Tarım Bakanlığı, tarımsal arazilerin toplulaştırması ve tarla içi geliştirme hizmetlerine ilişkin usul ve esasları belirledi. Arazi toplulaştırması ve tarla içi geliştirme hizmetlerinin yürütülmesinde Devlet Su İşleri (DSİ) Genel Müdürlüğü uygulayıcı kuruluş olarak yetkili olacak.
Tarım ve Orman Bakanlığının Arazi Toplulaştırması ve Tarla İçi Geliştirme Hizmetleri Uygulama Yönetmeliği, 7 Şubat 2019 tarihli Resmi Gazete’de yayımlandı.
Arazi toplulaştırmada yetki DSİ’de
Arazi toplulaştırması ve tarla içi geliştirme hizmetleri ile ilgili usul ve esasları kapsayan Yönetmeliğe göre, arazi etütleri ile toplulaştırma alanları belirlenecek. Arazi toplulaştırması ve tarla içi geliştirme hizmetlerinin yürütülmesinde Devlet Su İşleri (DSİ) Genel Müdürlüğü uygulayıcı kuruluş olarak yetkili olacak. DSİ, sadece kendi yürüttüğü arazi toplulaştırma çalışmaları kapsamında yapılan iş ve işlemlerden hukuki olarak sorumlu olacak. DSİ dışındaki kurum ve kuruluşlar DSİ’nin iznine tabi olarak proje idaresi sıfatıyla arazi toplulaştırma ve tarla içi geliştirme hizmetlerini yürütmeye yetkili olacaklar.
İsteğe bağlı toplulaştırma öncelikli olacak
Uygulayıcı kuruluş olarak DSİ tarafından, alınan Cumhurbaşkanı Kararı ile DSİ veya proje idaresi tarafından isteğe bağlı ya da maliklerin muvafakati aranmaksızın zorunlu arazi toplulaştırma ve tarla içi geliştirme hizmetleri yapılabilecek veya yaptırılabilecek. Arazi toplulaştırması projelerinde isteğe bağlı arazi toplulaştırma projelerine öncelik tanınacak. İsteğe bağlı toplulaştırma, proje alanı içerisinde toplulaştırılması istenen arazilerin yarısından çoğuna malik bulunan ve sayıca maliklerin yarısından fazlasını teşkil eden arazi sahiplerinin veya yasal vekillerinin yazılı muvafakati ile yapılacak.
Cumhurbaşkanı Kararı “kamu yararı kararı” sayılacak
Muvafakat alınma işlemi, DSİ veya proje idaresince Cumhurbaşkanı Kararı öncesinde yapılacak ve gerekçeye eklenecek. Cumhurbaşkanı Kararı, arazi toplulaştırması ve diğer işlemler yönünden kamu yararı kararı sayılacak. Cumhurbaşkanı Kararının Resmî Gazete’de yayımlanmasını müteakip bir ay içerisinde mahallin en büyük mülki idare amirine duyurulmak üzere bildirilecek. Bu karar DSİ veya özel arazi toplulaştırmasını gerçekleştiren proje idaresinin internet sayfalarında ve ayrıca köy veya mahalle muhtarının çalışma yerinde otuz gün süre ile ilan ettirilecek. Cumhurbaşkanı Kararının Resmî Gazete’de yayımlanmasından sonra yapılacak olan sabit tesisler, arazi toplulaştırmasında dikkate alınmayacak ve ihtilaf halinde bunlar tazminata konu olamayacak.
Arazi toplulaştırması sonuçlarına karşı; tescil tarihinden itibaren 10 yıl içerisinde dava açılabilecek.
Toplulaştırma alanlarda tarımsal faaliyetleri kısıtlama yetkisi
Arazi toplulaştırması uygulanacak arazi üzerinde, DSİ veya proje idaresi tarafından yapılacak fiili uygulamalar, hak sahiplerinin iznine tabi olmayacak. Arazi toplulaştırması yürütülen alanlarda tarımsal faaliyetleri kısıtlamaya DSİ veya proje idaresi yetkili olacak.
