra İstanbul ' da imar çalışmalarına ağırlık verdi ve Barbaros Bulvarı, Büyükdere Caddesi, Vatan Caddesi, Millet Caddesi ve Edirne Asfaltı (şimdiki E-5 otoyolu) yollarını açtı.
Menderes iktidarlarının önceki döneminde alınan borçların geri ödenememesi ve dış ticaret açığının çok artması yüzünden 1958 yılından itibaren Türkiye ekonomisi zorluklar yaşamaya başladı. Cumhuriyet tarihinin en yüksek oranlı devaülasyonu yapıldı, dolar 2 liradan 9 liraya çıkarıldı. Türkiye 600 milyon dolar dış borcunu ödeyemeyeceğini açıklayarak moratoryum (borçların ödenemeyeceği ve yeni bir ödeme planına bağlanması ilanı) ilan etti ve IMF ilk stand-by anlaşması imzalandı.[7] [8]. Menderes, liberal ve dışa açık bir iktisat görüşüne sahipti, özel girişime geçmiş iktidarlara göre daha fazla serbesti tanıdı. Ekonomik girişimleri önceleri toplumun yoksul kesimini mutlu etti, ancak uzun vadede ekonominin dengesi bozuldu, aşırı dış alıma sebep oldu. Sanayileşme ve ekonomik gelişmeyle birlikte kırsal kesimden İstanbul gibi büyük şehirlere göç hızlandı. Bu yüzden büyük şehirlerde ilk gecekondu mahalleleri oluşmaya başladı. Menderes, en çok eleştiriyi, dışa bağımlılık politikaları yüzünden almıştır. Tek parti döneminde kurulan bazı traktör ve basma fabrikaları Menderes döneminde özelleştirildi veya ekonomik olmadıkları için kapatıldı. Nuri Demirağ tarafından kurulduktan sonra İsmet İnönü tarafından devletleştirme kapsamına alınan uçak ve uçak motoru fabrikaları, Eskişehir tank fabrikası ve Kırıkkale silah fabrikası Menderes döneminde NATO standartlarına uymadıkları gerekçisiyle kapatıldılar.
1959 yılında Menderes Hükümeti ' nin ortaklık anlaşmasını imzalamasıyla Kıbrıs Cumhuriyeti kuruldu.
Menderes ' in iktidarı döneminde, CHP tarafından başlatılan bazı uygulamalar durduruldu veya tersine döndürüldü. Örneğin, Atatürk döneminden beri Türkçe okunan ezanın başka dillerde okunması serbest bırakıldı. İlk olarak CHP hükümetinin 1948 ' de kurduğu imam hatip kursları imam hatip liselerine dönüştürüldü, bunların sayıları arttı. Menderes ' in 1957 seçimleri öncesinde bazı bakanlarıyla beraber Said Nursi ' yi ziyarete gitmesi gibi olaylar, bazı çevreler tarafından irticayı hortlatmakla ve oy avcılığıyla suçlandı. Dış siyaset ve ekonomi gibi konularda Batı Bloğuyla birlikte hareket etmesi, özellikle sol çevrelerde eleştirildi.
27 Mayıs dönemi Ana madde: 27 Mayıs Darbesi
1955 Yılından itibaren ekonomideki sıkıntıların ve 6-7 Eylül olayları gibi sebeblerle ülkede siyaset sertleşmeye başladı.1954 seçimleride Osman Bölükbaşı ' yı tekrar milletvekili seçtiği için Kırşehir ilçe yapıldı (Adnan Menderes konuyla ilgili mecliste ' Türkiye’nin hiçbir vilayetinde yüzde 3’ten fazla oy almayan bir partiye mensup milletvekilini iki seçimde de seçen Kırşehir’in, bir içtimai ve siyasi bünye itibariyle anormallik göstermekte olduğunu inkár etmek mümkün değildir, evet biz açık konuşuruz’ şeklinde konuşmuş ve Osman Bölükbaşı ' da cevaben; 'Vilayeti kaldırdınız, bizi de kaldırın da zulmünüz tamam olsun'[9] demiştir..) ve İsmet İnönü ' nün seçim bölgesi Malatya 2 ' ye bölünüp Adıyaman kuruldu..İktidara karşı yazılar yazan-83 yaşındaki Hüseyin Cahit Yalçın dahil-gazeteciler birer birer hapise atılmaya başlandı.Adalet Bakanı Esat Budakoğlu TBMM ' de muhalefetin soru önergesi üzerine 1954-1958 yılları arasında 238 gazeteci ' nin iktidara karşı yazılar yazmak suçundan mahkum olduğunu açıkladı.CHP ve Hürriyet Partisi ' nin birleşme çabası karşısında DP ' liler 1957 seçimlerinden önce seçim yasası ' nı değiştirerek partilerin ittifak yapmasının önleyen maddeler eklendi ve DP ' den istifa eden Fuad Köprülü ' nün başka bir partiden milletvekili seçilmesini engellemek