Köy tüzel kişilikleri, belediyeler, kooperatifler, birlikler gibi tüzel kişilikler veya kamu kuruluşlarının, hizmet konuları ile ilgili arazi toplulaştırması ve/veya tarla içi geliştirme hizmeti yapmak istemeleri durumunda; arazi etütleri ve toplulaştırma alanının belirlenmesiyle ilgili gerekçe raporları ile proje idaresi sıfatıyla DSİ’ye başvurarak toplulaştırma isteklerini bildirecekler.
Arazi toplulaştırması yapmak isteyen kuruluş; bir toprak ve/veya tarımsal yapılar ve sulama bölümü mezunu ziraat mühendisi ve bir harita mühendisi ile gerekli görülmesi halinde diğer meslek gruplarından gerekli teknik personeli bünyesinde bulundurmak veya proje süresince tâbi oldukları mevzuat hükümlerine uygun olarak personeli çalıştırmak zorunda olacak.
Arazi toplulaştırması yapan kurum veya kuruluşlar kamu yatırımları için ihtiyaç duyulan arazi miktarını arazi toplulaştırması yoluyla karşılayabilecek.
Arazi toplulaştırması alanlarında alınacak önlemler
Toplulaştırma yapılacak alanda, uygulamayı geciktirmemek için üç yılı geçmemek üzere, yapılacak bitkisel üretimin tür ve çeşidi, kapsayacağı alan çiftçilerin de katılımıyla DSİ veya proje idaresince kararlaştırılacak. Alınan bu karar, gerekçeleri ile birlikte yerel imkânlarla duyurulacak. Bu karara uyulmaması uygulamayı geciktirmeyecek. Erozyon tehlikesi bulunan alanlarda bitki örtüsünün korunması ve geliştirilmesi için doğal dengeyi bozmamak kaydıyla DSİ veya proje idaresi tarafından yeşil bant alanları planlamak da dâhil olmak üzere gerekli tedbirler alınabilecek.
Uygulama sahasındaki çiftçilerin ilk yıldaki ürün kayıpları için zarar, ziyan bedelleri ile daha sonraki yıllardaki kısıtlamalardan dolayı oluşan ürün kayıp bedelleri toplulaştırmayı yürüten idare tarafından karşılanacak. Ancak, yüklenici firmanın hatalı uygulamaları ve gecikmelerinden kaynaklanan zarar-ziyan ve ürün kayıp bedeli ödemeleri yüklenici firma tarafından karşılanacak.
Toplulaştırma alanlarında tarla içi geliştirme hizmetleri
Arazi toplulaştırma projesinin araziye uygulanmasında, verimin artması, sulama randımanı ve sulama oranının yükseltilmesi, tarımsal arazilerin korunması ve değer kazanması için; tarla içi yollar, drenaj kanalları, sulama inşaatları, anların kaldırılması, sazlık, söğüt, çalı, azmak, ağaç vb. sökülmesi, kazı dolgu yapılması, arazi tesviyesi ve ıslahı gibi projelerle tarımsal kalkınmayı sağlamak maksadıyla tarla içi geliştirme hizmetleri DSİ veya proje idaresince yapılacak.
DSİ veya proje idaresi, gerekli hallerde asgari tarımsal arazi büyüklüğünün altındaki tarımsal arazileri toplulaştırabilecek veya kanun kapsamında değerlendirmek üzere kamulaştırabilecek. Arazi toplulaştırması uygulamalarında, tahsisli araziler asgari tarımsal arazi büyüklüğünün altındaki araziler ile birleştirilerek asgari büyüklükte yeni tarımsal araziler oluşturulabilecek. Bu suretle oluşturulan parseller öncelikle arazi toplulaştırmasına veya kamulaştırma konusu olan arazi maliklerine, bu kişiler satın almadığı takdirde, yeter gelirli tarımsal arazi büyüklüğünde tarım arazisi bulunmayan yöre çiftçilerine rayiç bedeli üzerinden ve DSİ’nin veya proje idaresinin talebi üzerine Hazine ve Maliye Bakanlığınca belirlenen usul ve esaslara göre satılacak.
Proje alanında tarım yapılamayacak kadar küçülmüş ve verimli işletilemeyen tarım arazileri, DSİ veya proje idaresi tarafından anlaşma yolu ile arazi maliklerinden satın alınabilecek. Tarım ve Orman Bakanlığı Yönetmeliğin uygulamasını sağlamak üzere her türlü alt düzenlemeyi yapmaya yetkili olacak.