için partisinden istifa eden bir kişinin 6 ay geçmeden bir başka partiden milletvekili olamayacağı şeklinde bir hüküm koydular.Ayrıca DP Vatan Cephesi ' ni[10][11] kurdu.Artık radyoda her gece Vatan Cephesi ' ne katılanların isimleri okunuyordu.Bu olay karşısında İstanbul ' da bazı vatandaşlar ajans haberlerini dinlemeyenler derneği ' ni[12] kurdu.Bu tarz olayların yaşanması ülkeyi kaplaşmaya itti.1960 yılında ise muhalefet ve iktidar arasındaki ilişkiler kopma noktasına geldi. CHP genel başkanı İsmet İnönü 29 Nisan ' da seçim gezisine gittiği Uşak ' ta DP binasından atılan çay bardağının İsmet Paşa ' nın yanındaki bir gazeteciye isabet etmesiyle başlayan olaylar ve benzerinin İstanbul ' da da yaşanması üzerine CHP parti grubu Başbakan ve İçişleri bakanı hakkında soruşturma önergesi verdi ancak DP ' lilerin çoğunlıkta olduğu meclis bu önergeyi reddetti.Bir başka gerginlik ise 9 Mayıs ' ta Menderes hükümetinin ABD ile yaptığı ikili anlaşmaları meclisin kabul ettiği oturumda yaşandı.Mulefet ' in milletvekilleri ABD ordusu ' nın doğrudan veya dolaylı bir saldırı karşısında Türk topraklarına gelmesi gibi hükümlerin yer aldığı ' ikili anlaşmalara karşıydılar ve böyle anlaşmaların hiçbir Avrupa ülkesi ile yapılmadığının altını çiziyorlardı.Hükümeti sertleşen ortam karşısında daha sert bir önlem olarak Tahkikat Komisyonu ' nu kurdu.15 DP milletvekilinden oluşan komisyon hem suçlama hemde yargılama hakkına sahipti ve kararlarına itiraz edilemiyordu.Ayrıca uygun gördüğü toplantıları ve yayınları yasaklama hakkına sahipti.Komisyanun ilk işi Muhalefet partisi CHPaleyhine soruşturma açmak.Bu durum karşısında ' bu yolda devam ederseniz sizi bende kurtaramam ' dediği için İsmet İnönü ' ye 12 oturum meclisten men cezası verildi.CHP Meclis Grubu ' nun duruma itiraz etmesiyle olaylar iyice büyüdü ve sonunda CHP milletvekilleri polis zoruyla meclisten çıkartıldı.Meclis dışında ise üniversitelerde hükümete karşı protestolar düzenleniyordu ve 28 nisan 1960 tarihinde İstanbul Üniversitesi öğrencisi Turan Emeksiz hükümete karşı İstanbul Üniversitesi ' nde düzenlenen bir protesto mitinginde polisin açtığı ateş sonucu öldü.Hüseyin Onur ise sol bacağı kesilerek kurtarıldı.Hukuk ' un üstünlüğünü savunan Yargıtay Başkanı Bedri Köker,Yargıtay Başsavcısı Rifat Alabay,Yargıtay 2. Başkanlarından Haydar Yücekök,Yargıtay Üyeleri Melehat Ruacan,Kamil Çoşkunoğlu,Faik Uras ve İlhan Dizdaroğlu ' görülen lüzum üzerine ' 1 günde emekli edildi[13].5 mayıs 1960 ' ta Ankara Kızılay Meydanı ' nında 555K parolasıyla büyük bir protesto mitingi düzenlendi.21 Mayıs ' ta ise Harp Okulu öğrencileri ve subaylardan oluşan yaklaşık 1000 kişi Ankara ' da hükümet aleyhinde sessiz bir yürüyüş yaptı.Ve 27 Mayıs 1960 sabaha karşı saat 4 ' te radyoda Kurmay Albay Alparslan Türkeş TSK olarak yönetime el koyduklarını ve ihtilalin sebeblerini bir radyo bildirisi ile halka duyurdu.Menderes ise27 Mayıs 1960 günü Kütahya ' da Albay Muhsin Batur tarafından gözaltına alınarak Ankara ' ya götürüldü.Daha sonrada ve diğer tutuklu Demokrat Parti üyeleri ile birlikte Yassıada ' ya götürüldü. Darbeci subaylar ise Cemal Gürsel başkanlığında kurulan Milli Birlik Komitesi ve kurucu meclis ile beraber ülke yönetimini devraldı.Yeni bir anayasa oluşturulması için ülkenin önde gelen hukuk profesörlerinden bir anayasa komisyonu kuruldu.Menderes ve diğer DP üyeleri ise bulundukları Yassıada ' da ,kurulan Yüksek Adalet Divanı tarafından yargılanmaya başladı.Yapılan oturumlar her gece radyoda Yassıada Saati programında halka duyuruluyordu.9 Temmuz 1961 yılında Anayasa Komisyon ' unun hazırladığı yeni anayasa halk oyuyla kabul edilerek yürülüğe girdi.[14] [15]
Menderes ' e yöneltilen suçlamalar [değiştir]Örtülü Ödenek paralarını zimmetine geçirmek (13 oturum sürdü ve 2 şubat 1961 de karar bağlandı. Mahkeme 10 yıllık Örtülü Ödenek kayıtlarını istedi. Menderes bu dava sonucunda 4 877 780 lirayı zimmetine geçirmekten suçlu bulundu ve paranın tahsili için Aydın ' daki arazilerine el kondu),
6-7 eylül olaylarına önceden haberi olduğu halde olarak müdahele etmemek,[16]
Doktorunu, sanatçı Ayhan Aydan ' dan doğan gayri meşru çocuğunu öldürmeye azlettirmek (Bebek Davası, Milli Birlik Komitesi başkanı Cemal Gürsel davanın kapalı oturumda yapılmasını istemiş ancak mahkeme reddetmiştir),
Kurulan bir örgütü başka bir sınıf üzerinde baskı aracı olarak kullanmak (Vatan Cephesi olayı),
Vinileks firmasına Bankadan kredi verdirmek,
İstanbul ' da pek çok vatandaşın evini, parasını geciktirerek ya da hiç ödemeden istimlak etmek,
kanuna aykırı olarak üniversite basmak ve halka ateş açtırtmak,
Bazı muhalefet milletvekillerinin ve muhalefet liderinin seyahat özgürlüğünü kısıtlamak,
Döviz Yasası ' nı ihmal etmek,
Devlet radyosunu siyasi çıkarları için kullanmak,
Halkı Demokrat İzmir gazetesinin matbaasını tahrip etmeye teşvik etmek
Kırşehir ' in haksız olarak ilçe yapılması,
Yargı bağımsızlığının ihlali,
1954-1957 seçimlerinin kanuna aykırı olarak değiştirilmesi,
Tahkikat Komisyonu ' nun kurulup olağanüstü yetkilerle donatılması,
CHP ' nin mallarına haksız yere el koyulması
Anayasa ' nın ihlali.
Menderes, 13 ayrı davadan yargılandı ve Bebek Davası dışındaki bütün davalardan suçlu bulundu. Ayrıca örtülü ödenek davası konuşulurken Amerikan gizli servisinin Türk istihbarat servisine para vererek Menderes ' in telefonlarını dinletirecek kadar teşkilata hakim olduğu ortaya çıktı[17].(Menderes ve Başbakanlık Müsteşarı Ahmet Salih Korur suçlunun o dönemin istibarat müsteşarı Behçet Türkmen olduğunu söylemiştir.[18]
İdamı Yüksek Adalet Divanı 9 ay 27 gün süren yargılama süreci sonunda ise 15 kişinin idamına, 31 kişinin ömür boyu hapse mahkum edilmesine karar verdi. Geri kalan 418 sanığa ise 6 ay ile 20 yıl arasında değişen hapis cezaları veya beraat kararı verildi.Cemal Gürsel başkanlığındaki Milli Birlik Komitesi ise Celal Bayar, Adnan Menderes, Hasan Polatkan ve Fatin Rüştü Zorlu dışındakilerin idam cezasını affetti. Celal Bayar ' ın cezası yaş haddi nedeniyle ömür boyu hapse çevrildi.Fatin Rüştü Zorlu ve Hasan Polatkan 16 Eylül 1961, Adnan Menderes ise 17 Eylül 1961 ' de İmralı Adası ' nda öğlen 13:21 ' de idam edildi. [19]
ABD başkanı Kennedy, Fransa cumhurbaşkanı Charles De Gaulle, İngiltere Kraliçesi 2. Elizabeth, Pakistan devlet başkanı Eyüp Han, ve İran şahı Rıza Şah Pehlevi, idamların durdurulması için Cemal Gürsel başkanlığındaki Milli Birlik Komitesi ' ne defalarca çağrıda bulundular.
17 Eylül 1961 ' deki infazından hemen önce şunları söyledi[20]:
“ Kimseye dargın değilim. Kırgınlığım yok. Hayata veda etmek üzere olduğum şu anda devletim ve milletime ebedi saadetler dilerim. Bu anda karımı ve çocuklarımı şefkatle anıyorum. ”
Ölümünden sonra Ölümünden sonra yapılan 2. serbest seçimlerde (ilki 1961 ' de yapılmıştı) Demokrat Parti ' nin devamı olduğunu söyleyen Adalet Partisi %52 oy alarak iktidara tek başına geldi.
11 Nisan 1990 ' da kabul edilen 3623 sayılı kanunla Adnan Menderes ve onunla birlikte idam edilen arkadaşlarının itibarları iade edildi.[21] Aynı kanun uyarınca naaşı 17 Eylül 1990 ' da İmralı ' dan alınarak devlet töreniyle İstanbul ' da Vatan Caddesi ' nde kendisi için yapılan bir anıtmezara taşındı.
Menderes ' in adı, İzmir ' deki uluslararası hava limanına (Adnan Menderes Hava Limanı) ve Aydın ' da kurulan üniversiteye (Adnan Menderes Üniversitesi) verildi
(ALINTI)