Tarım ve Orman Bakanlığının Arazi Toplulaştırması ve Tarla İçi Geliştirme Hizmetleri Uygulama Yönetmeliği, 7 Şubat 2019 tarihli Resmi Gazete’de yayımlandı.
Arazi toplulaştırmada yetki DSİ’de
Arazi toplulaştırması ve tarla içi geliştirme hizmetleri ile ilgili usul ve esasları kapsayan Yönetmeliğe göre, arazi etütleri ile toplulaştırma alanları belirlenecek. Arazi toplulaştırması ve tarla içi geliştirme hizmetlerinin yürütülmesinde Devlet Su İşleri (DSİ) Genel Müdürlüğü uygulayıcı kuruluş olarak yetkili olacak. DSİ, sadece kendi yürüttüğü arazi toplulaştırma çalışmaları kapsamında yapılan iş ve işlemlerden hukuki olarak sorumlu olacak. DSİ dışındaki kurum ve kuruluşlar DSİ’nin iznine tabi olarak proje idaresi sıfatıyla arazi toplulaştırma ve tarla içi geliştirme hizmetlerini yürütmeye yetkili olacaklar.
İsteğe bağlı toplulaştırma öncelikli olacak
Uygulayıcı kuruluş olarak DSİ tarafından, alınan Cumhurbaşkanı Kararı ile DSİ veya proje idaresi tarafından isteğe bağlı ya da maliklerin muvafakati aranmaksızın zorunlu arazi toplulaştırma ve tarla içi geliştirme hizmetleri yapılabilecek veya yaptırılabilecek. Arazi toplulaştırması projelerinde isteğe bağlı arazi toplulaştırma projelerine öncelik tanınacak. İsteğe bağlı toplulaştırma, proje alanı içerisinde toplulaştırılması istenen arazilerin yarısından çoğuna malik bulunan ve sayıca maliklerin yarısından fazlasını teşkil eden arazi sahiplerinin veya yasal vekillerinin yazılı muvafakati ile yapılacak.
Cumhurbaşkanı Kararı “kamu yararı kararı” sayılacak
Muvafakat alınma işlemi, DSİ veya proje idaresince Cumhurbaşkanı Kararı öncesinde yapılacak ve gerekçeye eklenecek. Cumhurbaşkanı Kararı, arazi toplulaştırması ve diğer işlemler yönünden kamu yararı kararı sayılacak. Cumhurbaşkanı Kararının Resmî Gazete’de yayımlanmasını müteakip bir ay içerisinde mahallin en büyük mülki idare amirine duyurulmak üzere bildirilecek. Bu karar DSİ veya özel arazi toplulaştırmasını gerçekleştiren proje idaresinin internet sayfalarında ve ayrıca köy veya mahalle muhtarının çalışma yerinde otuz gün süre ile ilan ettirilecek. Cumhurbaşkanı Kararının Resmî Gazete’de yayımlanmasından sonra yapılacak olan sabit tesisler, arazi toplulaştırmasında dikkate alınmayacak ve ihtilaf halinde bunlar tazminata konu olamayacak.
Arazi toplulaştırması sonuçlarına karşı; tescil tarihinden itibaren 10 yıl içerisinde dava açılabilecek.
Toplulaştırma alanlarda tarımsal faaliyetleri kısıtlama yetkisi
Arazi toplulaştırması uygulanacak arazi üzerinde, DSİ veya proje idaresi tarafından yapılacak fiili uygulamalar, hak sahiplerinin iznine tabi olmayacak. Arazi toplulaştırması yürütülen alanlarda tarımsal faaliyetleri kısıtlamaya DSİ veya proje idaresi yetkili olacak.
Köy tüzel kişilikleri, belediyeler, kooperatifler, birlikler gibi tüzel kişilikler veya kamu kuruluşlarının, hizmet konuları ile ilgili arazi toplulaştırması ve/veya tarla içi geliştirme hizmeti yapmak istemeleri durumunda; arazi etütleri ve toplulaştırma alanının belirlenmesiyle ilgili gerekçe raporları ile proje idaresi sıfatıyla DSİ’ye başvurarak toplulaştırma isteklerini bildirecekler.
Arazi toplulaştırması yapmak isteyen kuruluş; bir toprak ve/veya tarımsal yapılar ve sulama bölümü mezunu ziraat mühendisi ve bir harita mühendisi ile gerekli görülmesi halinde diğer meslek gruplarından gerekli teknik personeli bünyesinde bulundurmak veya proje süresince tâbi oldukları mevzuat hükümlerine uygun olarak personeli çalıştırmak zorunda olacak.
Arazi toplulaştırması yapan kurum veya kuruluşlar kamu yatırımları için ihtiyaç duyulan arazi miktarını arazi toplulaştırması yoluyla karşılayabilecek.
Arazi toplulaştırması alanlarında alınacak önlemler
Toplulaştırma yapılacak alanda, uygulamayı geciktirmemek için üç yılı geçmemek üzere, yapılacak bitkisel üretimin tür ve çeşidi, kapsayacağı alan çiftçilerin de katılımıyla DSİ veya proje idaresince kararlaştırılacak. Alınan bu karar, gerekçeleri ile birlikte yerel imkânlarla duyurulacak. Bu karara uyulmaması uygulamayı geciktirmeyecek. Erozyon tehlikesi bulunan alanlarda bitki örtüsünün korunması ve geliştirilmesi için doğal dengeyi bozmamak kaydıyla DSİ veya proje idaresi tarafından yeşil bant alanları planlamak da dâhil olmak üzere gerekli tedbirler alınabilecek.
Uygulama sahasındaki çiftçilerin ilk yıldaki ürün kayıpları için zarar, ziyan bedelleri ile daha sonraki yıllardaki kısıtlamalardan dolayı oluşan ürün kayıp bedelleri toplulaştırmayı yürüten idare tarafından karşılanacak. Ancak, yüklenici firmanın hatalı uygulamaları ve gecikmelerinden kaynaklanan zarar-ziyan ve ürün kayıp bedeli ödemeleri yüklenici firma tarafından karşılanacak.
Toplulaştırma alanlarında tarla içi geliştirme hizmetleri
Arazi toplulaştırma projesinin araziye uygulanmasında, verimin artması, sulama randımanı ve sulama oranının yükseltilmesi, tarımsal arazilerin korunması ve değer kazanması için; tarla içi yollar, drenaj kanalları, sulama inşaatları, anların kaldırılması, sazlık, söğüt, çalı, azmak, ağaç vb. sökülmesi, kazı dolgu yapılması, arazi tesviyesi ve ıslahı gibi projelerle tarımsal kalkınmayı sağlamak maksadıyla tarla içi geliştirme hizmetleri DSİ veya proje idaresince yapılacak.
DSİ veya proje idaresi, gerekli hallerde asgari tarımsal arazi büyüklüğünün altındaki tarımsal arazileri toplulaştırabilecek veya kanun kapsamında değerlendirmek üzere kamulaştırabilecek. Arazi toplulaştırması uygulamalarında, tahsisli araziler asgari tarımsal arazi büyüklüğünün altındaki araziler ile birleştirilerek asgari büyüklükte yeni tarımsal araziler oluşturulabilecek. Bu suretle oluşturulan parseller öncelikle arazi toplulaştırmasına veya kamulaştırma konusu olan arazi maliklerine, bu kişiler satın almadığı takdirde, yeter gelirli tarımsal arazi büyüklüğünde tarım arazisi bulunmayan yöre çiftçilerine rayiç bedeli üzerinden ve DSİ’nin veya proje idaresinin talebi üzerine Hazine ve Maliye Bakanlığınca belirlenen usul ve esaslara göre satılacak.
Proje alanında tarım yapılamayacak kadar küçülmüş ve verimli işletilemeyen tarım arazileri, DSİ veya proje idaresi tarafından anlaşma yolu ile arazi maliklerinden satın alınabilecek. Tarım ve Orman Bakanlığı Yönetmeliğin uygulamasını sağlamak üzere her türlü alt düzenlemeyi yapmaya yetkili olacak.
